Güdül (Ankara) Yöresi Zeminlerinin Şişme Özelliklerinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 44 Sayı: 2, 157 - 180, 15.12.2020

Rıza Soypak Ali Kayabaşı

https://doi.org/10.24232/jmd.826946

Öz

Bu çalışmada, Ankara’nın ilçesi Güdül’deki 1 ile 3 katlı binalarda oluşan çatlaklar ve sıva dökülmelerinin
nedenini belirlemek için Güdül ve çevresinde yüzeyleyen ince taneli zeminlerin şişme özellikleri çalışılmıştır.
Derinlikleri 5 m ile 15 m arasında değişen 19 adet sondaj kuyusu açılmıştır. SK-1, SK-5, SK-9 ve SK-16 kuyuları
dışında yeraltısuyuna rastlanılmamıştır. Sondajlardan 21 adet SPT örneği ile 30 adet bozulmamış zemin örneği
alınmıştır. Bu örnekler üzerinde sınıflama, indeks deneyleri, şişme yüzdesi ve şişme basıncı deneyleri yapılmıştır.
SPT deneylerinde N60 değerleri 12 ile 49 arasında değişirken, ortalama darbe sayısı 25 olarak belirlenmiştir. Plastisite
abağında zemin örneklerinin %59’u düşük plastisiteli kil (CL)-düşük plastisiteli silt (ML) veya düşük plastisiteli
organik malzeme (OL), %41’i ise yüksek plastisiteli kil (CH)-yüksek plastisiteli organik malzeme (OH) veya yüksek
plastisiteli silt (MH) olarak belirlenmiştir. Ortalama şişme basıncı 45.83 kPa ve en yüksek şişme basıncı111.29
kPa’dır. Elde edilen deneysel verilere göre Güdül ve çevresi içinde kil zeminlerin aktivite, şişme potansiyeli, şişme
basıncı haritaları hazırlanmıştır. Emirler Mahallesi civarinda aktivite 0.5 civarında iken yaklaşık 5 km kuzeydeki
Yeni mahalle civarında 1.4 değerindedir. Aynı şekilde şişme potansiyeli ve şişme basıncı değerleri sırasıyla Emirler
Mahallesi civarında % 1.5 ve 25 kPa, iken Yeni Mahalle civarında % 6 ve 65 kPa dır.17 nolu sondaj kuyusunun
bulunduğu lokasyon haricinde şişme yüzdesi ve şişme basıncı değerlerinde güneyden kuzey yönüne doğru belirgin
bir artış izlenmektedir. Temel zeminlerinin su ile teması durumunda oluşacak şişme basıncı,1-3 katlı yapılar için risk
oluşturabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Güdül,, Şişme yüzdesi, Şişme Basıncı, Çatlak, Sıva dökülmesi

Kaynakça

• Abduljauwad, S.N., 1993. Study on the performance of calcareous expansive clay. Bulletin of the Association of Engineering Geologists, 30 (4), 481–498.
• Abduljauwad, S.N., Al-Suleimani, G.J., 1997. Determination of swell potential of Al-Qalif clay. Geotechnical Testing Journal of ASTM, 16 (4), 469–484.