Türkiye’deki İllerin Etkinliklerinin Sosyo-Ekonomik Temel Göstergelerle Veri Zarflama Analizi Kullanarak İncelenmesi

Year 2016, Volume: 6 Issue: 1, 30 - 48, 26.03.2016

Eda Çakmak , H. Hasan Örkcü

Abstract

Veri Zarflama Analizi (VZA), doğrusal programlama modeline dayalı parametrik

olmayan bir analiz yöntemidir. VZA çoklu girdi ve çıktıyı işleyerek karar verme birimlerinin göreli

etkinliğini ölçebilen matematiksel programlama tabanlı bir tekniktir. Bu çalışmada, öncelikle Veri

Zarflama Analizi’nin matematiksel yapısı, uygulama aşamaları ve analizde en yaygın kullanılan

CCR ve BCC modelleri tanıtılmıştır. Bu çalışmada, Türkiye’deki illerin sağlık, eğitim, ekonomi ve

banka alanında sosyo-ekonomik göstergeler ile etkinliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Verileri çalışmaya uygun bulunan 81 ilin etkinliğini ölçmek için Veri Zarflama Analizi yöntemi

kullanılmıştır. Bu analizde sağlık, eğitim ve banka alanlarında çıktı yönelimli CCR modeli,

ekonomi alanında ise çıktı yönelimli BCC modeli kullanılmıştır. Modellerin çözümünde Veri

Zarflama Analizi programı olan EMS (Efficiency Measurement System) kullanılmıştır.

Çalışmanın sonucunda etkin olan iller bulunup ve etkin olmayan iller için referans değerleri

belirlenmiştir. Sağlık, eğitim, ekonomi ve banka alanlarında illerin etkinlikleri grafik ile

gösterilmiştir.

Keywords

Veri Zarflama Analizi, İllerin Etkinliği

References

• Aslan, Ş., Mete, M. (2007). Performans Ölçümünde Veri Zarflama Analizi Yöntemi: Sağlık Bakanlığı’na Bağlı Doğum ve Çocuk Hastaneleri Örneği, İ.Ü. İşletme Fakültesi Dergisi, 36(1), 44-63. Atan, M., Karpat, G., Göksel, A. (2002). Ankara’daki Anadolu Liselerin Toplam Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi (VZA) İle İncelenmesi, 11. Eğitim Bilimleri Kongresi, Yakın Doğu Üniversitesi, KKTC. Atan, M., Özgür, E., Güler, H. (2004). Çok Değişkenli İstatistiksel Analizler ve VZA İle İllerin Gelişmişlik Düzeylerinin Karşılaştırılması, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), 25-42. Başkaya, Z., Avcı, B. (2011). Veri Zarflama Analizi, Dora Yayıncılık, Bursa, 77, 89, 91, 96. Charnes, A., Cooper, W.W., Li, S. (1989). Using Data Envelopment Analysis to Evaluate Efficiency in the Economic Performance of Chinese Cities, Socio-Economic Planning Science, 23 (6), 325-344. Charnes, A., Cooper, W.W., Rhodes, E. (1978). Measuring Efficiency of Decision Making Units, European Journal of Operational Research, (2),429-444. Cingi, S., Tarım, A. (2000). Türk Banka Sisteminde Performans Ölçümü DEA-MALMQUIST TFP Endeksi Uygulaması, Türkiye Bankalar Birliği Araştırma Tebliğleri Serisi, 1. Coelli, J.T., Rao Prasada, D.S., O’Donnel, J.C., Battase, G.E. (1998). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis, Springer, 74,75,173,174. Cooper, W.W., Seiford, L.M., Zhu, J. (2011). Handbook on Data Envelopment Analysis, International Series in Operations Research & Management, 164. Çınar, Y. (2010). Türkiye ile AB Üyesi Ülkelerin Elektrik Üretim Sektörlerinin Etkinlik ve Verimlilik Analizi: 2000-2006 Dönemi İçin Uluslar Arası Bir Karşılaştırma, Sosyoekonomi Özel Sayı. Ekonomi Bakanlığı (2013). Yatırım Teşvik Sistemi Yıllık Değerlendirme Raporu, Ekonomi Bakanlığı, Ankara. Erol, E., Güneş, İ. (2014). Türkiye’de İllerin Sağlık Etkinliklerinin Analizi, Ekonomi Bilimleri Dergisi, 6 (2). Erpolat, S. (2011). Veri Zarflama Analizi, Evrim Yayınevi, İstanbul, 71, 72, 74. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (2013). Esnaf ve Sanatkâr İstatistikleri Bülteni, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü. Kalkınma Bakanlığı (2013). Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Kalkınma Bakanlığı, Ankara. Kecek, G. (2010). Veri Zarflama Analizi, Siyasal Kitabevi, Ankara, 76, 79. Kıran, B. (2008). Kalkınmada Öncelikli İllerin Ekonomik Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi Yöntemi İle Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Kumar, S., Gulati, R. (2014). Deregulation and Efficieny of Indian Banks, Springer India Publishers, 60-61. Milli Eğitim Bakanlığı (2014). Milli Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim 2014/’15”, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara. Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi (2014). 2014 Yılı Lisans Düzeyinde Yükseköğretim Programlarına Yerleşen Öğrenci Sayısı, http://www.osym.gov.tr/belge/1-23463/lisansduzeyindeki- yuksekogretim programlarinin-osys-ko-.html Son Erişim Tarihi: 07.07.2015. Özden, H.Ü. (2008). Veri Zarflama Analizi (VZA) İle Türkiye’deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37 (2), 167-185. Sağlık Bakanlığı (2014). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2013, Sağlık Bakanlığı, Ankara. Truong, D. (2014). Cloud-Based Solutions for Supply Chain Management: a post- adoption study, Proceedings of ASBBS, 21 (1). Türkiye Bankalar Birliği (2015). Türkiye’de Bankacılık Sistemi Seçilmiş Göstergelerin İllere ve Bölgelere Göre Dağılımı 2014, Türkiye Bankalar Birliği. Türkiye İstatistik Kurumu (2014). Dış Ticaret İstatistikleri Yıllığı 2013, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu (2014). Seçilmiş Göstergelerle Ankara 2013, Türkiye İstatistik Kurumu, Ankara. Türkiye İstatistik Kurumu. (2015). İlkokul, Ortaokul ve Ortaöğretim Okullaşma Oranı, Sağlık Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı ve Eğitim Hizmetlerinden Memnuniyet Oranı, http://tuikapp.tuik.gov.tr/Bolgesel/sorguSayfa.do?target=tablo Son Erişim Tarihi: 02.06.2015. Yavuz, S., İşçi, Ö. (2013). Veri Zarflama Analizi İle Türkiye’de Gıda İmalatı Yapan Firmaların Etkinliklerinin Ölçülmesi, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 36. Zhou, P., Ang, B. W., Poh, K.L. (2008). A Survey of Data Envelopment Analysis in Energy and Environmental Studies, European Journal of Operational Research, 189 (1),1-18.