Parçacı Bakış Açısından Bütüncül Bakışa Sosyal Bilimlerde Bir Metodoloji Denemesi: Üçlü Düşünce Sistemi/Trioloji

Year 2016, , 33 - 73, 01.07.2016

Muhammet Karaaslan

https://doi.org/10.24013/jomelips.237953

Abstract

Öz: Modern batı düşüncesinin varlığı, mekanist ve
parçacı bir bakış açısıyla sadece maddeye indirgemesi dinin metafizik alanının
ihmaline yol açtı. Şüphesiz bunda mantıkta üçüncü halin imkânsızlığını kabul
eden, düşünce dünyasında bir dizi karşıt felsefe ve, düalitelerin ortaya
çıkmasına yol açan Aristo mantığının da rolü büyüktür. Özellikle Marksçı
diyalektiğin karşıtlıkları birbirine indirgeyen maddeci anlayışı, bunun bilime
ve felsefeye hâkim olması, doğu-İslam düşüncesinin durağan batı düşüncesinin
ilerlemeci kabul edilmesi; bu parçacı bakış açısını daha da büyüttü. Özellikle
son zamanlarda gelişen bulanık mantık, epistemoloji ve İslami ilimlerin
metodolojisi olan Kelam ve Fıkıh Usulüyle bu parçacı bakış açılarından kurtulup
bütüncül bir metodoloji, yeni bilgi ve hakikat üretimine yol açılabilir.
Triolojik metod bu bağlamda varlığın maddi-manevi ve ruhi gibi temel üç
alanının olduğunu, bunların insanda beden-ruh-nefis üçlüsüne karşılık geldiğini,
manevi alanda nefis kesişim kümesinde ruh ve maddenin kaynaştığını kabul
etmektedir. 

Keywords

Sosyal bilimler, diyalektik, Aristo kıyası, parçacı, bütüncül, üçlü bakış açısı, triolojik, indirgeme, yüceltme, fıkıh usulü, epistemoloji

FROM PARTICLE PERSPECTIVE TOWARDS A HOLISTIC PERSPECTİVE IN SOCIAL SCIENCES A METEDOLOGY EXPERIMENT TRIPLE THOUGHT METHOD TRIOLOGY

Abstract

 The Modern Western thought reduced the existence to a substance with a
particles and mechanistic point of view has led to the neglect of the
metaphysicsarea of religion. Surely there is a great role of Aristotle /
dialectic logic that led to the emergence of a number of the world thought the
opposite philosophy, duality and dichotomy and accepting the logical
impossibility of the third state. In particular,the mentality of Marx that
reduce the oppositions to each other, it dominates the science and philosophy,
accepting  the eastern-Islamic philosophy
as stable and Western philosophy as progressive, they all enhance the particles
point of view. History has witnessed knowledge-power struggle through the last
century. Especially recently developed fuzzy logic, epistemology and Islamic
Theology and Fiqh Usul/Metodology a holistic methodology to get rid of
these particles perspective, this may lead to the production of new knowledge
and truth. In this context Triologhic method admits that the existence has
three basic area like substantive, spirtual and psychic and they correspond to
body, spirit and the self in human and also it admits that in spiritual area
the spirit and material unites in the set of self.

Keywords

Social sciences, dialectics, Aristotle analogy, particles, holistic, trilogy, triologic, reduction, glorification, fiqh method, epistemology

PARÇACI BAKIŞ AÇISINDAN BÜTÜNCÜL BAKIŞA SOSYAL BİLİMLERDE BİR METODOLOJİ DENEMESİ ÜÇLÜ DÜŞÜNCE YÖNTEMİ TRİOLOJİ

Abstract

Modern batı düşüncesinin
varlığı, mekanist ve parçacı bir bakış açısıyla sadece maddeye indirgemesi
dinin metafizik alanının ihmaline yol açtı. Şüphesiz bunda mantıkta üçüncü
halin imkânsızlığını kabul eden, düşünce dünyasında bir dizi karşıt felsefe,
düalite ve dikotomilerin ortaya çıkmasına yol açan Aristo
mantığının/diyalektiğinin de rolü büyüktür. Özellikle Marksçı diyalektiğin
karşıtlıkları birbirine indirgeyen maddeci anlayışı, bunun bilime ve felsefeye
hâkim olması, doğu-İslam düşüncesinin durağan batı düşüncesinin ilerlemeci
kabul edilmesi; bu parçacı bakış açısını daha da büyüttü. Tarih son yüzyılda
bilgi-iktidar mücadelelerine sahne oldu. Özellikle son zamanlarda gelişen
bulanık mantık, epistemoloji ve İslami ilimlerin metodolojisi olan Kelam ve
Fıkıh Usulüyle bu parçacı bakış açılarından kurtulup bütüncül bir metodoloji,
yeni bilgi ve hakikat üretimine yol açılabilir. Triolojik metod, bu bağlamda
varlığın maddi-manevi ve ruhi gibi temel üç alanının olduğunu, bunların insanda
beden-ruh-nefis üçlüsüne karşılık geldiğini, manevi alanda nefis kümesinde ruh
ve maddenin kaynaştığını kabul etmektedir.

Keywords

Sosyal bilimler, diyalektik, Aristo kıyası, parçacı, bütüncül, üçlü, triolojik, indirgeme, yüceltme, fıkıh usulü, epistemoloji

References

• Arfi, B. (2009). Linguistic Fuzzy Logic Methods in Social Sciences, Berlin: Springer.
• Arvasi, S. (2006). Diyalektiğimiz ve Estetiğimiz, İstanbul: Babıali Kültür.
• Asaidan, M. (2013), Hikemi ve Felsefi Istılahların Açıklanmasında ve Aktarılmasında Temsil ve rumuzun Yeri (Şeyh Şehabeddin Sühreverdi‟nin Farsça Risaleleri Çerçevesinde), Selçuklularda Bilim ve Düşünce Semp., Konya:Selçuklu Belediyesi
• Atademir, H.R. (1974). Aristo‟nun Mantık ve İlim Anlayışı, Ankara: A.Ü. İ.Fak. Yay.
• Ayık, H. (2007). İslam Mantık Geleneği ve Doğruların Mantığı, İstanbul: Ensar.
• Başaran, A. (t.y.). Tümeller Üzerine, Academia.edu.
• Bolay, S. H. (2009). Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü, Ankara: Nobel.
• Buhari, Muhammed b. İ. (1992). Câmiu‟s-sahîh, İstanbul: Çağrı.
• Chalmers, A. (1994), Bilim Dedikleri, Çev. Hüsamettin Arslan, Ankara: Vadi.
• Çaldak, H. (2006). Aristoteles Mantığının İslam Usul Bilimlerine Etkisi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üni. Sosyal Bilimler Enst.
• Çapak, İ. (2003). Ebu Hamid el-Gazali‟nin Mantık Anlayışı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enst.
• Çekmegil, M.S. (1996). Bilginin Gücü, İstanbul: Timaş
• Çelebi, İ. (2002) İslam İnanç Sisteminde Akılcılık ve Kadı Abdülcebbar, İstanbul: Rağbet.
• Çubukçu, A. (1990). Mantık ve Diyalektik, İstanbul: Yurt.
• Darimi, Ebû M. Abdullah b. A. ( 1992). Sünen, Kerahiyyetu ahzi‟r-rey, İstanbul: Çağrı.
• Durusoy, A. (2010a). Mantık ve Mantık Tarihi Üzerine Bir Değerlendirme, Yıl 5, Sayı 2, s.9-20, Çorum: Çağrı Eğtim Vakfı İslami İlimler Dergisi.
• Durusoy, A. (2012b). Vehmiyyat Maddesi, c.42, s. 617-618, İstanbul: DİA.
• Emiroğlu, İ. (2012). Klasik Mantığa Giriş, Ankara: Elis.
• Eryılmaz, H. E. (2015). Bulanık Mantık Üzerine Bir Araştırma, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Feyerabend, P.K. (1975). How to Defend Society Against Science, Yaz Sayısı 11, London: Radical Philisophy Journal Pbl.
• Foulquie, P. (1975). Diyalektik, Çev. Dr. Afşar Timuçin, İstanbul: Gelişim.
• Gölcük, Ş., Toprak, S. (1988). Kelâm, Konya: Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fak.
• Hameroff, S. (2010). Finding Spirit in the Fabric, of Space and Time, Çev. Ali Erkan Kavaklı (Maddenin Ötesi ve Allah İnancı, Tefekkür Dergisi, Alıntı Yazılar), Bahar Yaz Sayısı Kasım, s.46-48, Frankfurt: Englighten Magazine.
• Hançerlioğlu, O. (2006). Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Remzi.
• Hoffer, E. (1998). Kesin İnançlılar/Kitle Hareketlerinin Anotomisi, İstanbul: İm.
• İbni Hanbel, Ahmed. (1992). Müsned, İstanbul: Çağrı.
• İbni Mâce, Muhammed b. Yezîd, Ebû Abdillâh ((1992). Sünen, İstanbul: Çağrı.
• İzzetbegoviç, A. (1993). Doğu ve Batı Arasında İslam, Çev. Salih Şaban, İstanbul: Nehir
• Kabaağaç, S., Alova, E. (1995). Latince-Türkçe Sözlük, İstanbul.Sosyal.
• Karaman, H. (2015), Gazlı İçeçekler-2 Köşe Yazısı (13.8.2015), İstanbul: Yeni Şafak Gazt.
• Kazanç, F. K. (2007). Klasik Kelâmî Tartışmaların Doğuşu ve Gelişimine Etki Eden Faktörler, Sayı: 24-25, s. 179-227, Samsun: O.M. Ü. İlahiyat Fak. Dergisi.
• Kosko, B., (1994). Fuzzy Thinking, London:Flamingo.
• Maranki, A., Maranki, E. (2012). Kozmik Bilim ve Bilinçle Yaşam Enerjisi, İstanbul:Hayat.
• Malik, b. Enes, Ebu Abdullah (1992). Muvatta, İstanbul: Çağrı.
• Nar, A. (2010). Dinde Yenilikçiler ve Buluşma Noktaları, İstanbul: Doğru Yorum Gazt.
• Nesei,Ebû Abdirrahmân A. (1992). Sünen, C.4, İstanbul: Çağrı.
• Özcan, Z. ( t.y.). İnsan ve Toplum Bilimleri-II, Ankara: Birleşik.
• Özden, Ö.H., Elmalı, O. (2014). Yeniçağ Felsefesi Tarihi, 2. bsk., İstanbul: Arı-Sanat
• Özervarlı, M.S. (2008). İbni Teymiyenin Düşünce Metodolojisi ve Kelamcılara Eleştirisi, İstanbul: İsam.
• Rifkin, J., Howard, T. (2010). Entropi, İstanbul: İz.
• Sezen, Y. (1996), Maddeci Felsefenin Çıkmazları, İstanbul: Marmara Üni. İlahiyat Fak.
• Şeriati, A. (2011). Medeniyet Tarihi, Ankara: Fecr.
• Taslaman, C. (2007). Bedenin ve Ruhun İki Ayrı Cevher Olup Olmadığı Sorununa Karşı
• Teolojik Agnostik Tavır, Sayı 33. s.41-68, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İ. (1998). Sünen, c.I-VI, Beyrut: el-Garbu‟l-İslâmî.
• (1992). Sünen, İstanbul: Çağrı.
• Uludağ, S. (1987). İbni Teymiyye‟de Mantık Meselesi, Ankara: İslami Araşt. Derg.
• Ural, Ş. (2004). Matematik, Mantık ve Felsefe 1.Uluslararası Sempozyumu (26-28 Eylül), s.43-57, Çanakkale/Assos: İstanbul Kültür Üni.
• Wynn, K. (1992). Addition and Subtraction by Human İnfants, Nature, s.749-750, London:Nature Publishing Group (NPG)
• Yaren, T. (1982). İslam Kültüründe Mantık Çalışmalarına Karşı Fikirler, Yayınlanmamış
• Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi,
• Yenişehirlioğlu, Ş. (1985). Felsefe ve Diyalektik, Ankara: Maya.
• Yüksel, Y. (2006). Puslu Mantık ve Felsefi Arka Planı, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İnternet Kaynakları:
•  Karaman; http://www.yenisafak.com.tr/yazarlar/HayrettinKaraman/gazli-icecekler
• /2080, Erişim Tarihi:13.08.2015.
•  Wynn;https://www.researchgate.net/publication/21647991_Addition_and_Subtraction_b
• y_Human_Infants, Erişim Tarihi: 21.05.2016.
•  Hameroff;http://www.quantumconsciousness.org/sites/default/files/Exploration%20of%
• Quantum%20Consciousness%20-%20Enlighten%20Next%20-%202010.pdf, Erş. Tarihi: 21.5.2016.
• Başaran;https://www.academia.edu/733099/Tümeller_Üzerine, Erişim Tarihi: 21.5.2016. 
• Kavaklı;http://www.tefekkurdergisi.com/YaziMadde_ve_Otesindeki_Derinlik_Allah_in anci-286534.html