Research Article
BibTex RIS Cite

DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: AZERBAYCAN VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Year 2020, , 25 - 43, 28.06.2020

Sımınbar Yarıyeva , Ramazan Arslan

https://doi.org/10.24013/jomelips.718295

Abstract

Bu çalışmada Azerbaycan’da ve Türkiye’de döviz kuru belirsizliğinin ihracat performansı üzerindeki etkisi 1995-2017 dönemi için yıllık veriler kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada öncelikle yatay kesit bağımlılığı dikkate alan test sonuçlarına göre yatay kesit bağımlılığının varlığı kabul edilmektedir. Daha sonra serinin durağan olup olmadığını görebilmek adına ikinci nesil panel birim kök testleri olan CADF ve CIPS ile test edilmektedir. Birim kökün olmadığına ve şokların geçici olduğuna karar verilmektedir. Panel genelinde ihracattan döviz kuruna doğru bir nedensellik ilişkisinin olduğu fakat döviz kurundan ihracata doğru bir nedensellik ilişkisi olmadığı görülmekte, dolayısıyla tek yönlü nedensellik ilişkisi bulunmaktadır. Son olarak panel tahmini için Havuzlanmış Ortalama Grup (PMG) Tahmincisi tercih edilmiştir. PMG tahmin sonuçlarına göre Azerbaycan’da hem kısa dönemde hem de uzun dönemde ilişki bulunmakta fakat Türkiye’de sadece kısa dönemli bir ilişki bulunmaktadır.

Keywords

Döviz kuru belirsizliği İhracat performansı Yatay kesit bağımlılığı Havuzlanmış Ortalama Grup (PMG) Tahmincisi.

References

  • Akhtar, M. A., & Hilton, R. S. (1984). Effects of exchange rate uncertanity on German and U.S. trade. Federal Reserve Bank of New York Quarterly Review, 9, 7-16.
  • Alper, A. E., & Oransay , G. (2015). Cari Açık ve Finansal Gelişmişlik İlişkisinin Panel Nedensellik Analizi Ekseninde Değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(2), 73- 85.
  • Aras, O. N. (2005). Azerbaycan' da Para Reformu. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 42, 71-85.
  • Aristotelous, K. (2001). Exchange-Rate Volatility, Exchange-Rate Regime and Trade Volume: Evidence From The UK–US Export Function (1889–1999). Economics Letters, 72(1), 87-94.
  • Azerbaycan İş Yapma Rehberi. (2011). İstanbul: Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. https://www.deik.org.tr/uploads/azerbaycan_is_yapma_rehberi.pdf adresinden alındı
  • Azerbaycan Statistik İnformasiya Xidmeti(ASİS). (t.y) Mart 28, 2020 tarihinde ASİS: https://www.azstat.org/portal/ adresinden alındı
  • Azerbaycan Merkez Bankasi. (t.y). 01 04, 2019 tarihinde Central Bank of The Republik of Azerbaijan : http://www.cbar.az/ adresinden alındı
  • Bahmani-Oskooee, M., & Ltaifa, N. (1992). Effects of Exchange Rate Risk On Exports: Crosscountry Analysis. World Development, 20(8), 1173-1181.
  • Bozoklu, Ş., & Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 161-187.
  • Breusch , T., & Pagan , A. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
  • Bulut, C., Suleymanov, E., & Hasanov, F. (2013). Azerbaycan’ın Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Arayışları. INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2013, 394-402.
  • Caballero , R. J., & Corbo, V. (1989). The Effect of Real Exchange Rate Uncertainty on Exports: Empirical Evidence. The World Bank Economic Review, 3(2), 263-278.
  • Clark, P.B. (1973). Uncertainty, Exchange Risk and The Level İnternational Trade. Economic İnquiry, 11(3), 302-313
  • Choudhry, T. (2005). Exchange Rate Volatility and The United States Exports: Evidence From Canada and Japan. Journal of the Japanese and International Economies, 19(1), 51-71.
  • Çınar, S. (2010). OECD Ülkelerinde Kişi Başına GSYİH Durağan mı? Panel Veri Analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, XXIX(II), 591-601.
  • Doğanlar, M. (2002). Estimating The İmpact of Exchange Rate Volatility On Exports: Evidence From Asian Countries. Applied Economics Letters, 9(13), 859-863.
  • Doyle, E. (2001). Exchange Rate Volatility and Irish-UK Trade, 1979-1992. Applied Economics, 33(2), 249-265.
  • Ersöz, E. (2006). Dalgalı Döviz Kuru Sistemi ve Türkiye'de Dalgalı Döviz Kuru Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gotur , P. (1985). Effects of Exchange Rate Volatility on Trade: Some Further Evidence. IMF Staff Papers, 32(3), 475–512.
  • Grobar, L. M. (1993). The Effect of Real Exchange Rate Uncertainty on LDC Manufactured Exports. Journal of Development Economics, 41(2), 367-376.
  • Hacıyev, M. (2008). 1991 Yılından Günümüze Azerbaycan Merkez Bankası ve Uyguladığı Para Politikası . Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hepaktan, E., Çınar, S., & Dündar, Ö. (2011). Türkiye'de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret ile İlişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(5), 62-82.
  • Hooper , P., & Kohlhagen, S. W. (1978). The Effect Of Exchange Rate Uncertainty On The Prices and Volume Of İnternational Trade. Journal of International Economics, 8(4), 483-511.
  • Hurlin, C., & Dumitrescu, E. (2012). Testing for Granger Non-causality in Heterogeneous Panels. Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
  • Huseyn, R. (2011). Azerbaycan’da Petrole Dayalı Ekonomiden Çok Sektörlü Ekonomiye Geçişin Gerekliliği ve Tarım. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi , Güz (59), 147-166.
  • Javed , Z. H., & Farooq, M. (2009). Economic Growth and Exchange Rate Volatility in Case of Pakistan. Pakistan Journal of Life and Social Sciences, 7(2), 112-118.
  • Karakış, L. (2019). Türkiye'de Döviz Kuru ile Enflasyon Oranı Arasındaki İlişki (2000-2018). Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 1(1), 83-93.
  • Kızıldere, C., Kabadayı, B., &Emsen, Ö. S. (2013) Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişmelerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 41-54.
  • Klein, M. W. (1990). Sectoral Effects of Exchange Rate Volatility On United States Exports. Journal of International Money and Finance, 9(3), 299-308.
  • Nicita , A. (2013). Exchange Rates, International Trade And Trade Policies. Policy Issues In International Trade And Commoditıes Study Series, No. 56, 1-22. New York and Geneva: United Nations Conference On Trade and Development.
  • Onafowora, O. (2003). Exchange Rate and Trade Balance İn East Asia: İs there a J−Curve? Economics Bulletin, 5(18), 1-13.
  • Özbay , P. (1999). The Effect of Exchange Rate Uncertainty on Exports: A Case Study For Turkey. Research Department The Central Bank of The Republic of Turkey, 1-14.
  • Pesaran , M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. Center for Economic Studies & Ifo Institute for Economic Research CESifo, 7. Institute for the Study of Labor IZA.
  • Pesaran , M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (1999). Pooled Mean Group Estimation of Dynamic Heterogeneous Panels. Journal of the American Statistical Association, 94(446), 621-634.
  • Pesaran, M. H. (2006). Estimation and inference in large heterogeneous panels with a multifactor error structure. Econometrica, 70(4), 967-1012.
  • Pesaran, M. H. (2007). A SIMPLE PANEL UNIT ROOT TEST IN THE PRESENCE OF CROSS-SECTİON DEPENDENCE. JOURNAL OF APPLIED ECONOMETRICS, 22, 265-312.
  • Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
  • Pesaran, M. Hashem., Aman Ullah and Takashi Yamagata (2008). A BiasAdjusted LM Test of Error Cross‐Section Independence, The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
  • Qian, Y., & Varangis, P. (1994). Does Exchange Rate Volatility Hinder Export Growth? Empirical Economics, 19(3), 371-396.
  • Saatcioğlu, C., & Karaca , O. (2004). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracat Etkisi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 183-195.
  • Sarıoğlu, S. E. (2013). Reel Döviz Kuru Belirsizliğinin Türkiye’nin İhracatına Etkisi: Farklı Sektörler Üzerine Bir Analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 77-92.
  • Serenis, D., &Tsounis N.(2013). Exchange Rate Volatility and Foreign Trade: The Case For Cyprus and Croatia. Procedia Economics and Finance, 5, 677-685.
  • Tarı, R., & Yıldırım, Ç. D. (2009). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 95-105.
  • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2008). 01 05, 2019 tarihinde TCMB http://www3.tcmb.gov.tr/tlkampanya/sss.html adresinden alındı
  • Tenreyro, S. (2007). On the Trade Impact of Nominal Exchange Rate Volatility. Journal of Devolopment Economics, 82, 485-508.
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019, Mayıs 05). TÜİK: http://www.tuik.gov.tr/Start.do adresinden alındı
  • Varol, M. (2003). Cumhuriyetin 80.yılında 1923-2003 Türk Dış Ticaretinin Gelişiminin Kısa Tarihçesi. Dış Ticaret Dergisi(Özel Sayı ), 159-160.
  • Vaseeikargar, G. (2018). Döviz Kuru Volatilitesinin Dış Ticaret Etkisi: Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 66. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yeldan , E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. İstanbul: İletişim.
  • Yılmaz, K. (2018, Ağustos 29). 1980’den Günümüze Reel Döviz Kuru ve Ekonomi Politikalarının Sürdürülebilirliği. sarkaç. Mart 27, 2020 tarihinde https://sarkac.org/2018/08/reel-doviz-kuru-ekonomi-politikalarinin-surdurulebilirligi/ adresinden alındı

Year 2020, , 25 - 43, 28.06.2020

Sımınbar Yarıyeva , Ramazan Arslan

https://doi.org/10.24013/jomelips.718295

Abstract

References

  • Akhtar, M. A., & Hilton, R. S. (1984). Effects of exchange rate uncertanity on German and U.S. trade. Federal Reserve Bank of New York Quarterly Review, 9, 7-16.
  • Alper, A. E., & Oransay , G. (2015). Cari Açık ve Finansal Gelişmişlik İlişkisinin Panel Nedensellik Analizi Ekseninde Değerlendirilmesi. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(2), 73- 85.
  • Aras, O. N. (2005). Azerbaycan' da Para Reformu. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 42, 71-85.
  • Aristotelous, K. (2001). Exchange-Rate Volatility, Exchange-Rate Regime and Trade Volume: Evidence From The UK–US Export Function (1889–1999). Economics Letters, 72(1), 87-94.
  • Azerbaycan İş Yapma Rehberi. (2011). İstanbul: Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu. https://www.deik.org.tr/uploads/azerbaycan_is_yapma_rehberi.pdf adresinden alındı
  • Azerbaycan Statistik İnformasiya Xidmeti(ASİS). (t.y) Mart 28, 2020 tarihinde ASİS: https://www.azstat.org/portal/ adresinden alındı
  • Azerbaycan Merkez Bankasi. (t.y). 01 04, 2019 tarihinde Central Bank of The Republik of Azerbaijan : http://www.cbar.az/ adresinden alındı
  • Bahmani-Oskooee, M., & Ltaifa, N. (1992). Effects of Exchange Rate Risk On Exports: Crosscountry Analysis. World Development, 20(8), 1173-1181.
  • Bozoklu, Ş., & Yılancı, V. (2013). Finansal Gelişme ve İktisadi Büyüme Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Gelişmekte Olan Ekonomiler İçin Analiz. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), 161-187.
  • Breusch , T., & Pagan , A. (1980). The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics. The Review of Economic Studies, 47(1), 239-253.
  • Bulut, C., Suleymanov, E., & Hasanov, F. (2013). Azerbaycan’ın Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Arayışları. INTERNATIONAL CONFERENCE ON EURASIAN ECONOMIES 2013, 394-402.
  • Caballero , R. J., & Corbo, V. (1989). The Effect of Real Exchange Rate Uncertainty on Exports: Empirical Evidence. The World Bank Economic Review, 3(2), 263-278.
  • Clark, P.B. (1973). Uncertainty, Exchange Risk and The Level İnternational Trade. Economic İnquiry, 11(3), 302-313
  • Choudhry, T. (2005). Exchange Rate Volatility and The United States Exports: Evidence From Canada and Japan. Journal of the Japanese and International Economies, 19(1), 51-71.
  • Çınar, S. (2010). OECD Ülkelerinde Kişi Başına GSYİH Durağan mı? Panel Veri Analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, XXIX(II), 591-601.
  • Doğanlar, M. (2002). Estimating The İmpact of Exchange Rate Volatility On Exports: Evidence From Asian Countries. Applied Economics Letters, 9(13), 859-863.
  • Doyle, E. (2001). Exchange Rate Volatility and Irish-UK Trade, 1979-1992. Applied Economics, 33(2), 249-265.
  • Ersöz, E. (2006). Dalgalı Döviz Kuru Sistemi ve Türkiye'de Dalgalı Döviz Kuru Uygulaması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Gotur , P. (1985). Effects of Exchange Rate Volatility on Trade: Some Further Evidence. IMF Staff Papers, 32(3), 475–512.
  • Grobar, L. M. (1993). The Effect of Real Exchange Rate Uncertainty on LDC Manufactured Exports. Journal of Development Economics, 41(2), 367-376.
  • Hacıyev, M. (2008). 1991 Yılından Günümüze Azerbaycan Merkez Bankası ve Uyguladığı Para Politikası . Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Hepaktan, E., Çınar, S., & Dündar, Ö. (2011). Türkiye'de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret ile İlişkisi. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 3(5), 62-82.
  • Hooper , P., & Kohlhagen, S. W. (1978). The Effect Of Exchange Rate Uncertainty On The Prices and Volume Of İnternational Trade. Journal of International Economics, 8(4), 483-511.
  • Hurlin, C., & Dumitrescu, E. (2012). Testing for Granger Non-causality in Heterogeneous Panels. Economic Modelling, 29(4), 1450-1460.
  • Huseyn, R. (2011). Azerbaycan’da Petrole Dayalı Ekonomiden Çok Sektörlü Ekonomiye Geçişin Gerekliliği ve Tarım. Bilig: Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi , Güz (59), 147-166.
  • Javed , Z. H., & Farooq, M. (2009). Economic Growth and Exchange Rate Volatility in Case of Pakistan. Pakistan Journal of Life and Social Sciences, 7(2), 112-118.
  • Karakış, L. (2019). Türkiye'de Döviz Kuru ile Enflasyon Oranı Arasındaki İlişki (2000-2018). Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 1(1), 83-93.
  • Kızıldere, C., Kabadayı, B., &Emsen, Ö. S. (2013) Dış Ticaretin Döviz Kuru Değişmelerine Duyarlılığı: Türkiye Üzerine Bir İnceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 41-54.
  • Klein, M. W. (1990). Sectoral Effects of Exchange Rate Volatility On United States Exports. Journal of International Money and Finance, 9(3), 299-308.
  • Nicita , A. (2013). Exchange Rates, International Trade And Trade Policies. Policy Issues In International Trade And Commoditıes Study Series, No. 56, 1-22. New York and Geneva: United Nations Conference On Trade and Development.
  • Onafowora, O. (2003). Exchange Rate and Trade Balance İn East Asia: İs there a J−Curve? Economics Bulletin, 5(18), 1-13.
  • Özbay , P. (1999). The Effect of Exchange Rate Uncertainty on Exports: A Case Study For Turkey. Research Department The Central Bank of The Republic of Turkey, 1-14.
  • Pesaran , M. H. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels. Center for Economic Studies & Ifo Institute for Economic Research CESifo, 7. Institute for the Study of Labor IZA.
  • Pesaran , M. H., Shin, Y., & Smith, R. P. (1999). Pooled Mean Group Estimation of Dynamic Heterogeneous Panels. Journal of the American Statistical Association, 94(446), 621-634.
  • Pesaran, M. H. (2006). Estimation and inference in large heterogeneous panels with a multifactor error structure. Econometrica, 70(4), 967-1012.
  • Pesaran, M. H. (2007). A SIMPLE PANEL UNIT ROOT TEST IN THE PRESENCE OF CROSS-SECTİON DEPENDENCE. JOURNAL OF APPLIED ECONOMETRICS, 22, 265-312.
  • Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
  • Pesaran, M. Hashem., Aman Ullah and Takashi Yamagata (2008). A BiasAdjusted LM Test of Error Cross‐Section Independence, The Econometrics Journal, 11(1), 105-127.
  • Qian, Y., & Varangis, P. (1994). Does Exchange Rate Volatility Hinder Export Growth? Empirical Economics, 19(3), 371-396.
  • Saatcioğlu, C., & Karaca , O. (2004). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracat Etkisi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5(2), 183-195.
  • Sarıoğlu, S. E. (2013). Reel Döviz Kuru Belirsizliğinin Türkiye’nin İhracatına Etkisi: Farklı Sektörler Üzerine Bir Analiz. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 77-92.
  • Serenis, D., &Tsounis N.(2013). Exchange Rate Volatility and Foreign Trade: The Case For Cyprus and Croatia. Procedia Economics and Finance, 5, 677-685.
  • Tarı, R., & Yıldırım, Ç. D. (2009). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 95-105.
  • Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2008). 01 05, 2019 tarihinde TCMB http://www3.tcmb.gov.tr/tlkampanya/sss.html adresinden alındı
  • Tenreyro, S. (2007). On the Trade Impact of Nominal Exchange Rate Volatility. Journal of Devolopment Economics, 82, 485-508.
  • Türkiye İstatistik Kurumu. (2019, Mayıs 05). TÜİK: http://www.tuik.gov.tr/Start.do adresinden alındı
  • Varol, M. (2003). Cumhuriyetin 80.yılında 1923-2003 Türk Dış Ticaretinin Gelişiminin Kısa Tarihçesi. Dış Ticaret Dergisi(Özel Sayı ), 159-160.
  • Vaseeikargar, G. (2018). Döviz Kuru Volatilitesinin Dış Ticaret Etkisi: Türkiye Örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 66. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Yeldan , E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisi: Bölüşüm, Birikim ve Büyüme. İstanbul: İletişim.
  • Yılmaz, K. (2018, Ağustos 29). 1980’den Günümüze Reel Döviz Kuru ve Ekonomi Politikalarının Sürdürülebilirliği. sarkaç. Mart 27, 2020 tarihinde https://sarkac.org/2018/08/reel-doviz-kuru-ekonomi-politikalarinin-surdurulebilirligi/ adresinden alındı
There are 50 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section Research Article
Authors

Sımınbar Yarıyeva

Ramazan Arslan

Publication Date June 28, 2020
Submission Date April 11, 2020
Published in Issue Year 2020

Cite

APA Yarıyeva, S., & Arslan, R. (2020). DÖVİZ KURU BELİRSİZLİĞİNİN İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: AZERBAYCAN VE TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami Ve Politik Bilimler Dergisi, 5(1), 25-43. https://doi.org/10.24013/jomelips.718295

 Dergiye gönderilen tüm makaleler, değerlendirme sürecinden önce intihal programıyla kontrol edilmektedir.

 Yayınlanan tüm makalelere DOI numarası verilmektedir.

            
          cc by nc sa 4.0 ile ilgili görsel sonucu  


            JOMELIPS Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC- SA 4.0) altında çalışmaktadır.     

             https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/

22687

21102

21101

21103