TÜRKİYE EKONOMİSİ: ÖZEL SEKTÖRÜN DIŞ BORÇ YÜKÜ VE SİYASAL İKTİDARIN TUTUMU ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2020, , 105 - 126, 31.12.2020

Mustafa Kemal Aydın , Mehmet Zeki Ak

https://doi.org/10.24013/jomelips.837586

Abstract

2001 Krizi’nin ardından Türkiye’de özel sektörün dışarıdan borçlanma eğilimi sürekli artmıştır. Hükümet, kamunun dış borç yükünün hafifliyor olmasının getirdiği rahatlıkla, bir bütün olarak ekonominin döviz üretme potansiyelinin düşük olduğunu dikkate almaksızın, özel sektörün bu eğilimini desteklemiştir. Zira özel sektörün getirdiği dış finansman tüketim talebini uyarıp büyümeyi hızlandırmaktadır. Ne var ki, 2008 Finans Krizi sonrasında küresel konjonktürün kötüleşmesi bir taraftan dış finansman kullanmanın maliyetini artırırken bir taraftan da para ikamesini yeniden gündeme getirmiştir. Sonuç olarak, dış borç yükünün oluşturduğu kırılganlık, iktisadi yapıyı tehdit edici bir içerik kazanmıştır. Hükümetin uzunca bir süre faiz artırımına direnmesi ve muhalif yaklaşımlara karşı sert bir tutum izlemesi, bu tehdidi büyütmüştür. Bütün bileşenleri ile siyasi irade durumun vahametini 2018 Ağustosunda maruz kalınan spekülatif saldırıdan sonra fark ederek tedbirler almaya çalışmıştır. Ne var ki 2020 Şubatından itibaren tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi, siyasi iradenin manevra alanını daraltmaktadır. Artan dış borç yüküne rağmen devam eden durgunluk ibaresi ile tanımlayabileceğimiz bir kısır döngü yaşanmaktadır.

Keywords

Özel Sektör Borçları, Finansal İstikrar, Türkiye, Dış Borç Yükü

Thanks

Teşekkürler

References

• Akbulut, B. ve Adaman, F. (2013). Modernleşmenin Dayanılmaz Cazibesi: Büyüme Fetişizmi, Perspectives, 14-17.
• Akçay, Ü. ve Güngen, A. R. (2016). Finansallaşma, Borç Krizi ve Çöküş: Küresel Kapitalizmin Geleceği, İstanbul: Nota Bene Yayınları.
• Aybarç, S. (2019) Theory of Public Debt and Current Reflections, Bernur Acikgöz, (Ed.) Public Econmics and Finance içinde (ss. 1-12), IntechOpen:
• Bloomberght (20 Nisan 2015) Babacan: Grevde zamanlama manidar, Bloomber HT, 28.04.2020 tarihinde bloomberght.com/haberler/haber/1784503-babacan-grevde-zamanlama-manidar, adresinden erişildi.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler (2009), Türkiye’de ve Dünyada Ekonomik Bunalım: 2008-2009, İstanbul: Yordam Kitap.
• Calvo, G. A. ve Reinhart, C. M.. (2002). Fear Of Floating,, Quarterly Journal of Economics, 52(2), 149-192.
• Cumhuriyet (30 Mart 2018), Cuma, Erdoğan'dan 'borçlanmayın' uyarısı yapan Şimşek'e sert tepki: Bize ne oluyor?, Cumhuriyet, 17.05. 2020 tarihinde cumhuriyet.com.tr/haber/erdogandan-borclanmayin-uyarisi-yapan-simseke sert-tepki-bize-ne-oluyor-951013, adresinden erişildi.
• Ertem, C.(26 Temmuz 2015), Hayır... Doksanlı yıllara dönmeyeceğiz... Ama bu yeni bir dönem..., Akşam, 12.04. 2020 tarihinde aksam.com.tr/yazarlar/cemil-ertem/hayir-doksanli-yillara-donmeyecegiz-ama-bu-yeni-bir-donem/haber-426055. / adresinden erişildi.
• Ertem, C. (14 Haziran 2013), Dış borç artıyor batıyoruz lobisi, Star, 12.04.2020 tarihinde star.com.tr/yazar/dis-borc-artiyor-batiyoruz-lobisi-yazi-762437/ adresinden erişildi.
• Frankel, J. A. (2005). Mundell-Fleming Lecture: Contractionary Currency Crashes in Developing Countries, IMF Staff Papers 52(2): 149-192.
• Gürkaynak, R ve Sayek-Böke, S. (2013), AKP Döneminde Türkiye Ekonomisi, Birikim, 296, 64-69.
• Habertürk (09 Nisan 2012), Türkiye'nin "yumuşak iniş" formülü!’, Habertürk, 22.05.2020 tarihinde haberturk.com/ekonomi/makro-ekonomi/haber/740955-turkiyenin-yumusak-inis-formulu, adresinden erişildi.
• Hürriyet (28 Şubat 2002), Derviş: Dalgalı kur krize karşı sigorta’, Hürriyet, 18.03. 2020 tarihinde hurriyet.com.tr/ekonomi/dervis-dalgali-kur-krize-karsi-sigorta-56822 adresinden erişildi
• Hürriyet (23 Mart 2018). ‘Şimşek: Enflasyon karşı karşıya olduğumuz en büyük sorunlardan biri’, Hürriyet, 08.05. 2020 tarihinde hurriyet.com.tr/simsek-enflasyon-karsi-karsiya-oldugumuz-en-bu-40781587 adresinden erişildi.
• Karakoç, Ş. M. (2019). Yerel Seçimlerin Ardından: Total Siyaset Çağında Muhafazakâr Siyaset ve Geleceği, Liberal Düşünce Dergisi, 24 (95), 213-225.
• Koepke, R. (2018). Fed Policy Expectations and Portfolio Flows to Emerging Markets, Journal of In-ternational Financial Markets, Institutions and Money, 55, 170-194.
• Kutlay, M. (2015), Turkish Political Economy Post 2011: A Turbulent Period, Valeria Talbot (Ed.) The Uncertain Path of the New Turkey içinde (ss.49-64).Milano: İstituto Per Gli Studi di Politica Internazionale,
• Milli Gazete (17. Şubat 2008), Bu borçlar Türkiye'nin neyi?, Milli Gazete, 22.04. 2020 tarihinde milligazete.com.tr/haber/797996/bu-borclar-turkiye-nin-neyi adresinden erişildi.
• Milliyet (9 Aralık 2017), Şimşek'ten şirketlere çağrı, Milliyet, 9.03.2020 tarihinde milliyet.com.tr/ekonomi/simsekten-sirketlere-cagri-2569590 adresinden erişildi.
• Patton, M. J. (2006), The Economic Policies of Turkey’s AKP Government: Rabbits from a Hat, Middle East Journal, 60 (3), 513-536.
• Robinson, S. ve Thierfelder, K. (2018). NAFTA Collapse, Trade War and North American Disengagement , Journal of Policy Modeling, 40(3), 614-635.
• Öniş, Z. ve Güven, A. B. (2011). Global Crisis, National Responses: The Political Economy of Turkish Exceptionalism, New Political Economy, 16 (5), 585-608.
• Öniş, Z. (2019). Turkey under the Challenge of State Capitalism: The Political Economy of the late AKP Era, Southeast European and Black Sea Studies, 19 (2), 201-225.
• Özmen, E. (2015), Türkiye’de Cari Açıklar, Dış Ticaret ve Finansal Kırılganlıklar, İktisat, İşletme ve Finans, 30 (351): 35-72.
• Özmen, E. ve Yalçın, C. (2007), Küresel Finansal Riskler Karşısında Türkiye’de Reel Sektörün Finansal Yapısı ve Borç Dolarizasyonu, İktisat, İşletme ve Finans, 22 (258), 5-39.
• Salvatore, D. (2018). TrumpEconomics: Overview of effects on the United States and the World, Journal of Policy Modeling, 40 (3), 480-488.
• Stiglitz, J. E. (2018), Trump and Globalization, Journal of Policy Modeling, 40 (3), 515-528
• Tuna, A., Öner, S. ve Öner, H. (2015), Rezerv Opsiyonu Mekanizmasının Optimal Kullanımı ve Türk Bankacılık Sektörü Açısından Maliyet Analizi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29 (2), 219-232.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2020), Elektronik Veri Dağıtım Sistemi, 18. 03.2020 tarihinde, evds2.tcmb.gov.tr/ adresinden erişildi.
• Whittaker, J. G. (1987), Interest rate swaps: Risk and Regulation, Economic Review, 72(3), 3-13.
• Yeldan, E. (2008), Küreselleşme: Kim İçin?, İstanbul: Yordam.