JEAN-PAUL SARTRE’IN VAROLUŞÇU DÜŞÜNCESİNİN İZLERİNİ MODERN SİNEMADA ARAMAK: ÇÖLDE ÇAY FİLMİ

Year 2016, Volume: 9 Issue: 3, 321 - 342, 18.07.2016

İkbal Bozkurt Avcı

https://doi.org/10.18094/si.24705

Cited By: 5

Abstract

Varoluşçuluk, 20. yüzyılda yaşanan pek çok gelişmeyle beraber birey olmayla toplumun bir parçası olma arasında sıkışıp kalan insanın içinde bulunduğu kaotik durumun düşünce dünyasındaki yansımasını ifade etmek için kullanılmaktadır. Varoluş felsefesiyle ilgili birçok düşünür görüşlerini dile getirse de varoluşçu etiketini ilk kabullenen ve bu öğretiyi savunan Jean Paul Sartre’dır. Sartre’ın çok yönlü bir filozof olması yalnızca düşünce dünyasında değil sanat dünyasında da derin izler bırakmasında etkili olmuştur. Bir sanat formu olan sinemada da Sartre’ın varoluş felsefesinin yansımaları belirli şekillerde kendine yer bulmaktadır. Özellikle modern sinemada Sartre’ın varlık, hiçlik, seçme, özgürlük, yabancılaşma, öteki ve bulantı gibi kavramlarının yoğun olarak kullanıldığı görülmektedir. Dolayısıyla bu çalışma sinemayla varoluş felsefesi arasındaki güçlü bağları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Çalışmada Bernardo Bertolucci’nin “Çölde Çay” filmi felsefi eleştiri yöntemiyle çözümlenmiş; filmde yer verilen varoluşçu temalar ile insan için yaşamın nasıl bir dram olduğu ortaya konulmaya çalışılmıştır. 

References

• Adorno, T W ve Horkheimer, M (2010) Aydınlanmanın Diyalektiği, Oğuz Özgül (çev), Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Bachelard, G (2014) Mekânın Poetikası, Alp Tümertekin (çev), İthaki Yayınları, İstanbul.
• Bezirci, A (2002) Varoluşçuluk (Önsöz), Say Yayınları, İstanbul.
• Biber, N (2013) Durkheim İntihar İncelemesi ve Hayri Kozakçıoğlu. http://blog.radikal.com.tr/felsefe/durkheim-intihar-incelemesi-ve-hayri-kozakcioglu-23355 Erişim: 10.08.2014
• Bochenski, J M (1983) Çağdaş Avrupa Felsefesi, Serdar Rifat Kırkoğlu (çev), Yazko Yayınları, İstanbul.
• Buhr, M ve Kosing, A (1999) Bilimsel Felsefe Sözlüğü, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul.
• Bumin, T (2002) Felsefe, TÜSİAD Yayınları, İstanbul.
• Camus, A (2000) Başkaldıran İnsan, Tahsin Yücel (çev), Can Yayınları, İstanbul.
• Cevizci, A (2005) Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Derrida, J (2012) Platon’un Eczanesi, Zeynep Direk (çev), Pinhan Yayınları, İstanbul.
• Durant, W (2010) Felsefenin Öyküsü, Ender Gürol (çev), İz Yayıncılık, İstanbul.
• Durkheim, E (1992) İntihar: Toplumbilimsel İnceleme, Özer Ozankaya (çev), İmge Kitabevi, Ankara.
• Gaidenko, P P (1966) Varoluşçuluk ve Birey, Evinç Dinçer (çev), De Yayınları, İstanbul.
• Gürsoy, K (1991) Sartre Ateizminin Doğurduğu Problemler, Akçağ Yayınları, Ankara.
• Hegel, G W F (2010) Tinin Görüngübilimi, Aziz Yardımlı (çev), İdea Yayınları, İstanbul.
• Heidegger, M (2008) Varlık ve Zaman, Kaan H. Ökten (çev), Agora Kitaplığı, İstanbul.
• Holz, H H (2004). Sartre’ın İkinci Felsefesi, Hakkı Özdal (eds), Bilim ve Düşünce: Varoluşçuluk ve Sartre, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 180-210.
• Kabadayı, L (2013) Film Eleştirisi: Kuramsal Çevçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Karadoğan, A (2010) Sanat Sineması: Tartışmalar ve Yaklaşımlar, Deki Basım Yayın, İstanbul.
• Kaufmann, W (2002) Dostoyevski’den Sartre’a Varoluşçuluk, Akşit Göktürk (çev), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Kierkegaard, S (2006) Kaygı Kavramı, Türker Armaner (çev), İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• Koç, E (1992) Jean Paul Sartre Felsefesinde Varlık Hakkında Fenomenolojik Araştırma, Araştırma, XIV, 219-230.
• Koç, E (1999) Jean Paul Sartre Felsefesinde Ben-Başkası-İletişim Problemi. A. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XL, 333-347.
• Kovacs, A B (2010) Modernizimi Seyretmek: Avrupa Sanat Sineması 1950-1980, Ertan Yılmaz (çev), Deki Basım Yayım, Ankara.
• Kuçuradi, İ (2009) Çağın Olayları Arasında, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara.
• Layder, D (2010) Sosyal Teoriye Giriş, Ümit Tatlıcan (çev), Küre Yayınları, İstanbul.
• Maclntyre, A (2001) Varoluşçuluk, Paradigma Yayınları, İstanbul.
• Magee, B (2004) Yeni Düşün Adamları, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Mougin, H (2004) Varoluşçu Kutsal Aile, Hakkı Özdal (eds). Bilim ve Düşünce: Varoluşçuluk ve Sartre, Evrensel Basım Yayın, İstanbul, 21-160.
• Orr, J (1997) Sinema ve Modernlik, Ayşegül Bahçıvan (çev), Ark Yayınları, Ankara.
• Özdal, H (2004) Bilim ve Düşünce: Varoluşçuluk ve Sartre (Önsöz), Evrensel Basım Yayın, İstanbul.
• Öztürk, R S (1995) Sinemada Akımlar, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26, 227-235.
• Sartre, J P (2002) Varoluşçuluk, Asım Bezirci (çev), Say Yayınları, İstanbul.
• Sartre, J P (2007) Toplu Oyunlar, Işık M. Noyan (çev), İthaki Yayınları, İstanbul.
• Sartre, J P (2008) İş İşten Geçti, Zübeyir Bensan (çev), Varlık Yayınları, İstanbul.
• Sartre, J P (2008) Yahudi Düşmanı: Antisemitin Portresi, Emin Türk Elçin (çev), Salyangoz Yayınları, İstanbul.
• Sartre, J P (2011) Varlık ve Hiçlik: Fenomenolojik Ontoloji Denemesi, Turhan Ilgaz ve Gaye Çankaya Eksen (çev), İthaki Yayınları, İstanbul.
• Sartre, J P (2012) Bulantı, Selahattin Hilav (çev), Can Yayınları, İstanbul.
• Savaş, H (2002) Sinema ve Varoluşçuluk, Altıkırkbeş Yayınları, İstanbul.
• Savaş, H (2006) Felsefi Eleştiri ve Ömer Kavur’un “Karşılaşma” Adlı Filminin Felsefi Eleştirisi. Selçuk İletişim, 4, 3, 128-137.
• Schaff, A (1966) Marksizm ve Varoluşçuluk, Evinç Dinçer (çev), De Yayınları, İstanbul.
• Soccio, D J (2010) Felsefeye Giriş: Hikmetin Yapıtaşları, Kevser Kıvanç Karataş (çev), Kaknüs Yayınları, İstanbul.
• Talu, N (2010) Modernlik Söylemi: Endişeli Bakışlarda Modern Birey. METU JFA, 2010/1, 27: 2, 141-171.
• Tan Özdemir, S (2010) Yeni Kara Filmler, Nirengi Kitap, Ankara.
• Timuçin, A (2001) Düşünce Tarihi 3. Cilt: Gerçekçi Düşüncenin Çağdaş Görünümü, Bulut Yayınları, İstanbul.
• Uzel, A (2004) Sinemada Karanlık Bir Sokak: Film Noir, Altyazı Aylık Sinema Dergisi, 31, 51-56.
• Yılmaz, M (2014) Gurbetçi Freud ve “Das Unheimliche”, Derin Düşünce Platformu Yayınları, Erişim Tarihi: 21. 08. 2014 www.derindusuncedergisi.org
• Yücel, F (2004) Önce Karanlık Vardı (Giriş), Altyazı Sinema Dergisi, 31.