Değişime Direncin Akreditasyon Algısına Etkisinde Örgütsel İletişimin Ilımlaştırıcı Rolü

Year 2023, Volume: 22 Issue: Cumhuriyet'in 100. Yılı, 412 - 433, 28.10.2023

Fatih Bıyıklı , Melike Fidan

https://doi.org/10.21547/jss.1348418

Abstract

Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’deki üniversitelerde de kalite giderek önemli bir konuma gelmektedir. Üniversiteler kalite güvencesinin sağlanmasına yönelik faaliyetlerini Yükseköğretim Kalite Kurulu’nun (YÖKAK) kılavuzluğunda yürütmektedirler. Bu faaliyetlerin kuruma yansımasında ise rutin süreçlerde bir değişim gerektirmektedir. Bu değişimin gerçekleşebilmesi için yükseköğretim kurumlarında bütün alanlarda önemli bir rolü olan akademisyenlerin süreçlerle ilgili algıları son derece önemlidir. Üniversitelerde akreditasyonun elde edilmesine yönelik yürütülen faaliyetler kurumların süreçlerinde birtakım değişimleri beraberinde getirmektedir. Bu değişiklikler kurumlarda çalışan akademisyenlerinde iş yapış biçimlerinde birtakım farklılıklar ve ilave görevler getirmektedir. Akademisyenler üniversitelerin tüm ana faaliyet alanlarında uygulayıcı konumda olmaları sebebiyle de kilit bir konumda bulunmaktadırlar. Bu değişim sürecinin gerçekleştirilebilmesi için halihazırda yapmakta oldukları işlerinin yanında ek işler yapmalarını gerektirmektedir. Akademisyenlerin gerek yoğun mesaileri gerek değişimle ilgili tutumları gibi faktörler sürecin gerçekleştirilebilmesinin önünde bir engel oluşturma ihtimali taşımaktadır. Bu yüzden bu araştırma kapsamında örneklem olarak belirlenen akademisyenlerin akreditasyon algıları, sürecin gerektirdiği değişime karşı tutumları ve değişime direncin akreditasyon algısına etkisinde örgütsel iletişimin rolü analiz edilmiştir. Katılımcılar iki farklı devlet üniversitesinde kalite süreçlerinde görev alan 122 akademisyenden oluşmaktadır. Veriler 3 farklı ölçekten oluşturulan anket soruları uygulanarak elde edilmiştir. Kurulan PLS-YEM modeli çerçevesinde yapılan analizler sonucunda değişime direnç ile iletişim arasında, iletişim ile akreditasyon algısı arasında, değişime direnç ile akreditasyon algısı arasında ve değişime direncin akreditasyon algısına etkisinde anlamlı ilişki olduğu sonucuna varılmıştır. Bu çerçevede değişime direnç arttıkça iletişimin azaldığı, iletişimin arttıkça akreditasyon algısının da arttığı, değişime direncin arttıkça akreditasyon algısının azaldığı ve iletişimin değişime direnç ile akreditasyon algısına etkisini tahmin etmede aracı rol oynadığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Keywords

Akreditasyon algısı, iletişim, değişime direnç, kalite.

The Moderating Role of Communication in the Effect of Resistance to Change on Perception of Accreditation

Abstract

As in other countries, quality is becoming increasingly important in universities in Turkey. Universities carry out their activities to ensure quality assurance under the guidance of the Higher Education Quality Board (YÖKAK). The reflection of these activities on the institution requires a change in routine processes. For this change to occur, the perceptions of academics, who have an essential role in all fields in higher education institutions, about the processes are significant. The activities carried out to obtain accreditation in universities bring some changes in the processes of institutions. These changes bring some differences and additional duties in doing business for academics working in institutions. Academics are also in a critical position as they are practitioners in all main fields of activity of universities. In order to realize this change process, they need to do additional work besides their current work. Factors such as the busy working hours of academics and their attitudes towards change will likely hinder the realization of the process. Therefore within the scope of this study, the accreditation perceptions of the academicians determined as the sample, their attitudes towards the change required by the process, and the role of organizational communication in the effect of resistance to change on the perception of accreditation were analyzed. The participants comprise 122 academicians working in quality processes at two state universities. The data were obtained by applying survey questions created from 3 different scales. As a result of the analyzes made within the framework of the established PLS-SEM model, it was concluded that there is a significant relationship between resistance to change and communication, between communication and perception of accreditation, between resistance to change and perception of accreditation, and in estimating the perception of accreditation of resistance to change. In this context, it was concluded that as resistance to change increases, communication decreases; as communication increases, perception of accreditation increases; as resistance to change increases, perception of accreditation decreases. Communication is moderating in estimating the effect of resistance to change and perception of accreditation.

Keywords

Accreditation perception, communication, resistance to change, quality.

References

• Aktan, C. C., & Gencel, U. (2010). Yüksek öğretimde akreditasyon. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 137-146.
• Aktan, C. C., & Yay, S. (2016). Türkiye’de statüko ve değişime direnç. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 49-71.
• Balaman, F., & Muhammet, B. A. Ş. (2021). Örgütsel Değişime Direnç Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik-güvenirlik çalışması. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 10(2), 676-697.
• Balcı, A. (2005). Kamu örgütlerinde toplam kalite yönetimi uygulanması: Olumlu perspektifler ve olası zorluklar. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2005(2), 196-211.
• Barutçu, E., & Erçelik, E. (2012). Örgüt içi iletişimin iş gören motivasyonuna etkisi: Denizli’de otel işletmelerinde bir araştırma. Yeni Fikir Dergisi, 4(9), 99-117.
• Barutçugil, İ. (2004). Organizasyonlarda duyguların yönetimi. Kariyer Yayınları.
• Beger, G. A., & Türker, D. (2018). Değişime direnç ve algılanan stres ilişkisi: Sistematik literatür taraması ve nicel bir araştırma. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 241-272.
• Byrne, B.M. (2008), Structural equation modeling with EQS: Basic concepts, applications, and programming. New York, NY. Psychology Press.
• Cardoso,O.O. Comunicação empresarial versus comunicação organizacional: Novos desafios teóricos. Revistade Administração Pública, RiodeJaneiro,v.40,n.6,p.1123-1144,Nov./Dez.2006.Disponívelem:<http://www.scielo.br/pdf/rap/v40n6/10.pdf>.Acessoem:12Fev.2017
• Çelikdemir, D. Z., ve Paker, İ. T. (2019). Örgütsel değişimin gerçekleşmesinde örgütsel iletişimin önemi. İzmir İktisat Dergisi, 34(3), 431-441.
• Davis, K. (1988). İşletmede insan davranışı: Örgütsel davranış, (çev. Kemal Tosun, Tomris Somay, Fulya Avkar, Can Bavsal, Ömer Sadullah, Semra Yalçın), 3. Baskı, İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Yayınları, Yayın No: 98.
• Deming, W. E. (1986). Out of the crisis. Cambridge, MA: Massachusetts Institute of Technology, Center for Advanced Engineering Study.
• Demir, F. (2011). Bürokratik kültür, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.16, S.2, 153-178.
• Derdiyok, T. (2019). Üniversitelerde kalite güvence sistemi kapsamında PUKÖ yönetim döngüsü uygulamasında bir model önerisi. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 173-198.
• Doğan, C. D. (2019). Yeniden örnekleme yöntemleri: Kavram ve R uygulamaları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(6), 2747-2766.
• Doğan, İ. (1999). Eğitimde kalite ve akreditasyon sorunu: Eğitim fakülteleri üzerine bir deneme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 20(20), 503-519.
• Duck, J. D. (1999). Değişim yönetimi, (çev. Meral Tüzel), Değişim İçinde, ss. 61-83. İstanbul: MESS Yayınları. Eren, E. (2004). Küresel stratejiler ve stratejik iş birlikleri.
• Erkuş, L. ve Özdemir, S. M. (2010). Eğitim fakültelerinin akreditasyon sürecine hazır olma durumuna ilişkin öğretim elemanlarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(3), 118-133.
• Fidan, M., Bıyıklı, F., & Özkara, B. (2022) Akademisyenler için akreditasyon ne anlama geliyor? Yükseköğretimde kalite üzerine nitel bir araştırma. Sosyal Mucit Academic Review, 3(2), 213-236.
• Geçikli, F., Serçeoğlu, N., & Üst Can, Ç. (2011). Örgüt içi iletişim ve iletişim tatmini konaklama işletmelerinde bir uygulama. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, (33), 163-184.
• Golowko, N., Kopia, J., Geldmacher, W., & Förster-Pastor, U. S. (2017). Comparative study on quality management at German Private Universities. Quality-Access to Success, 18(157), 85-94.
• Gürbüz, S., ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri [Research methods in social sciences]. Ankara, Turkey: Seckin Yayincilik (131-137).
• Hadzhikoleva, S., Orozova, D., Hadzhikolev, E., & Andonov, N. (2020, August). Model of a centralized system for quality assurance in higher education. In 2020 IEEE 10th International Conference on Intelligent Systems (IS) (pp. 87-92). IEEE
• Hair, J.F., Hult, G.T.M., Ringle, C.M. ve Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM) (2. Baskı). Los Angeles: Sage.
• Henseler, J., Dijkstra, T.K., Sarstedt, M., Ringle, C.M., Diamantopoulos, A., Straub, D.W., ve Calantone, R.J. (2014). Common beliefs and reality about pls: comments on rönkkö and evermann. Organizational Research Methods, 17(2). 182-2009. doi: 10.1177/1094428114526928
• Henseler, J., Hubona, G. ve Ray, P. (2016). Using PLS path modeling in new technology research: Updated guidelines. Industrial Management & Data Systems. 116. 2-20. 10.1108/IMDS-09-2015-0382, Retrieved 25.08.2019 from Emerald Database
• Hu, L.-t., ve Bentler, P. M. (1998). Fit indices in covariance structure modeling: Sensitivity to underparameterized model misspecification. Psychological Methods, 3(4), 424-453.
• Kalla, H.K. (2005). Integrated internal communications: A multidisciplinary perspective, Corporate Communications: An International Journal, 10(4), 302-314.
• Kells, H. R. (1988). Self-study processes: A guide to self-evaluation in higher education (3rd Eds.). New York, NY: American Council on Education.
• Kocabaş, F. (2005). Değişime uyum sürecinde iç ve dış örgütsel iletişim çabalarının entegrasyonu gerekliliği. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 247-252.
• Kotter, J. P., (2011), Leading change: Why transformation efforts fail, in: On change management, U.S.A.: Harvard Business Review.
• Knowles, E. S. & Linn, J. A. (2003). Resistance and persuasion. Taylor and Francis: Routlidge
• Knowles, ES ve Linn, JA (2004). Direnç ve ikna. Psikoloji Basın.
• Küçük, B. A., & Günaydin, C. (2021). Lider ile örgüt düzeyindeki güven duygusunun yenilikçi çalışma davranışı üzerindeki etkisi: Değişime direncin rolü. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 17(2), 540-576.
• Leblebici, D. N. (2008). 21. yüzyılın liderlik anlayışına bakış. Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 61-72.
• Melikoğlu, M. (2009). The Distinctive Role of Prestige, Communication and Trust: Organizational Identification Versus Affective Commitment (Doctoral dissertation, Marmara Universitesi (Turkey)).
• Neiva, ER, Ros, M. ve Paz, MGT (2005). Örgütsel değişime yönelik tutumlar: Bir ölçeğin doğrulanması. İspanya'da Psikoloji, 9 (1), 81-90.
• Noaman, A. Y., Ragab, A. H. M., Fayoumi, A. G., Khedra, A. M., & Madbouly, A. I. (2013, September). HEQAM: A developed higher education quality assessment model. In 2013 Federated Conference on Computer Science and Information Systems (pp. 739-746). IEEE.
• Oreg, S. (2006). Personality, context, and resistance to organizational change. European journal of work and organizational psychology, 15(1), 73-101.
• Öksüz, E., & Ulağlı, S. (2021). Örgüt içi iletişimin örgütsel bağlılığa etkisi: Türkiye’deki bankacılık sektörü üzerinde bir araştırma. Troyacademy, 6(1), 311-330. OSYM,2023.https://dokuman.osym.gov.tr/pdfdokuman/2023/YKS/TERCIH/kkilavuz27072023di.pdf. 08.09.2023-14:00
• Postmes, T., Tanis, M., DeWit, B. (2001). Communication and Commitment in Organizations: A Social Identity Approach. Group Processes Intergroup Relations,227 (4), 229
• Piderit, S. K. (2000). Rethinking resistance and recognizing ambivalence: A multidimensional view of attitudes toward an organizational change. Academy of Management Review, 25(4), 783-794.
• Reinert, P. C. (1949). The purposes and values of accreditation. The American Journal of Nursing, 49(7), 468-470.
• Richter, N.F./ Hauff, S./ Ringle, C.M./ Gudergan, S.P.: The Use of Partial Least Squares Structural Equation Modeling and Complementary Methods in International Management Research, Management International Review, Volume 62 (2022), pp. 449-470.
• Ringle, C.M./ Sarstedt, M./ Sinkovics, N./ Sinkovics, R.R.: A Perspective on Using Partial Least Squares Structural Equation Modelling in Data Articles, Data in Brief, Volume 48 (2023), p. 109074.
• Schalk, R., Campbell, J. W. and Freese, C. (1998). Change and emplovee behaviour, Leadership & Organization Development Journal, 19(3), (157-163).
• Scott, L., & Sahay, S. (2019). Change and change management. Movements in Organizational Communication Research: Current Issues And Future Directions (Pp. 214- 232). Taylor And Francis.
• Sekman, M., & Utku, A., (2009), Çevik şirketler: Kurumsal ataleti yenmek, İstanbul: Alfa Yayınları. Semerci, Ç., Semerci, N., Fatma, Ü., Yılmaz, E., Kaygın, H., Ulus, İ. Ç., & Yılmaz, Ö. (2021). Akademisyenlerin akreditasyon algılarının incelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 9(1), 1-14.
• Solak, S. G., Oktay, E. ve Pekküçükşen, Ş. (2017). Kamu yönetiminde değişime direnç: İç denetim örneği. Strategic Public Management Journal, 3, 1-15.
• Suarez, J. G. (1992). Three experts on quality management: Philip B. Crosby, W. Edwards Deming, Joseph M. Juran. Total Quality Leadership Office Arlington Va. pp. 7-11
• Timurturkan, K. (2010). Örgütsel yapının örgütsel değişime direnç üzerindeki etkisi: İzmir Tapu ve Kadastro Bölge Müdürlüğü'nde bir uygulama (Doctoral dissertation, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
• Torrington, D. Ve Hall, L. (1987) Personel management a new approach, Prentice Hall, UK
• Töremen, F. (2002). Eğitim örgütlerinde değişimin engel ve nedenleri, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 185-202.
• Tunçer, P. (2013). Değişim yönetimi sürecinde değişime direnme. Ondokuz Mayis University Journal of Education Faculty, 32(1).
• Tuncer, A., ve Tuncer, M. (2015). Örgüt içi iletişimde iş tatminini etkileyen boyutların analizi: Çokuluslu ve ulusal ölçekli örgütler üzerinden karşılaştırmalı bir değerlendirme. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 10(38), 6488-6498.
• Türk, M. S. (2019). Örgüt içi iletişim ve kriz yönetimi. Erişim adresi: https://www. academia.edu/download/51080548/Orgutsel_Iletısım_Ve_Krız_Yonetımı.pdf.
• Ünüvar, Ş. & Bilge, A. (2009). Örgütsel iletişimin bir unsuru olan örgüt içi iletişimin konaklama işletmelerindeki etkinliği: Örnek bir alan araştırması, Journal of Azerbaijani Studies, 12(1), 55-72
• Weick, K.E. (1979) The social psychology of organizing. Reading, MA: Addison-Wesley
• Yener, S. (2021). Düzenleyici odakların değişime direnç üzerindeki etkisinde örgütsel iletişimin aracı rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (30), 197-210.
• YÖKAK, (2023a). https://yokak.gov.tr/degerlendirme-sureci 01.02.2023-14:25
• YÖKAK, (2023b). https://yokak.gov.tr/raporlar/akredite-olan-kurumlar?termYear=2021 07.09.2023-19:50