Çocuk Hakları, Tarihî Gelişimi ve Çocuk Suçluluğu

Year 2024, Volume: 23 Issue: 2, 763 - 780, 26.04.2024

Süleyman Emre Zorlu , Sena Bilgin

https://doi.org/10.21547/jss.1403984

Abstract

Toplumların huzur ve refahı, gelecek yaşamlarının daha kaliteli ve verimli bir hâl alması, toplumu oluşturan bireylerin kişisel özellikleriyle yakından ilgilidir. Bireylerin topluma yararlı, üretken ve saygın bir karaktere sahip olabilmesinin temeli ise çocukluk dönemleridir. Çocuk gelişimine uygun olarak geçirilen huzurlu ve mutlu bir çocukluk sağlıklı ve üretken bir yetişkinliğe gebedir. Çocukların yetişmesinde ve çocuk gelişimine uygun bir çocukluk geçirmelerinin en önemli etkenlerinden birisi de çocuk haklarıdır. Ülkemizde uygulanan mevcut hukukumuza göre 18 yaşını doldurmamış her birey çocuk olarak kabul edilmiştir. Çocukların haklarının neler olduğu ve hukuk düzenince ne kadar korunduğu çocuğun gelişiminde önemli bir rol oynar. Anayasamız ve kanun maddelerinde, çocuğun başta yaşam hakkı olmak üzere çocuk haklarıyla ilgili birçok düzenleme bulunmaktadır. Uluslararası sözleşmeler kanun değerindedir ve Türkiye’nin tarafı olduğu BM Çocuk Hakları Sözleşmesi ile ülkemizde bulunan çocuklar, din, dil, ırk, milliyet, cinsiyet vb. bir ayrıma tabi olmaksızın bu sözleşmede yer alan birçok hakka sahiptir. Çocukların himaye edilmeye ve korunmaya muhtaç yapısı, işledikleri veya işleyecekleri fiil veya davranışların anlam ve önemini kavrama yeteneklerinin tam olarak gelişmemesi ve bu sebeple kolay kandırılabilmeleri sebebiyle maalesef çocuk suçluluğu her toplumun ciddi sorunlarından birisi olmuştur. Ülkemizde de bu durum önemli sorunların başında gelmektedir. Çalışmamızda çocuk hakları bağlamında çocuk suçluluğu, çocukları suça iten nedenler ile onlara uygulanacak kanuni hükümler ele alınacaktır.

Keywords

Çocuk Hakları, Çocuk, İnsan Hakları, Suça Sürüklenen Çocuk, Çocuk Hukuku

Children's Rights, Historical Development and Juvenile Delinquency

Abstract

The peace and prosperity of societies and the better quality and efficiency of their future lives are closely related to the personal characteristics of the individuals who make up the society. The basis for individuals to have a useful, productive and respected character for society is childhood. A peaceful and happy childhood spent in accordance with child development leads to a healthy and productive adulthood. One of the most important factors in raising children and ensuring that they have a childhood suitable for child development is children's rights. According to the current law implemented in our country, every individual who has not reached the age of 18 is considered a child. What children's rights are and how much they are protected by the legal system play an important role in the child's development. There are many regulations in our Constitution and legal articles regarding children's rights, especially the child's right to life. International agreements have the value of law, and with the UN Convention on the Rights of the Child, to which Turkey is a party, children in our country are protected by religion, language, race, nationality, gender, etc. has many of the rights included in this agreement, without any discrimination. Unfortunately, juvenile delinquency has become one of the serious problems of every society because of the nature of children in need of protection, their ability to understand the meaning and importance of the acts or behaviors they have committed or will commit, and therefore they can be easily deceived. This situation is one of the most important problems in our country. In our study, juvenile delinquency, the reasons that push children to crime and the legal provisions that will be applied to them will be discussed in the context of children's rights.

Keywords

Child Rights, Child, Juvenile Offender, Human Rights, child law

References

• Akarca, M. (2010). Çocukların ceza hukukundaki yeri ve çocukların korunması. İnsan Hakları Bilgi Bankası, Sunumlar: Retrieved from https://anayasa.gov.tr/media/3626/akarca.pdf.
• Akbulut, B. (2013). Ceza mevzuatında çocuk ve çocukların yakalanması, gözaltına alınması. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Prof. Dr. Nur Centel'e Armağan, s. 544. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/maruhad/issue/48280/621934.
• Akyüz, E. (2012). Çocuk hukuku, çocukların hakları ve korunması. Ankara: NTF Yayınları.
• Avcı, M. (2021). Türk hukuk tarihi, Konya: Atlas Akademi.
• Aydın, İ. (2012). Çocuk haklarının gelişimi ve karşılaştırmalı olarak anayasal açıdan değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 151-173.
• Atar, Y. (2021). Türk anayasa hukuku, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Ayzöğ, D. (2008). Öğrencilerin çocuk haklarını algılama düzeyleri ile başarıları arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bağış, R. C. (2019). Çocukları suça sürükleyen çevresel nedenler: Sosyal bağ ve sosyal öğrenme teorileri ışığında bir değerlendirme, Humanitas, 7(14), 203-221.
• Balo, S. Y. (2009). Uluslararası ilkeler ışığında çocuk koruma kanunu ve uygulaması, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Bilican Gökkaya V, (2022) Juvenile delinquent and the family factor, CUJOSS, 46(2): 193-204.
• Cantwell, N. (2011). The human rights of children “Are Children Rights Still Human”,(Edited by: Antonella Invernızzı, Jane Williams), Union Road Farnham, England.
• Ceza sorumluluğunun değerlendirilmesi rehberi, 2010, https://cocukhaklari.barobirlik.org.tr/dokuman/egitimbasvuru_basvuru/cezasorumlulugunun.pdf, 25.05.2023.
• Çakır, M. (2013). Suça sürüklenen çocukların korunmasına yönelik politikalar ve Kocaeli İli verilerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yalova.
• Çocuk Hakları Beyannamesi, http://hukukbook.com/cocuk-haklari-beyannamesi/, 26.05.2023.
• Demircan, A. (2004). Câhiliyye Araplarında kız çocuklarını gömerek öldürme adeti, İstem, 2(3), (9 – 29).
• Dündar, Ö. Z. (2012). Değişen ve değiş(e)meyen yönleriyle aile: Yapısı, türleri, işlevleri, değişen toplumda değişen aile, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Erdoğan, O. (2011). Çocuk hakları, İstanbul: Acar Basım.
• Gül, İ.I. ve Karan, U. (2011). Ayrımcılık yasağı kavramı, Hukuk, İzleme ve Belgeleme, İstanbul.
• Güneş, D.K. ve Gökler, R. (2017). Türkiye'de suça sürüklenen çocukların aile özellikleri, Journal of Human Sciences, 14(4), 3742-3755.
• Göker, H. ve Sarp S.K. ve Kandil S. (2006). KTÜ Tıp Fakültesi Çocuk-Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Polikliniğine son iki yılda başvuran adli olguların değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi, 20(3):1–5.
• İnanç, B. Y. ve Bilgin, M. ve Atıcı, M. K., (2007). Gelişim psikolojisi, çocuk ve ergen gelişimi, Ankara.
• İnan, A. N. (1995). Çocuk haklarına dair sözleşme. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 44(1), 765-778.
• İpek, A. (2012). Çocuk haklarının gelişimi ve karşılaştırmalı olarak anayasal açıdan değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 151-173.
• İrkin, A.Ç. (2012). Çocukların gelişim süreci ve televizyonun etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Ankara, 2012.
• Karataş, S. (2020). Suça sürüklenen çocuklar ve suç mağduru çocuklara yönelik bir değerlendirme, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 12(4):575-586.
• Kaya, M. (1997). Ailede anne-baba tutumlarının çocuğun kişilik ve benlik gelişimindeki rolü, OMÜİFD, Samsun: (9), 193-204.
• Kızmaz, Z. ve Bilgin, R. (2010). Sokakta çalışan/Yaşayan çocuklar ve suç: Diyarbakır Örneği, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32):269-311.
• Öter, A. (2005). Çocuk suçluluğunun toplumsal nedenleri (Antalya Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Özbek, A. (1996). Bir eğitim kurumu olarak ailenin önemi, İslam’da Aile ve Çocuk Terbiyesi Sempozyumu, İstanbul.
• Polat, O. (1997). Çocuk ve hakları, İstanbul: Analiz Yayınevi.
• Serozan, R. (2005). Çocuk hukuku, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Spitz, R.A. ve Wolf, K.M. (1947). Grief: A peril in infancy (Motion Picture). University of Akron Psychology Archives, Akron, Ohio; (Available through the Penn State Audiovisual Services, University Park, PA).
• Şahinli, Ş. (2018). Çocuğun suça sürüklenmesinde etkisi olabileceği düşünülen ailesel faktörler üzerine betimsel bir alan araştırması, Journal of Human Sciences, 15(2), 717-731.
• Tan, M. (1993). Çocukluk dün ve bugün, Toplumsal Tarihte Çocuk Sempozyumu, İstanbul.
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (https://www.tihek.gov.tr/pages/Ayrimcilikla-Mucadele-ve-Esitlik), 25.05.2023.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi (https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/19.5.1.pdf.), 25.05.2023.
• UNİCEF (2023). Çocuk haklarına dair sözleşme, Erişim Tarihi: 24.05.2023. (https://www.unicef.org/turkiye/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme).
• Unicef (2003). The State Of The World’s Children. Erişim Tarihi: 24.05.2023. https://www.unicef.org/sowc03/contents/pdf/SOWC03-eng.pdf.
• Ülker, İ. (2012). 6287 Sayılı Yasa ile ilköğretimde yapılan değişiklikler, Hukuki Araştırmalar Dergisi, S. 19, Konya.
• Yağcı, C. (1990). “Çocuk”, Şamil İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Şamil Yayınevi.
• Yazıcı, N. (2007). Osmanlılarda yetimin korunması üzerine bazı değerlendirmeler, AÜGFD, Ankara.
• Yıldız, M. (2004). Avrupa insan hakları sözleşmesine göre yaşam hakkı ve sınırları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Yılmaz, A. (1998). Günümüzde insan hakları ve Türkiye, Yeni Türkiye Dergisi, İstanbul, (21), 310-330.
• Zorlu, S. (2013). Günümüz ve İslam hukukunda çocuk hakları karşılaştırmalı bir inceleme, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Konya, 21(2), 125-160.
• Zorlu, S. ve Zorlu, S. (2019). Çocuklar için sevgi hakkı mukayeseli bir inceleme, D.E.Ü. Hukuk Fakültesi Dergisi, (21), 1851-1873.