Engelli Bireylerle Çalışan Özel Eğitim Öğretmenlerinin Tükenmişlik Düzeyinin Belirlenmesi

Year 2012, Volume: 1 Issue: 2, 275 - 294, 01.12.2012

Feyzullah Şahin , Dilek Şahin

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Tekirdağ’da özel eğitim okulu veya merkezlerinde çalışan özel eğitim öğretmenleri tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesidir. Araştırmada, veri toplama amacıyla Masclach Tükenmişlik Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, Tekirdağ ilinde faaliyetlerini sürdüren 7 özel eğitim okulu veya merkezinden toplanmıştır. Araştırmaya toplam 109 öğretmen katılmıştır. Araştırmada özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyinin bazı demografik ve mesleki değişkenlere göre farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Araştırma sonucunda, çalışma ortamından memnuniyet, takdir ve iş yükü algısının “Duygusal Tükenme ve Duyarsızlaşma”nın belirleyicileri arasında olduğu; yaş ve çalışma süresinin ise “Kişisel Başarıda Düşme”nin belirleyicileri arasında olduğu belirlenmiştir. Ayrıca, araştırma grubunda yer alan bireylerin cinsiyetinin veya medeni durumunun tükenmişlik düzeylerini etkilemediği tespit edilmiştir

Keywords

tükenmişlik, özel eğitim öğretmeni, duyarsızlaşma, duygusal tükenme, kişisel başarıda düşme

Examining The Burn-Out Level Of Special Education Teachers Working With Disabled Individuals

Abstract

The aim of this study is to determine the burnout levels of special education teachers working at special education schools or centers in Tekirdağ. In the present study, Maslach Burnout Scale was used to collect data. Data were gathered from 7 special education schools or centers. Totally, 109 teachers participated in the research. In the research, whether or not the burnout levels of special education teachers differed according to certain demographic and vocational variables was examined. The results showed that satisfaction with work environment, appreciation, and the perception of workload were among the determiners of emotional exhaustion and depersonalization, and that age and working time were among the determiners of reduced sense of personal accomplishment. Also, it was observed that burnout levels of the participants did not differ according to gender or marital status

Keywords

Burnout, special education teacher, depersonalization, emotional exhaustion, reduced sense of personal accomplishment

References

• Adali, E., & Priami, M. (2002). Burnout among nurses in intensive care units, internal medicine wards and emergency departments in greek hospitals. ICUs and Nursing Web Journal, 11, 1-19.
• Babaoğlan, E. (2006). İlk öğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Brouwers, A., & Tomic, W. (2000). A Longitudinal study of teacher burnout and percieved self-efficacy in classroom management. Teaching And Teacher Education, 16, 239-253.
• Budak, G., & Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. D.E.Ü.İ.B.F. Dergisi, 20 (2), 95-108.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., K., Akgün, Ö., E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Dördüncü Baskı. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Cano-Garcia, F. J., Padilla-Munoz, E. M., & Carrasco-Ortiz, M. A. (2005). Personality and con- textual variables ın teacher burnout. Personality And Individual Differences, 38, 929-940.
• Çam, O. (1991). Hemşirelerde tükenmişlik ve çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ege Üniversitesi, İzmir.
• Çokluk, Ö. (2003). Örgütlerde Tükenmişlik. Elma, C., Demir, K. (Ed.) (2003). Yönetimde Çağdaş Yaklaşımlar içinde (109-134) İkinci Baskı, , Ankara: Anı Yayıncılık.
• Demirbaş, A. R. (2006). Üç farklı hastanenin yöneticilerinin ve klinikte çalışan sağlık per- sonelinin tükenmişlik durumları (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversi- tesi, Ankara.
• Devlet İstatistik Enstitüsü, (2002). Türkiye Özürlülük Araştırması 2002, Ankara.
• Emery, D. W., & Vandenberg, B. (2010). Special education teacher burnout and act, Interna- tional Journal Of Special Education, 25(3), 119-131.
• Eren, V., & Durna, U. (2006). Üç boyutlu bir yaklaşım olarak örgütsel tükenme. İ.İ.B.F. Der- gisi, 10 (9), 40-51.
• Ergin, C. (1992). Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uyarlaması. Ankara: Hacettepe Üniver- sitesi VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Düzenleme Kurulu ve Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Ergin, C. (1993). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik Ve Maslach Tükenmişlik Ölçeğinin Uyarlanması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayını.
• Fernet, C., Guay, F., Snecal, C., & Austin, S. (2012). Predicting ıntraindividual changes ın teacher burnout: the role of perceived school environment and motivational factors. Teaching and Teacher Education. 28, 514-525.
• Garrosa, E., Moreno-Jimenez, B., Liang, Y., & Gonzalez, J. L. (2006). The relationship between socio-demographic variables, job stressors, burnout, and hardy personality in nurses: an exploratory study. İnternational Journal Of Nursing Studies, 10 (16), 1-9.
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması) (Yayınlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Girgin, G., & Baysal, A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: Zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4 (4), 172-187.
• Gözüm, S. (1996). Koruyucu sağlık hizmetlerinde görev yapan hemşire ve ebelerde iş doyum, tükenmişlik ve işe devamsızlığı etkileyen faktörlerin araştırılması (Yayımlanmamış dok- tora tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Grayson, J. L., & Alvarez, H. K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: a mediator model. Teaching and Teacher Education, 24, 1349-1363.
• Johnstone, C. (1999). Strategies to prevent burnout. British Medical Journal, 7292 (318), 2-6.
• Karakelle, S., & Canpolat, S. (2008). Tükenmişlik düzeyi yüksek ilköğretim öğretmenlerinin öğrencilere yaklaşım biçimlerinin incelenmesi, Eğitim ve Bilim, 33 (147), 106-120.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal Of Occupational Behavior, 2, 99-113.
• MEB, (2012). Milli Eğitim İstatistikleri 2011-2012, Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
• Ok, S. (2002). Banka çalışanlarının tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu, rol çatışması, rol belirsizliği ve bazı bireysel özelliklere göre incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özkan, Ş. (2008). Rol çatışması ve rol belirsizliğinin hekim ve hemşirelerin tükenmişlik düzey- leri üzerine olan etkileri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, An- kara.
• Perrewe, P. L. (2002). Are work stress relationships universal: a nine-region examination of role stressors, general self-efficacy, and burnout. Journal of İnternational Management, 8, 163-187.
• Sönmez, D. Z. (2006). Acil servislerde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin belirlen- mesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Spickard, A., Gabbe, S. G., & Christensen, J. F. (2008). Mid-career burnout in generalist and specialist physicians. Retrived from www.jama.com, 21.07.2008.
• Sucuoğlu, B., & Kuloğlu, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi, Türk Psikoloji Dergisi, 10 (36), 44-60.
• Sundin, L., & Hochwalder, J. (2007). The relationship between different work-related sources of social support and burnout among registered and asistant nurses in Sweden: a quension- naire survey. International Journal of Nursing Studies, 44 (5), 758-769.
• Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörler: akademik per- sonel üzerinde bir uygulama (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniver- sitesi, İzmir.
• Şahin, D. (2009). Ankara keçiören eğitim ve araştırma hastanesi hemşirelerinin rol çatışması- rol belirsizliği ve tükenmişlik durumları (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üni- versitesi, Ankara.
• Tanrıverdi, L. (2008). İlköğretim müfettişlerinin iş tatmini ile tükenmişlik düzeylerinin ince- lenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, İstanbul.
• Tümkaya, S. (1996). Öğretmenlerdeki tükenmişlik görülen psikolojik belirtiler ve başa çıkma davranışları (Yayımlanmamış doktora tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Üstün, B. (1995). Hemşirelerin atılganlık ve tükenmişlik düzeyleri (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Waterman, S., & Hu, Y. (2011). Effects of mentoring programs on new teacher retention: a lit- erature review, Mentoring & Tutoring: Parntership in Learning, 19 (2), 139-156.