Sinope as an Example of Mythological Female Ktistes

Year 2020, , 391 - 405, 15.12.2020

Nazli Yıldırım

https://doi.org/10.38000/juhis.795724

Cited By: 3

Abstract

The epigraphic and archaeological information obtained to date shows that mythological stories have an important place in the establishment of ancient cities. In ancient times, almost every city established in Anatolia, Greece or Italy tried to have a privileged and prestigious position among other cities by basing their origins on a strong mythological hero or god. Initially a male hero or God was chosen as ktistes (founder of the city) because setting up the city was considered a masculine activity and region or city was referred to by their name. However, this tradition has changed over time, it is seen that female characters can be selected as the city founders and the names of important women are given to the cities. Especially in the Classical Period, the Goddesses, Amazons and Nymphs were mentioned in the myth of the foundation of the cities and they were called as important mythological ktistes that give their names to the cities. Sinope, which is located in the northernmost part of Anatolia on the Black Sea coastline, has many mythological ktistes. The commercial importance of the city with its natural harbors has led to the establishment of colonies in the region by important cities such as Miletus, Corinth or Athens. In parallel with the colonial movements, the city has many establishment myths and ktistes. According to ancient sources Autolykos, Deileon and Phlogios were mentioned as Greek founders and Habrondas, Koos ve Kretines were mentioned as Milesian founders but the city was named after a founder named Sinope. The ancient sources are divided into two parts: Sinope is an Amazon or a Nymphe. In this study, the origin, personality and importance of Sinope were re-examined by considering ancient sources and related descriptions.

Keywords

Sinope, Ktistes, Mythology, Amazon, Nymphe

Mitolojik Kadın Ktisteslere Bir Örnek Olarak Sinope

Abstract

Bugüne kadar elde edilen epigrafik ve arkeolojik veriler, antik kentlerin kuruluşunda mitolojik hikayelerin önemli bir yerinin olduğunu göstermektedir. Anadolu, Yunanistan ya da İtalya'da antik dönemde kurulmuş olan pek çok kent, kökenlerini güçlü bir tanrı ya da mitolojik kahramana dayandırarak, diğer kentler arasında ayrıcalıklı ve prestijli bir konuma sahip olmaya çalışmıştır. Başlangıçta kent kurmak eril bir faaliyet olarak kabul edildiği için kentlerin ktistes olarak genellikle erkek bir kahraman veya tanrıyı seçtikleri; bölge ya da kentin onların adı ile anıldığı görülür. Ancak bu geleneğin zamanla değişime uğradığı; kent kurucu olarak kadın karakterlerin seçilebildiği ve kentlere önemli kadınların isimlerinin verildiği de görülmektedir. Konu ile ilgili olarak özellikle Klasik Dönem'den itibaren Tanrıçalar, Amazonlar ve Nympheler, kentlerin kuruluş mitosunda adı geçen ve kentlere isimlerini veren önemli mitolojik ktistesler olarak ön plana çıkmaktadır. Karadeniz kıyı şeridinde, Anadolu'nun en kuzey noktasında yer alan Sinope'nin doğal limanlarıyla ticari bir öneme sahip olması Miletos, Korinth ya da Atina gibi önemli ve büyük kentler tarafından bölgede koloni kurma faaliyetlerini de beraberinde getirmiştir. Koloni hareketleri ile paralel olarak kentin pek çok kuruluş mitosu ve ktistesi bulunmaktadır. Antik kaynaklarda kurucu olarak Autolykos, Deileon ve Phlogios adında Yunanlı ktisteslerin yanı sıra Habrondas, Koos ve Kretines adında Miletoslu erkek ktisteslerin adı geçmesine rağmen kentin adını Sinope adında bir kadın ktistesten aldığı kabul edilir. Antik kaynaklar Sinope'nin bir Amazon ya da bir Nymphe olduğu konusunda ikiye ayrılırlar. Bu çalışma içerisinde Sinope adlı kadın ktistesin kökeni, kişiliği ve önemi, antik kaynaklar ve ilgili betimlemeler göz önünde bulundurularak yeniden değerlendirmeye alınmıştır.

Keywords

Sinope, Ktistes, Mitoloji, Amazon, Nymphe

References

• [1] Apollodoros, Bibliotheka, Çev.: Nur Nirven 2017, Pinhan Yayıncılık, İstanbul.
• [2] Bakkhylides, Bütün Şiirleri ve Fragmanları, Çev.: Erman Gören 2016, Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• [3] Diodorus Siculus, Library of History, Çev.: Charles Henry Oldfather 1939, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge. http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Diodorus_Siculus/4D*.html
• [4] Eusebius, Chronicle. http://attalus.org/translate/eusebius1.html#18
• [5] Herodotos, Herodot Tarihi, Çev.: Müntekim Ökmen 1991, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• [6] Homeros, İlyada, Çev.: Azra Erhat - Abdülkadir Meriçboyu 1981, Sander Yayınları, İstanbul.
• [7] Justinus, Epitome of Pompeius Trogus’ Philippic Histories, Çev.: J. S. Watson 1853. http://www.attalus.org/translate/justin8.html#2.1
• [8] Kallimakhos, Hymn to Artemis. https://www.theoi.com/Text/CallimachusHymns1.html#3
• [9] Pausanias, Description of Greece, Çev.: W. H. S. Jones - H. A. Omerod 1918, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge. https://www.theoi.com/Text/Pausanias1A.html
• [10] Plutarkhos, The Parallel Lives. The Life of Lucullus, Çev.: Bernadotte Perrin 1914, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge. http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Lucullus*.htm
• [11] Plutarkhos, Plutarch’s Lives. In Ten Volumes III. Pericles and Fabius Maximus Nicias and Crassus, Çev.: Bernadotte Perrin 1932, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge.
• [12] Pseudo-Plutarch, De fluviis. http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A2008.01.0400%3Achapter%3D14
• [13] Pseudo-Skymnos, (Khioslu Skymnos’a Ait Olduğu Söylenen) Anonymus Periegesis, Çev.: Şenkal Kileci 2017, LIBRI, III.
• [14] Rodoslu Apollonios, Argonautika, Çev.: Ari Çokona 2018, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
• [15] Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası. Geographika: XII-XIII-XIV, Çev.: Adnan Pekman 2000, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• [16] Tacitus, The Annals, Çev.: C. H. Moore - J. Jackson 1925, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge. https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Tacitus/Annals/4D*.html
• [17] Akurgal, Ekrem (1956), “Sinop Kazıları”, TAD, Sayı VI/1, (47-61).
• [18] Arslan, Murat (2007), Mitridates VI Eupator. Roma’nın Büyük Düşmanı, Odin Yayıncılık, İstanbul.
• [19] Blok, Josine H. (1996), “A Tale of Many Cities: Amazons in the Mythical Past of Greek Cities in Asia Minor”, E. Lunbeck ve S. Marchand (Ed.). Proof and Persuasion: Essays on Authority, Objectivity and Evidence içinde (s. 81-99), Brepols, Turnout.
• [20] Boardman, John (1962-1963), “Greek Archaeology on the Shores of the Black Sea”, Archaeological Reports, Sayı 9, (34-51).
• [21] Bogh, Birgitte (2012), “Mother of the Gods: Goddess of Power and Protector of Cities”, Numen, Sayı 59, (32-67).
• [22] Bonnefoy, Yves (1981), Antik Dünya ve Geleneksel Toplumlarda Dinler ve Mitolojiler Sözlüğü Cilt II, Haz.: Levent Yılmaz, Dost Kitapevi, Ankara.
• [23] Bowra, Maurice C. (1938), “The Daughters of Asopus”, Hermes, Sayı 73/2, (213-221).
• [24] Boysal, Yusuf (1959), “Sinop’un En Eski Buluntuları ve Kolonizasyonu Hakkında”, TAD, Sayı VIII/2, (23-29).
• [25] Deacy, Susan (2008), Athena, Routledge, USA-Canada.
• [26] Dereli, Fuat (2010), Sinop. Kuzeyin Hırçın Güzeli, Sinope, Şimal Ajans-Ofset Baskı Hizmetleri, Sinop.
• [27] Diakov, V. ve Kovalev, S. (2014), İlkçağ Tarihi Cilt: 1. Ortadoğu, Uzakdoğu, Eski Yunan, Çev.: Özdemir İnce, Yordam Kitap, İstanbul.
• [28] Dmitriev, Sviatoslav (2005), City Government in Hellenistic and Roman Asia Minor, Oxford University Press, Oxford.
• [29] Edwards, Charles M. (1990), “Tyche at Corinth”, Hesperia, Sayı 59/3, (529-542).
• [30] Erhat, Azra (2000), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul.
• [31] Ertem, Hayri, “Korucutepe’nin Hititler Devrindeki Adı Hakkında”, Türk Tarih Kongresi, Sayı X/II, (577-587).
• [32] Erzen, Afif (1956), “Sinop Kazısı 1953 Yılı Çalışmaları”, TAD, Sayı VI/1, (69-72).
• [33] Halikarnas Balıkçısı (1980), Merhaba Anadolu, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• [34] Hind, J. G. F. (1983-1984), “Greek and Barbarian Peoples on the Shores of the Black Sea”, Archaeological Reports, Sayı 30, (71-97).
• [35] Hurwit, Jeffrey M. (1999), The Athenian Acropolis. History, Mythology and Archaeology from the Neolithic Era to the Present, Cambridge University Press, USA.
• [36] Garstang, John (1929), The Hittite Empire, Constable and Company, London.
• [37] Keleş, Vedat (2015), “Sikkeler Işığında Karadeniz’de Grek Etkisi (Güney Bölge)”, M. Işıklı ve B. Can (Ed.). Uluslararası Doğu Anadolu-Güney Kafkasya Kültürleri Sempozyumu Bildiriler II içinde (s. 51-59), Cambridge Scholars Publishing, Newcastle.
• [38] Kron, Uta (1996), “Priesthood, Dedications and Euergetism What Part Did Religion Play in the Political and Social Status of Greek World”, Pontus Hellström ve Brita Airoth (Ed.), Religion and Power in the Ancient Greek World. Proceedings of the Uppsala Symposium 1993 içinde (s. 139-182), Acta Universitatis Upsaliensis, Uppsala.
• [39] Larson, Jennifer (2001), Greek Nymphs: Myth, Cult, Lore, Oxford Univesity Press, USA.
• [40] Mortensen, Eva (2015), “Ktistes. Mythical Founder Hero and Honorary Title for New Heroes”, Jane Fejfer ve Mette Moltesen ve diğerleri (Ed.), Tradition. Transmission of Culture in the Ancient World içinde (s. 213-237), Danish Studies in Classical Archaeology. Acta Hyperborea 14, Museum Tusculanum Press, Denmark.
• [41] Nardo, Don (2002), The Greenhaven Encyclopedia of Greek and Roman Mythology, Greenhaven Press, USA.
• [42] Pekman, Adnan (1970), Eskiçağ’da Anadolu Şehirlerinin Tanrı ve Kahraman Ktistes’leri, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• [43] Sayce, A. H. (1928), “The Original Home of the Hittites and the Site of Kussar”, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, Sayı 2, (257-264).
• [44] Seeher, Jürgen (2011), Taşa Yontulu Tanrılar. Hitit Kaya Tapınağı Yazılıkaya, Çev.: Selma Bulgurlu Gün, Ege Yayınları, İstanbul.
• [45] SNG Sylloge Nummorum Graecorum - Project http://www.sylloge-nummorum-graecorum.org/
• [46] Sobol, Donald J. (1999), Yunan Mitolojisinde Amazonlar, Çev.: Burcu Yumrukçağlar, Öteki Yayınevi, Ankara.
• [47] Şenyurt, Yücel ve Durugönül, Serra (2018), “Kurul (Ordu) Kalesi’nde Bir Kybele Heykeli”, OLBA, Sayı XXVI, (305-344).
• [48] Şirin, Orhan Alper ve Kolağasıoğlu, Mustafa (2016), Çakalca-Karadoğan Höyüğü: Arkaik Dönemde Amisos ve Kybele Kültü, SAMTAB Yayınları, Samsun.
• [49] Tsetskhladze, Gocha R. (1998). “Greek Colonisation of the Black Sea Area: Stages, Models and Native Population”, Gocha R. Tsetskhladze (Ed.), The Greek Colonisation of the Black Sea Area: Historical Interpretation of Archaeology içinde (s. 9-68). Germany.
• [50] West, Martin L. (2003), Greek Epic Fragments. Form the Seventh to the Fifth Centuries BC, Loeb Classical Library Edition, Harvard University Press, Cambridge.