Tek Parti Döneminde Isparta’da Milletvekili Seçimleri ve Milletvekillerinin Özgeçmişleri

Year 2020, , 336 - 352, 15.12.2020

Esin Yüzbaşı , Bayram Akça

https://doi.org/10.38000/juhis.817852

Abstract

İşgalci güçlere karşı mücadele eden direniş güçleri ülkeyi kurtarmak adına vatanına ve milletine sahip çıkmıştır. Bu direniş güçleri Sivas kongresinden sonra Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti (ARMHC) adı altında birleşmiştir. ARMHC’yi oluşturan üyeler 23 Nisan 1920 tarihinde TBMM’nin açılışıyla meclisi oluşturmuşlardır. Bu grup I. Mecliste Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu adını almıştır. Siyasi örgütlenmeyi sağlamak adına Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Grubu, Halk Fırkası’na dönüştürülmüş ve Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) 11 Eylül 1923 tarihinde kurulmuştur. Halk Fırkası 1935’te Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) adını almıştır. Türkiye Cumhuriyet’in ilanından sonra tek partili yaşam devam etmiş olup, 1924 yılında muhalefet olarak Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası (TPCF) kurulmuştur. TPCF’nın 6,5 ay kadar kısa bir siyasi yaşamı olmuştur. 1930’da çok partili yaşama geçiş denemesi olan Serbest Cumhuriyet Fırkası kurulmuş ancak istenen başarı elde edilememiştir. 1945’de Milli Kalkınma Partisi (MKP) ve 7 Ocak 1946 tarihinde Demokrat Parti (DP)’nin kurulmasının ardından bu partilerin 1946 milletvekili seçimlerine girmesiyle Türkiye’de çok partili siyasete geçilmiştir. 1946’ya kadar CHP tek parti olarak ülkenin siyasi hayatına yön vermiştir. Bu çalışmada, Türkiye’nin siyasetinde önemli siyasetçilerin yetiştiği bir şehir olan Isparta’da, Millî Mücadele döneminin ardından başlayan tek partili dönem ele alınarak, Isparta’yı temsil eden milletvekilleri, milletvekili seçimleri ve siyasi faaliyetleri ile birlikte Isparta milletvekillerinin özgeçmişlerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır.

Keywords

Seçim, Milletvekili, Isparta, Isparta’da Seçim, Millî Mücadele

Parliamentary Elections and Resumes of the Deputies in Isparta during the Single Party Period

Abstract

The resistance forces struggling against the occupying forces have claimed their homeland and nation in order to save the country. After the Sivas congress, these resistance forces united under the name of Defence of Rights Society of Anatolia and Rumelia (DRSAR). Members of the DRSAR formed the parliament with the opening of the Turkish Grand National Assembly on April 23, 1920. This group was named as Defence of Rights Group of Anatolia and Rumelia in the First Assembly. In order to ensure political organization, the Defence of Rights Group of Anatolia and Rumelia was transformed into the People's Party and CHF was established on September 11, 1923. The People's Party was named as the Republican People's Party (RPP) in 1935. After the proclamation of the Republic of Turkey has continued one-party life, in 1924, the opposition Progressive Republican Party (PRP) was established. The political life of the PRP had continued a short time of 6.5 months. In 1930, the Free Republic Party (FRP), which was an attempt to transition to multi-party life, was established, but the desired success could not be achieved. After the establishment of the National Development Party (NDP) in 1945 and the Democrat Party (DP) on January 7, 1946, when these parties entered the 1946 parliamentary elections, multi-party politics started in Turkey. Until 1946, the RPP as a single party guided the political life of the country. In this study, by considering the one-party period that started after the National Struggle period in Isparta which is a city that Turkey grows the important politics politicians, it was aimed to reveal the deputies, parliamentary elections and political activities of Isparta together the resumes of the deputies representing Isparta.

Keywords

Election, Deputy, Isparta, Election in Isparta, National Struggle

References

• [1] BCA, 30.10.0.0/77/510/20.
• [2] BCA, 30.10.0.0/76/500/1.
• [3] BCA, 30.10.0.0/76/500/7.
• [4] BCA, 30.10.0.0/76/501/1.
• [5] BCA, 490.10.0.0/661/212/1.
• [6] BCA, 490.1.0.0/1577/422/2.
• [7] BCA, 490.1.0.0/429/1778/1.
• [8] BCA, 490.1.0.0/277/1112/1.
• [9] BCA, 490.1.0.0/412/1732/1.
• [10] BCA, 490.10.0.0/1584/459/2.
• [11] Böcüzade, S. Sami (1983), Kuruluşundan Bugüne Kadar Isparta Tarihi. (Çev: S. Seven), Serenler Yayınları, İstanbul.
• [12] Cumhuriyetçi Isparta Gazetesi, 15 Nisan 1936.
• [13] Cumhuriyetçi Isparta Gazetesi, 8 Nisan 1936.
• [14] Çakan, Işıl (1999), Türk Parlamento Tarihinde II. Meclis, Çağdaş Yayınları, İstanbul.
• [15] Çoker, Fahri (1994), Türk Parlamento Tarihi, Milli Mücadele ve TBMM, I. Dönem 1919-1923, Cilt 1, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara.
• [16] Demirel, Ahmet (1994), I. Mecliste muhalefet ikinci Grup, İletişim Yayınları, İstanbul.
• [17] Demirgil, Selçuk (2007), Mazideki Isparta-I, Isparta Belediyesi, Isparta.
• [18] Ermumcu, Turgut (Mayıs 2010), 1. Dönem TBMM'de Isparta Milletvekilleri ve Çalışmaları, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S:21, s.139-153.
• [19] Halk Sesi Akın Gazetesi, 8 Mart 1980.
• [20] Isparta. (1982), Yurt Ansiklopedisi Türkiye İl İl Dünü Bugünü Yarını, Cilt 5, (ss.3504-3613), Anadolu Yayıncılık İstanbul.
• [21] Isparta Valiliği, 1967 İl Yıllığı (1967), Isparta Valiliği, Isparta.
• [22] Isparta Gazetesi, 12 Temmuz 1939.
• [23] Isparta Gazetesi, 6 Eylül 1939.
• [24] Isparta Gazetesi, 28 Ekim 1942.
• [25] Isparta Gazetesi, 20 Ocak 1943.
• [26] Isparta Gazetesi, 24 Şubat 1943.
• [27] Isparta Gazetesi, 10 Mayıs 1944.
• [28] Isparta Gazetesi, 22 Kasım 1944.
• [29] Isparta Gazetesi, 12 Haziran 1946.
• [30] Isparta Gazetesi, 24 Temmuz 1946.
• [31] Isparta Gazetesi, 7 Nisan 1948.
• [32] Kodaman, Barçın (2006), “Isparta Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti Reisi Hafız İbrahim Demiralay”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 14. (137-144).
• [33] Özer, Seviay (2013), “Kadınlara Seçme ve Seçilme Hakkı Verilmesinin Türk Kamu Oyundaki Yankıları”, Cumhuriyet Üniversitesi Dergisi, Sayı 85, Mart. (131-167).
• [34] Öztürk, Kazım (1994), Tük Parlamento Tarihi TBMM III. Dönem 1927-1931, Cilt 3, TBMM Vakfı Yayınları, Ankara.
• [35] Resmi Isparta Gazetesi, 13 Şubat 1935.
• [36] Resmi Isparta Gazetesi, 23 Ocak 1935.
• [37] Resmi Isparta Gazetesi, 26 Aralık 1934.
• [38] Resmi Isparta Gazetesi, 26 Aralık 1934.
• [39] Resmi Isparta Gazetesi, 18 Mart 1936.
• [40] Resmi Isparta Gazetesi, 12 Aralık 1934.
• [41] TBMMZC, 31 Temmuz 1920).
• [42] TBMMZC, 4 Mayıs 1920.
• [43] TBMMZC, 22 Eylül 1920.
• [44] TBMMZC, 25 Nisan 1920.
• [45] TBMMZC, 6 Ocak 1921.
• [46] TBMMZC, 27 Ekim 1924.
• [47] TBMMZC, 8 Mart 1926.
• [48] TBMMZC, 8 Aralık 1927.
• [49] TBMMZC, 9 Mayıs 1931.
• [50] TBMMZC, 31 Mart 1934.
• [51] TBMMZC, 9 Mayıs 1938.
• [52] TBMMZC, 14 Nisan 1939.
• [53] TBMMZC, 11 Ağustos 1339.
• [54] TBMMZC, 3 Mayıs 1943.
• [55] TBMMTD, 5 Haziran 1945. [56] TBMM (2010), TBMM Albümü 1920-2010, Cilt 1, TBMM Basın ve Halkla İliskiler Müdürlügü, Ankara.
• [57] Tuncay, Mete (1999), Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması (1923-1931), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul.
• [58] Uyar, Hakkı (1999), Tek parti dönemi Cumhuriyet Halk Partisi, Boyut Yayın Grubu, İstanbul.