ANA ÇİZGİLERİYLE SÖZLÜK BİLİMİ VE TÜRK SÖZLÜKÇÜLÜĞÜ

Year 2021, , 79 - 101, 30.06.2021

Mehmet Kaynak

https://doi.org/10.51469/kafdagi.755708

Cited By: 5

Abstract

Türk sözlükçülüğü, ilk sözlüğümüz olan Divanu Lugati’t Türk’ten günümüze oldukça farklı görünümler arz etmiştir. Tanzimat Dönemi sözlükçülüğümüz önemli gelişmelere sahne olmuş, Cumhuriyet sonrasında ise kurumlar aracılığıyla bilimsel düzeyde sözlük yayınları yapılmaya başlanmıştır. Sözlük bilimi (leksikografi) adı altında yapılan çalışmalar önemli bir seviyeye ulaşmış olsa da bu alanın bir bilim dalı olup olmadığı hâlâ tartışılmaktadır. Bu yazıda sözlüğün tanımı, kapsamı, işlevi, tarihçesi ve sözlük türleri hakkında bilgi verilmiş; sözlük biliminin kapsamı ve diğer tartışmalı konuları eleştirel bir bakış açısıyla ele alınmıştır.

Keywords

sözlük, sözlükbilim, sözlükbilimi, sözlükçülük

References

• Akalın, Ş.H. (2010a). Sözlüğün Tarihi, Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 699, 268-279.
• Akalın, Ş. H. (2010b). Sözcük Bilimi ve Sözlükçülük, Türk Dili, 698, 162-169.
• Akalın, Ş. H. (2017). Geçmişten Geleceğe Türk Sözlükçülüğü. Elginkan Vakfı 3. Türk Dili ve Edebiyatı Kurultayı: 19-21 Nisan 2017, İstanbul. Geçmişten Bugüne Türk Sözlükçülüğünden Bir Kesit: Türkiye Türkçesi Sözlükleri Sergisi Kılavuz Kitabı. Ankara.
• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim (C. III). Ankara: TDK Yayınları.
• Argunşah,M, Güner,G. (2015). Codex Cumanicus. İstanbul: Kesit Yayınları
• Aslan, E.(2017). Sözlükbilimsel İnceleme Yöntemi: Eser-i Şevket Örneği, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12/30, 35-70
• Baskın, S.(2014). Türkiye ve Dünyada Sözlük Bilimi: Tanımı, Kapsamı ve Diğer Bilimlerle İlişkisi, International Journal of Language Academy, 2/4, 445-457.
• Baskın, S. (2016). Güncel Türkçe Sözlük Kullanıcı Dostu mu?, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11/10, 59-88.
• Bergenholtz, H. (2014). Sözlük Nedir?. (Çev. Ezgi Corga Aslan). Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 10, 7-21.
• Bingöl, Z. (2006). Sözlük ve Sözlükçülük Üzerine Bir Araştırma. Akademik Bakış Dergisi, S 9, s. 197-207.
• Boz, Erdoğan (2006). Sözlük ve Sözlükçülük Sorunu. Gürer Gülsevin ve Erdoğan Boz (Haz.) Türkçenin Çağdaş Sorunları(s. 3-43). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Boz, E.(2011). Leksikografi Teriminin Tanımı ve Türkçe Karşılığı Üzerine, Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 4, 9-14.
• Boz, E. (2013). Farsça-Türkçe İlk Manzum Sözlük Tuhfe-i Hüsâmî’nin Bursa (İneybey) Nüshası, Osmanlı Bursası’nda Dil-Kültür ve Edebiyat Bilgi Şöleni Bildiri Kitabı. Bursa: Uludağ Üniversitesi Yayınları.
• Boz, E. (2015). “Türk Sözlükbilimi (Sorunlar ve çözüm önerileri)” Yeni Türkiye Dergisi, 55, 1533- 1540.
• Boz, E. (2017).Türk Sözlük Biliminin Sorunları. Türk Dilinin Çağdaş Sorunları ve Çözüm Önerileri. C. Akın(Ed.) İstanbul: Kesit Yayınları.
• Boz, E., Bozkurt, F., & Doğru, F. (2017). Derlem Tabanlı Sözlükbilimi Terminolojisi Araştırmasında Sayısallaştırılmış Metinlerin Etiketlenmesi. Geçmişten Geleceğe Türk Sözlükçülüğü-Elginkan Vakfı 3. Türk Dili ve Edebiyatı Bildirileri(s. 365-379). İstanbul: Elginkan Vakfı.
• Çakmak, S. (2019a). Osmanlı Dönemi Türk Sözlükçülüğünün Keşfedilmemiş Bir Örneği: Osmanzâde Ahmed Tâib‟in Mir‟atü‟l-Müşkil adlı bilinmeyen eseri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 8(3), 1337-1354.
• Çakmak, S. (2019b). Madde başları Türkçe Olan İlk Osmanlı Türkçesi Sözlüklerinden Biri: Cevâhirü’l-elsine. Atatürk üniversitesi edebiyat fakültesi dergisi , no.62, 373-390.
• Doğru, F. (2015). Aykırı Sözlükler. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15 (2) , 191-198. Ercilasun, A,B.(2019). Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Güneş, M . (2014). Mustafa Ahterî Efendi Ve Ahterî-İ Kebîr Adlı Sözlüğü Üzerine . Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , Kütahya Özel Sayısı , 33-38.
• İlhan, N. (2007). Geçmişten Günümüze Sözlük Geleneği ve Türk Dili Sözlükleri. Elazığ: Manas Yayınları.
• İlhan, N. (2009). Sözlük Hazırlama İlkeleri, Çeşitleri ve Özellikleri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4/4, 534-554.
• İmer, K. , Kocaman, A. , Özsoy, A. S. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Kahraman, M. (2016). Sözlük Bilim Kuram, İlke ve Yöntemler Üzerine. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 8, s. 3288-3312.
• Kerimoğlu, C. (2019). Genel Dilbilime Giriş. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Kılıç, A. (2007). Türkçe-Farsça Manzum Sözlüklerden Tuhfe-i Vehbî. Turkish Studies, 2/2, 410-475).
• Kılıç, H.(1989). Ahterî, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. II, 184-185.
• Kocaman, A. (1998). Dilbilim, Sözlük ve Sözlükçülük. Kebikeç, 6, 111-113.
• Meral Türkmenoğlu, T. (2019). Ahmed Vefik Paşa’nın Lehce-İ Osmânî Adlı Sözlüğünün 1876 Ve 1889 Tarihli Baskıları Üzerine Sözlük Bilimsel Bir Değerlendirme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Şahin, E. (2015). Pyotr Simon Pallas’ın Sravnitelnıye Slovari Vseh Yazıkovi Nareçiy Sobrannıye Desnitseyu Vsevısoçayşey Osobı (imparatoriçe hazretlerinin kendi eliyle topladığı bütün dil ve lehçelerin karşılaştırmalı sözlükleri) Adlı Eserinde Türk lehçeleri ve Ağızları. Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 2 (1) , 73-85.
• Usta, H.İ. (2006).Türkçe Sözlük Hazırlamada Yöntem Sorunları, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 46, 223-242.
• Usta, H.İ. (2010). Sözlükçülük ve Sözlük Araştırmacılığı, Modern Türklük Araştırmaları Dergisi, 7/2, 92-101.
• Vardar, B. (1998). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilenguel Yayınları.
• Yavuzarslan, P . (2001). Anadolu Sahasında Yazılmış Eski Bir Arapça-Türkçe Sözlük Üzerine Notlar . Türkoloji Dergisi , 14 (1), 71-91.
• Yavuzarslan, P.(2004).Türk Sözlükçülük Geleneği Açısından Osmanlı Dönemi Sözlükleri ve Şemseddin Sâmî’nin Kâmûs-ı Türkî’si. DTCF Dergisi,44/2, 185-202).
• Yılmaz, E.(2017). Sözlük Bilimi Üzerine Araştırmalar (2. bs.). Ankara: Pegem Akademi.
• Yüksekkaya, H.Y. (2001). Avrupa’daki Modern Sözlük Araştırmaları ve Bu Araştırmaların Türk Metasözlükçülüğüne Yansımaları, Nurettin Demir ve Emine Yılmaz (Haz.) Uluslararası Sözlükbilimi Sempozyumu Bildirileri(s. 207-234), Ankara: Hacettepe Yayınları.
• http://lugatim.com/s/sözlükbilimi (Erişim: 26.05.2020)
• https://sozluk.gov.tr/ (Erişim: 26.05.2020)