İslâm Kelâmcılarına Göre Cedel Yönteminin Uygulama Alanı ve Pratikteki Yansımaları

Year 2017, Volume: 4 Issue: 7, 67 - 96, 01.01.2017

Hüseyin Doğan

https://doi.org/10.17050/kafkasilahiyat.295279

Cited By: 2

Abstract

Geçmiş
dinî gelenekte ve özelikle de Ortaçağ İslâm dünyasında “burhân” (kesin bilgi
sağlama) yöntemine başvuranlar olduğu gibi bu yöntemi, cedel yöntemiyle
birlikte kullananlar hatta yalnızca cedel yöntemine başvuran ve kullananlar
vardır. Bu sonuncularını, aralarında filozofların da bulunduğu kelâmcılar
oluşturmaktadır. Özellikle de ilk dönem İslâm kelâmcıları için, muhâlifleriyle
giriştikleri tartışma ve münâzaralarda üstün gelmek, onları (hasımlarını)
susturmak ve ikna edebilmek temel amaç olduğundan cedel yöntemi, kelâmcıların
kendisine sığındığı ve kullandığı muhkem bir liman olmuştur. Hiç kuşkusuz
mütekaddimîn kelâmcılar, kendi tartışma ve savunularında cedelin kuramsal ve
teknik özelliklerinden çok “pratikteki” sonuçlarını ve yansımalarını dikkate
almışlardır. Bu bakımdan onlar, kimi zaman muhâliflerine (hasım) çok büyük
“suçlamalar” yöneltmişler (tekfîr) ve onları alaya almak suretiyle “küçük
düşürmeye” çalışmışlardır. 

Keywords

Kelâmcılar, Mantık, Cedel, Yöntem, Düşünce

References

• Aristoteles, Organon-V (Topikler), çev.: Hamdi Ragıp Atademir, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1952.