BAFRA’DA 19. YÜZYIL SONLARINDAN KALMA GÖSRETİŞLİ BİR KONUT

Year 2023, , 205 - 230, 07.07.2023

Mehmet Sami Bayraktar

https://doi.org/10.31765/karen.1253927

Abstract

Bu çalışmada, Bafra’nın en özgün ve gösterişli tarihi evlerinden biri olan Yıldız Evi’nin sanat ve mimarlık tarihi bağlamında tanıtılarak değerlendirilmesi hedeflenmiştir. Ayrıntılı bir şekilde incelenerek belgelenen yapının geleneksel Bafra konutları içindeki konumu, Osmanlı konut mimarisindeki yeri hususu değerlendirilmiştir.
Zemin katı dükkân, üst katları bağımsız konut olarak tasarlanıp inşa edilen üç katlı Yıldız Evi, merkez Gazipaşa Mahallesi’nde bulunmaktadır. Vaktiyle Rum bir aile tarafından yaptırılan yapı, kısmen küçük çaplı hasar görmekle birlikte, özgün görünümünü ve mimari bütünlüğünü büyük ölçüde korumaktadır. Yapım sistemi ve süsleme özellikleri, yapının 1880’li yıllar ile 1910 yılı arasında yapılmış olabileceğine işaret etmektedir. İnşa edildiği dönemin mimari özelliklerini yansıtan konut, Bafra’nın en özgün ve gösterişli evlerinden biridir.
Yıldız Evi, geleneksel Bafra konutlarında görülen en yaygın tip olan kâgir yığma yapım sistemli bir yapıdır. Yamuk dörtgen şeklindeki köşe parselde yapılan ve iki cephesi sokağa açılan Yıldız Evi, sokak perspektifi bağlamında estetik haz uyandıran, ilgi çekici dekoratif ayrıntılar içeren simetrik ve dengeli bir cephe düzenine sahiptir. Yapı, 19. yüzyıl sonrası geleneksel Türk konutlarının büyük çoğunluğuna hakim olan iç sofalı düzenin baskın olduğu Bafra konutlardan biridir. Plan birimlerinin yamuk dörtgen şeklindeki parsel üzerine yerleştirilmesi, mekânlar arası geçiş/ilişki, işlev ve cephelerle bağlantı bakımından yapı, son derece başarılıdır. Yıldız Evi’nin cephe tasarımı, cephe elemanlarının biçim dili, cephelerde yer alan taş ve sıvalı kabartma bezemeler, dönemin birçok yapısını şekillendiren Batı Yeni Klasiği ve Türk Ampiri üslup etkileri taşımaktadır. Geleneksel Bafra evleri bağlamında, Yıldız Evi, cephe elemanlarının tür çeşitliliği ve dekoratif unsurların yoğunluğu bakımından en dikkat çeken örneklerden biridir.

Keywords

Osmanlı mimarisi, Karadeniz Bölgesi, Bafra, geleneksel konut, ev.

Supporting Institution

yok

Project Number

yok

Thanks

yok

References

• Abdik, Ertan vd., (2012), Taşınmaz Kültür Varlıkları Envanteri 2012, Samsun: Samsun Valiliği.
• Bayraktar, M. Sami (2016), Samsun’da Türk Devri Mimarisi, Samsun: Canik Belediyesi.
• ________ (2018), Çarşamba’da Tarihi Yapı Mirasımız, Tarih Boyunca Çarşamba, (Ed. İbrahim Tellioğlu), Trabzon: Serander Yayınları, 111-182.
• Bayraktar, M. Sami, Alper Atıcı, Şuayip Çelemoğlu, N. Tuğba Yiğitpaşa, (2021), “Tekkeköy’de Tarihi Yapı Mirası”, Tarih Boyunca Tekkeköy, (Ed. İbrahim Tellioğlu), İstanbul: Serander Yayınları.
• Caner Tarkan Yıldız, Ankara, 1965, Üniversite, Eczacı.
• Çelemoğlu, Şuayip (2022), “Fatsa Kabakdağı Kırsal Mimarisi”, Fatsa ve Yöresi Tarihi – II, (Ed. Sadullah Gülten vd.), Samsun: Fenomen Yayınları, 369-400.