TURKISH-GREEK BILATERAL MEETINGS AND RESULTS ON THE ISLANDS ISSUE BEFORE THE FIRST WORLD WAR

Year 2023, Volume: 9 Issue: 18, 191 - 204, 07.07.2023

Mustafa Bostancı

https://doi.org/10.31765/karen.1248792

Abstract

Keywords

Aegean Islands, Great Powers, Ottoman Empire, Greece

BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDE ADALAR MESELESİ KONUSUNDA TÜRK-YUNAN İKİLİ GÖRÜŞMELERİ VE SONUÇLARI

Abstract

Bu çalışmada, Türk-Yunan ilişkileri bakımından iki taraf arasındaki anlaşmazlıklardan belki de en önemlisi olan ve etkileri günümüze kadar uzanan, Adalar meselesi, Büyük Devletlerin bu konuda vermiş oldukları karar sonrasında, özellikle Türk-Yunan ikili görüşmeleri çerçevesinde aydınlatılmaya ve değerlendirilmeye çalışılmıştır.
Adalar meselesinin kökeninde, Balkan Savaşları sırasında Yunanistan tarafından işgal edilen Adaların Türkiye’ye iade edilmemesi hususu vardır. Türkiye, I. Balkan Savaşı sonunda imzalanan Londra Antlaşması ile sorunun çözümünü Büyük Devletlere bırakırken, çekincelerini ve hassasiyetlerini de ortaya koymuş ve o günkü şartlar gereği, menfaatine olacağı ümidini taşıyarak bu işi Büyük Devletlerin kararına bırakmaya razı olmuştur. Büyük Devletler ise, Gökçeada, Bozcaada ve Meis dışındaki Ege Adalarının Yunanistan’a bırakılmasına karar verdiklerini bildirmişlerse de bu karar Osmanlı Hükümeti tarafından kabul edilmemiş, Gökçeada, Bozcaada ve Meis’in kendisine bırakılmasını senet sayan Bab-ı Ali, haklı ve meşru isteklerini kabul ettirmek için çaba harcayacağını beyan etmiştir. Koskoca Balkanlardan vazgeçebilen Türkiye, Adalardan vazgeçmemiş ve Adaları etle tırnak gibi, Anadolu’nun bölünmez parçaları olarak görmüş, ister Yunanistan’la yapılacak ikili görüşmeler yoluyla, isterse savaşla, bu Adalardan hiç olmazsa kendi güvenliği açısından elzem olanları geri almaya çalışmıştır.

Keywords

Ege Adaları, Büyük Devletler, Osmanlı Devleti, Yunanistan

References

• BOA, HR. SYS, nr. 1988/3, lef 3. Ali İhsan Sabis (1991), Birinci Dünya Harbi Hatıraları, C. I, İstanbul.
• Bayur, Yusuf Hikmet (1991), Türk İnkılabı Tarihi, C. II, Kısım: I, II, III ve C. III, Kısım: I, Ankara.
• Cemal Paşa, Hatıralar (Tamamlayan ve Düzenleyen: Behçet Cemal) (1959), İstanbul.
• Galip Kemali Söylemezoğlu Hatıraları (1946), Atina Sefareti (1913-1916), İstanbul.
• Gündüz, Aslan (1985), Limni Adası’nın Hukuki Statüsü Üzerinde Türk-Yunan Uyuşmazlığı, İstanbul.
• Halil Menteşe’nin Anıları (1986), İstanbul.
• Hayta, Necdet (1987), “Londra Büyükelçiler Konferansı (17 Aralık 1912-11 Ağustos 1913)”, Beşinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, Ankara, s. 438-452.
• Keleşyılmaz, Vahdet (2002), “I. Dünya Savaşı Başlarında Kafkasya ve Çevresine İlişkin Stratejik Yaklaşım ve Faaliyetler”, Türkler, C. 13, Ankara, s. 392-397.
• Keleşyılmaz, Vahdet (1999), Teşkilat-ı Mahsusa’nın Hindistan Misyonu (1914-1918), Ankara.
• Muvaffak Galib (26 Nisan 1914), “Siyasiyat, Devletlerin Notası”, Tercüman-ı Hakikat, , No: 11929, s. 1.
• Öke, Mim Kemal - Mütercimler, Erol (1991), Sultan Osman, İstanbul.
• Pazarcı, Hüseyin (1986), Doğu Ege Adalarının Askerden Arındırılmış Statüsü, A.Ü.S.B.F. Yayınları: 550 (40. Kuruluş Yıldönümünde Ankara Üniversitesi’ne Armağan: 2), Ankara.
• Rauf Orbay (1993), Cehennem Değirmeni, Siyasi Hatıralarım, İstanbul.
• Şimşir, Bilal N. (1989), Ege Sorunu, Belgeler, C. I-II, Ankara.
• Talat Paşanın Hatıraları (Yayınlayan: Enver Bolayır)(1946), İstanbul.
• Turan, Şerafettin (1965), “Rodos ve 12 Ada’nın Türk Hâkimiyetinden Çıkışı”, Belleten, C. XXIX, Sayı: 113–116, TTK Basımevi, Ankara, s. 77-119.