Orman Yangınları ve Orman Amenajman Planları

Year 2016, Volume: 16 Issue: 1, 0 - 0, 02.06.2016

İsmail Baysal , Ertuğrul Bilgili , Emin Zeki Başkent

https://doi.org/10.17475/kujff.48428

Cited By: 2

Abstract

Bu çalışma orman yangınlarının orman amenajmanı planlamalarına entegrasyonunu temel düzeyde ele almaktadır. Orman ekosistemleri sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. Yangın, böcek ve fırtına gibi doğal afetler ile planlı ve plansız insan müdahaleleri, orman ekosistemlerinde meydana gelen bu değişimin ve gelişimin en önemli belirleyici unsurlarıdır. Nerede, ne zaman çıkacağı ve ne kadar bir alanda etkili olacağı bilinemeyen orman yangınları, planlamalardaki en önemli risk ve belirsizlik kaynaklarından biridir. Yangınların yoğun olarak görüldüğü orman ekosistemlerinde önemli orman dinamiklerini temsil eden tür çeşitliliği, yaş sınıfları dağılımı, parçalılık ve süksesyon gibi belirleyici ekosistem parametreleri, yangın şiddeti, yanıcı madde tüketimi, yangın mevsimi, yangın sıklığı ve yangın döngüsü gibi yangın rejimi bileşenleri ile çok sıkı ilişki ve etkileşim içerisindedir. Orman ekosistemlerinin doğaya uygun ve sürdürülebilir bir şekilde planlanmasında, sistemlerin iç dinamiklerinde yer alan bu ilişki ve etkileşimlerin araştırılması, anlaşılması ve planlara yansıtılması büyük önem arz etmektedir.

References

• Acuna, M.A., Palma, C. D., Cui, W., Martell, D. L., and Weintraub, A. 2010. Integrated spatial fire and forest management planning. Canadian Journal of Forest Research, 40, 12, 2370-2383.
• Attiwill, P.M. 1994. The disturbance of forest ecosystems: the ecological basis for conservative management. Forest Ecology and Management, 63, 247-300.
• Başaran, M.A., Sarıbaşak, H. ve Cengiz, Y. 2004. Yangın Söndürme Planı temel Esaslarının Belirlenmesi (Manavgat Örneği). T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Batı Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü, Yayın No:225, ISSN:1302-3624, Antalya.
• Başkent, E.Z., Köse, S., Yolasığmaz, H.A., Çakır, G. ve Keleş, S. 2002. Orman Amenajmanında Yeni Açılımlar Çerçevesinde Planlama Sürecinin Tasarımı ve Yeniden Yapılanma, Evcimen Sempozyumu, (18-19 Nisan 2012), 23-38, İstanbul, TURKEY.
• Başkent E.Z. 2005a. Orman Amenajman Planlarının Ekosistem Tabanlı ve Çok Amaçlı Planlanması (ETÇAP) ve Uygulanmasına Yönelik Eylemler, Türk Ormancılığında, Uluslararası Süreçte Acil Eyleme Dönüştürülmesi gereken Konular, Mevzuat ve Yapılanmaya Yansımaları Sempozyumu, Orman Mühendisleri Odası, Antalya, Bildiriler CD’si.
• Başkent, E.Z., Köse, S., Altun, L., Terzioğlu, S. ve Başkaya, S. 2005b. Biyolojik Çeşitliliğin Orman Amenajman Planlarıyla Bütünleştirilmesi: GEF Projesi Yansımaları-I ve II, Orman Mühendisliği Dergisi, Sayı 4-5-6-7-8-9.
• Başkent, E. Z., Terzioğlu, S. ve Başkaya, Ş. 2008a. Developing and implementing multiple-use forest management planning in Turkey, Environmental Management, sayı: 42, 1, 37-48.
• Başkent, E. Z., Başkaya, Ş. ve Terzioğlu, S. 2008b. Developing and implementing participatory and ecosystem based multiple use forest management planning approach (ETÇAP): Yalnızçam case study, Forest Ecology and Management, 256, 798-807.
• Başkent, E.Z., Kadıoğulları, A.İ., Küçüker, D. M., Borucu, S. ve Küçük, H. 2013a. Ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (ETÇAP) karar destek sisteminin ülkemiz ormanlarında uygulanabilirliği: Kızıldağ ve Uğurlu planlama birimleri örneği. Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50.Yılı Uluslararası Sempozyumu (26-28 Kasım 2013), 416-429, Antalya, TURKEY.
• Başkent, E.Z., Keleş, S. ve Küçüker, D. M. 2013b. Ülkemiz ormanlarının karar destek sistemleri/modelleme ile planlanması sürecinin analizi. Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50.Yılı Uluslararası Sempozyumu (26-28 Kasım 2013), 69-79, Antalya, TURKEY.
• Baysal, İ. 2014. Orman yangınlarının orman amenajman planlarına entegrasyonu. Doktora Tezi, KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, 110+3 s, Trabzon.
• Bergeron, Y. and Harvey, B. 1997. Basing silviculture on natural ecosystem dynamics: an approach applied to the southern boreal mixedwoods of Quebec. Forest Ecology and Management, 92, 235-242.
• Bergeron, Y., Harvey, B., Leduc, A. and Gauthier, S. 1999. Forest management guidelines based on natural disturbance dynamics: stand and forest-level considerations. The Forestry Chronicle, 75, 1, 49-54.
• Bergeron, Y., Leduc, A. Harvey, B.D., and Gauthier, S. 2002. Natural fire regime: a guide for sustainable management of the Canadian boreal forest. Silva Fennica, 36,81-95.
• Bettinger, P. and Chung, W. 2004. The key literature of, and trends in, forest-level management planning in North America, 1950-2001. The International Forestry Review, 6, 40-50.
• Bettinger, P. 2009. A prototype method for integrating spatially-referenced wildfires into a tactical forest planning model. Research Journal of Forestry, 3, 8-22.
• Bilgili, E. 1997. Forests and forest fires in Turkey, International Forest Fire News, FAO, 17, 15-21.
• Bilgili, E. 1998. Forest fires and fire management policies in Turkey. In proc. FAO Meeting on Public Policies Affecting Forest Fires, FAO Forestry Paper No:138, p 357-362.
• Bilgili, E. and Goldammer, J.G. 2000. Fire in the Mediterranean Basin: Towards an interdisciplinary science programme. In proc. XXI IUFRO world congress 2000, Forests and Society: The role of research. 1, 45-54.
• Bilgili, E., Küçük, Ö. ve Sağlam, B. 2002. Yangın davranışının tahmini ve yangınlarla mücadeledeki önemi. Gazi Üniversitesi, Kastamonu Orman Fakültesi Dergisi, 2 , 2, 124-134.
• Bilgili, E., Saglam, B. 2003. Fire behavior in maquis in Turkey. Forest Ecology and Management, 184, 201-207.
• Bilgili, E., Dinc Durmaz, B., Saglam, B., Kucuk, O., and Baysal, I. 2006. “Fire Behavior in Immature Calabrian Pine Plantations,” Forest Ecology and Management, 234, S77-S112.
• Bilgili, E., Baysal, İ., Dinç Durmaz, B., Sağlam, B., ve Küçük, Ö. 2010a. Türkiye’de 2008 yılında çıkan büyük orman yangınlarının değerlendirilmesi, III. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi (20-22 Mayıs 2010), 1270-1279, Artvin, TURKEY.
• Bilgili, E., Dinc Durmaz, B., Alexander, M.E., Saglam, B., Kucuk, O., Baysal, İ. 2010b. The effect of pruning on crown fire behavior in a calabrian pine plantation, northeastern Turkey. VI. International Conference on Forest Fire Research, (15-18 November 2010), Coimbra, Portugal (Oral).
• Bilgili, E., Baysal, İ., Dinc Durmaz, B., Kucuk, O., Saglam, B. 2010c. Fire behavior in young calabrian pine slash. VI. International Conference on Forest Fire Research, (15-18 November, 2010), Coimbra, Portugal (Poster).
• Bilgili, E. ve Baysal, İ. 2013. Orman yangınlarının orman amenajman planları üzerine olan etkileri: Akbaş Orman İşletme Şefliği örneği. Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50.Yılı Uluslararası Sempozyumu (26-28 Kasım 2013), 224-233, Antalya, TURKEY.
• Bilgili, E., Dinç Durmaz, B., Baysal, İ., Küçük, Ö., Sağlam, B. 2015. The effects of fire intensity on seed germination and seedling growth in mature Calabrian pine (Pinus brutia) stands. International Wildland Fire Conference (12-16 October 2015) Pyeongchang, South Korea (Oral presentation)
• Boer, M.M., Sadler, R.J., Wittkuhn, R., McCaw, L. and Grierson, P.F. 2009. Long-term impacts of prescribed burning on regional extent and incidence of wildfires evidence from fifty years of active fire management in SW Australian forests. Forest Ecology and Management, 259, 132-142.
• Boychuk, D. and D.L. Martell. 1996. A multistage stochastic programming model for sustainable forest-level timber supply under risk of fire. Forest Science, 42, 10-26.
• Campbell, K.A. and Dewhurst, S.M. 2007. A hierarchical simulation-through-optimization approach to forest disturbance modelling. Ecological Modelling, 202, 281-296.
• Dinc Durmaz, B., Bilgili, E., Saglam, B., Kucuk, O., Baysal, I. 2010. Fire Behavior in Thinned (1 Year After Thinning) and Unthinned Young Calabrian Pine Stands, VI. International Conference on Forest Fire Research, (15-18 November, 2010), Coimbra, Portugal (Poster).
• Donovan, G.H., and Brown, T.C., 2007. Be careful what you wish for: the legacy of Smokey Bear. Frontiers in Ecology and the Environment, 5, 73-79.
• Dragotescu, I. and Kneeshaw, D.D. 2012. A comparison of residual forest following fires and harvesting in boreal forests in Quebec, Canada. Silva Fennica, 46(3), 365-376.
• Erten, E., Kurgun, V. and Musaoglu, N. 2004. Forest Fire Risk Zone Mapping from Satellite Imagery and GIS: A Case Study, XX.th Congress of the International Society for Photogrammetry and Remote Sensing (ISPRS), July, Istanbul, Turkey, Proceedings: 12-25.
• Erten, E., Kurgun, V. ve Musaoglu, N. 2005. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanılarak Orman Yangını Bilgi Sisteminin Kurulması, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.
• Fahrig, L. 1997. Relative effects of habitat loss and fragmentation on population extinction. Journal of Wildlife Management, 61, 603-610.
• Fernandes P.M., Davies G.M., Ascoli D., Fernández C., Moreira F., Rigolot E., Stoof C.R., Vega J.A, Molina D. 2013 - Prescribed burning in southern Europe: developing fire management in a dynamic landscape. Frontiers in Ecology and the Environment 11, 4-14.
• Gadow K. V. 2000. Evaluating risk in forest planning models. Silva Fennica, 34(2), 181-191.
• Gill A.M., Woinarski J.C.Z. and York, A. 1999. Australia’s biodiversity - Responses to fire. Biodiversity Technical Paper No. 1 Canberra: Environment Australia. 268 pp.
• Gonzalez, J.R., Pukkala, T. and Palahi, M. 2005. Optimising the management of Pinus sylvestris L. stand under risk of fire in Catalonia (north-east of Spain). Annals of Forest Science, 62, 493-501.
• Hanewinkel, M., Breidenbach, J., Neeff, T. and Kublin, E. 2008. Seventyseven years of natural disturbances in a mountain forest area the influence of storm, snow, and insect damage analysed with a long term time series. Canadian Journal of Forest Research, 38, 2249-2261.
• Hardy, C.C. 2005. Wildland fire hazard and risk: Problems, definitions, and context. Forest Ecology and Management, 211, 73-82.
• Harvey, B., Leduc, A., Gauthier, S. and Bergeron, Y. 2002. Stand -landscape integration in natural disturbance -based management of the southern boreal forest. Forest Ecology and Management, 155, 369-385.
• Hunter, M.L. 1999. Maintaning biodiversity in forest ecosystems. Cambridge University Press, New York City, NY. 698 pp.
• Kadıoğulları, A.İ., Başkent, E.Z., Bingöl, Ö., Sayın, M.A. 2013. Orman kaynaklarının planlanmasında konumsal yapının kontrolü: Honaz planlama birimi örneği. Ormancılıkta Sektörel Planlamanın 50.Yılı Uluslararası Sempozyumu, Kasım (26-28 Kasım 2013), 516-528, Antalya, TURKEY.
• Kangas, A. and Kangas, J. 2004. Probability, possibility and evidence: approaches to consider risk and uncertainty in forestry decision analysis. Forest Policy and Economics, 6, 169-188.
• Kangas, A. and Kangas, J. 2004. Probability, possibility and evidence: approaches to consider risk and uncertainty in forestry decision analysis. Forest Policy and Economics, 6, 169-188.
• Kantarcı, M.D., Parlakdağ, S., Pehlivan, N. 1986. Sedir Ormanlarının Gençleştirilmesi-nde Yangın Kültürü ve Ekolojik Yorumu. İ.Ü. Orman Fakültesi Dergisi, Seri: A, Cilt: 36, Sayı:2, (20-43), İstanbul.
• Karahalil, U. 2003. Toprak Koruma ve Odun Üretimi Fonksiyonlarının Doğrusal Programlama ile Modellenmesi, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2003.
• Karahalil, U. 2009. Korunan Orman Alanlarında Amenajman Planlarının Düzenlenmesi (Köprülü Kanyon Milli Parkı Örneği), KTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Trabzon, 2009.
• Keleş, S. 2003. Ormanların su ve odun üretimi fonksiyonlarının doğrusal programlama tekniği ile optimizasyonu (Karanlıkdere Planlama Birimi Örneği), Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü., Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2003.
• Keleş¸ S. and Başkent, E.Z. 2011. A computer based optimization model for multiuse forest management planning: a case study from Turkey. Scientia Forestalis, 39, 87-95.
• Klenner, W., Kurz, W. and Beukema, S. 2000. Habitat patterns in forested landscapes: management practices and the uncertainty associated with natural disturbances. Computers and Electronics in Agriculture, 27, 243-262.
• Küçük, Ö., Bilgili, E., Baysal, İ. 2007. Fire development from a point source in surface fuels of a mature Anatolian black pine stand. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 31(4), 263-273.
• Küçük, Ö., Bilgili, E., Sağlam, B., Başkaya, Ş., Dinç Durmaz, B. 2008. Some parameters affecting fire behavior in Anatolian black pine slash. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 32(2), 121-129.
• Küçük, Ö., Bilgili, E., Bulut, S., Fernandes, P.M. 2012: Rates of surface fire spread in a young calabrian pine (Pinus brutia Ten.) plantation, Environ. Eng. Manag. J. 11(8), 1475–1480.
• MacLean D.A., Porter, K.B., MacKinnon, W.E. and Beaton K.P. 2000. Spruce budworm decision support system: lessons learned in development and implementation. Computers and Electronics in Agriculture, 27, 293-314.
• McRae, D.J., Duchesne, L.C., Freedman, B., Lynham, T.J. and Woodley, S. 2001. Comparisons between wildfire and forest harvesting and their implications in forest management. Environ. Reviews, 9, 4, 223-260.
• Mumcu Küçüker, D. 2014. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Amenajman Planlarına Yansıtılması: Kanlıca Mantarı (Lactarious sp.) Örneği, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon, 2014.
• Neyişçi, T. 1986. Antalya Doyran yöresi Kızılçam (Pinus brutia Ten.) ormanlarında yangınların tarihsel etkileri. Ormancılık Araştırma Enstitüsü Yayınları. Teknik Rapor No: 29/1986.
• Neyişçi, T., Ayaşlıgil, Y., Ayaşlıgil, T. ve Sönmezışık, S. 1996. Yangına Dirençli Orman Kurma İlkeleri. TUBİTAK, TOGTAG-1342. TMMOB Orman Mühendisleri Odası Yayın No: 21.
• Neyişçi, T., Şirin, G. ve Sarıbaşak, H. 2002. Batı Akdeniz Bölgesinde Orman Yangını Tehlikesinin Düşürülmesinde Denetimli Yakma Tekniğinin Uygulanma Olanakları. TOD Yayın No 2. ISBN 975-93478-1-4, 63 sayfa, Ankara.
• OGM, 2008. Yanan alanların rehabilitasyonu ve yangına dirençli ormanlar tesisi projesi, Serik-Taşağıl, T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 113 sayfa, Ankara.
• OGM, 2012a. Genç meşcereler bakım seferberliği eylem planı 2012-2016. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 63 sayfa, Ankara.
• OGM, 2012b. Ekosistem tabanlı fonksiyonel orman amenajman planlarının uygulanmasına ait usul ve esaslar. Tebliğ no: 295. Orman idaresi ve planlama dairesi başkanlığı, 49 sayfa, Ankara.
• OGM, 2013. Orman Atlası. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, 107 sayfa, Ankara.
• OGM, 2014. Orman yangınlarıyla mücadele faaliyetleri 2014 yılı değerlendirme raporu. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü, Orman Yangınlarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı Yayınları, 126 sayfa, Ankara.
• OMNR., 2001. Forest management guide for natural disturbance pattern emulation, Version 3.1. Ont. Min. Nat. Res., Queen’s Printer for Ontario, Toronto. 40 pp.
• Perera, A.H., Buse, L.J. and Weber, M.G. (Eds.), 2004. Emulating Natural Forest Landscape Disturbances: Concepts and Applications. Columbia University Press, NY, p. 315 pp.
• Perera, A.H., W. Cui. and Ouellette, M. 2009. Size class distribution and spatial proximity of fires in a simulated boreal forest fire regime in relation to Ontario’s policy directions for emulating natural disturbance. Ontario Ministry of Natural Resources, Ontario Forest Research Institute, Sault Ste. Marie, ON. Forest Research Report No. 170.
• Perera, A.H. and Cui, W. 2010. Emulating natural disturbances as a forest management goal: Lessons from fire regime simulations. Forest Ecology and Management. 259, 1328-1337.
• Peter, B. and Nelson, J. 2005. Estimating harvest schedules and profitability under the risk of fire disturbance. Canadian Journal of Forest Research, 35, 1378-1388.
• Preisler, H.K., Brillinger, D.R., Burgan, R.E. and Benoit J.W. 2004. Probability based models for estimating wildfire risk. International Journal of Wildland Fire, 13, 133–142.
• Pukkala, T. and Kangas, J. 1995. A Method for Integrating Risk and Attitude Toward Risk into Forest Planning. Forest Science 42(2), 198–205.
• Reed, W.J. and Errico, D. 1986. Optimal harvest scheduling at the forest level in the presence of the risk of fire. Canadian Journal of Forest Research, 16, 266-278.
• Routledge, R.D. 1980.The effect of potential catastrophic mortality and other unpredictable events on optimal forest rotation policy. Forest Science, 26(3), 389-399.
• Sağlam, B., Bilgili, E., Küçük, Ö, Dinç Durmaz, B. 2008a. Fire behavior in Mediterranean shrub species (Maquis). African Journal of Biotechnology, 7(22), 4122-4129.
• Sağlam, B., Bilgili, E., Dinç Durmaz, B., Kadıoğulları, A.İ. and Küçük, Ö. 2008b. Spatio- Temporal Analysis of Forest Fire Risk and Danger Using Lansat Imagery, Sensors, 8, 3970-3987.
• Saglam, B., Bilgili, E., Kucuk, O., Dinc Durmaz, B., Baysal, I. 2007. The Preliminary Results of Fire Behavior in Maquis Fuels under Varying Weather and Slope Conditions. 2nd Fire Behavior and Fuels Conference, The Environment-Innovations, Management and Policy, 249-257, Destin, Florida, USA.
• Schelhaas, M.J., Nabuurs, G.J. and Schuck, A. 2003. Natural disturbances in the European forests in the 19th and 20th centuries. Global Change Biology, 9, 1620-1633.
• Silva, J.S., Rego, F., Fernandes, P., Rigolot, E. (Eds.), 2010. Towards Integrated Fire Management – Outcomes of the European Project Fire Paradox. European Forest Institute Research Report 23. Joensuu, Finland.
• Tavşanoğlu, Ç., Gürkan, B. 2014. Long-term post-fire dynamics of co-occuring woody species in Pinus brutia forests: the role of regeneration mode. Plant Ecology 215, 355-365.
• Wade, D.D. and Lunsford, J.D. 1989. A guide for prescribed fire in southern forests. Tech. Publ. R8-TP11. Atlanta, GA: U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Southern Region. 56 p. [Reprinted as: National Fire Equipment System Publication NFES 2108 by the National Wildfire Coordinating Group, Boise ID.]
• Walkingstick, T. and Liechty, H. 2007. Why we burn: Prescribed burning as a management tool. UA Div. Ag. Coop. Ext. Service. Factsheet. 4pp.
• Wang, X.K., Feng, Z.W., Ouyang, Z.Y. 2001. The impact of human disturbance on vegetative carbon storage in forest ecosystems in China. Forest Ecology and Management. 148, 117–123.
• Van Wagner, C.E. 1979. The economic impact of individual fires on the whole forest. Forestry Chronicle, 55(2), 47-50.
• Van Wagner, C.E. 1983. Simulating the effect of forest fire on long-term annual timber supply. Canadian Journal of Forest Research, 13, 451-457.
• Yolasığmaz, H.A., Sivrikaya, F., Günlü, A. ve Keleş, S. 2005. Ekosistem tabanlı çok amaçlı planlama (Ekosistem Amenajmanı), 1. Çevre ve Ormancılık Şurası, Mart, Antalya, Tebliğler Kitabı II: 340-349.
• Zimmerman, G.T. and Bunnell, D.L. 1998. Wildland and Prescribed Fire Management Policy: Implementation Procedures Reference Guide. Boise, ID: National Interagency Fire Center.