ÖZBEK ÖYKÜCÜLÜĞÜNDE KADIN RUHUNUN TASVİRİ

Year 2021, , 58 - 66, 27.07.2021

Paşacan Kencayeva

https://doi.org/10.7596/katud.20102021.004

Abstract

Özbek Edebiyatı Ali Şir Nevai’ye kadar uzanan bir silsile içerisinde gelişmiştir. Halk hikâyeleri ve destanlar Özbek hikâyeciliğinin kaynağını meydana getirmiştir. Cedidcilik devri, edebiyatın genelinde olduğu gibi hikâye türü için de çeşitli ilerlemelere sahne olur. Ardından gelen Sovyet devrinde ise sanat ve edebiyatın Sovyet ideolojisi ile paralel gelişimine dikkat edildi. Müstakillik devri sonrasında edebiyatın tematik değişiminin de gerçekleştiği görülebilir. Müstakillik devri aynı zamanda kadın edebiyatçıların edebiyat sahasında kendilerini daha fazla gösterdikleri bir devirdir. Bu dönemde şiir, roman ve hikâye türlerinde Özbek kadın edebiyatçıların görünürlüğünün arttığı görülür. Bu makalede modern Özbek hikâyeleri örneğinde kadın ruhunun tasviri meselesi incelenmiştir. Nazar İşankul, Zulfiye Kuralbay, Camile İrgaşeva gibi modern öykücülerin hikâyelerinde kadın karakteri, onların duyguları, hayatın türlü zorluklarıyla karşı karşıya kalan kahramanlar karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir. Hikâye kahramanları arasındaki anlaşmazlıklar çoğu hallerde hayat problemleri zemininde kurulmuştur. Günlük hayat içerisindeki Özbek kadınının yaşadığı sıkıntılar; geleneksel hayatın ve adetlerin kadın üzerindeki etkileri ve toplumdaki kadına bakış hikâyelerin ana eksenini oluşturur. Kadın yazarların gene Özbek kadınına yaklaşımları kendi hayat hikâyeleri ve tecrübeleri ile şekillenerek işlenir. Yazarlar rüya, hayal, simgesel ifade ve tasvirleri hikâyenin anlamı ve şekline uygun hâlde kullanarak kahramanın ruh hâlini yansıtmaya çalışmaktadırlar. Ayrıca makalede kadının hayatındaki küçük hadiselerdeki incelikler, farklı anlatım vasıtaları yardımıyla yazarlar tarafından çeşitli şekillerde anlatıldığı değerlendirilmiştir.

Keywords

Özbek edebiyatı, Özbek hikâyesi, kadın ruhu, tasvir, kahraman, Özbek edebiyatı, Özbek hikâyesi, kadın ruhu, tasvir, kahraman

References

• Baltabayev, Hamidulla, Nesir ve üslup. Taşkent: Fan Yayınevi, 1992.
• İrgaşeva, Camile, Kadın büyüsü (kıssa ve öyküler). Taşkent: Edebiyat Fonu Yayınevi, 2004.
• İşankul, Nazar, Rüzgâr tutulamaz (kıssa ve öyküler). Taşkent: Ali Şir Nevaî Özbekistan Millî Kütüphanesi Yayınevi, 2005.
• Kadirova, Mahbuba, Üveysi şiiri. Taşkent: Özbekistan Yayınevi, 1980.
• Kuralbay, Zulfiya, Kötülük meleği. Taşkent: Yeni Asır Evladı Yayınevi, 2005.
• Mansur, Alouddin, Kuran-ı Kerim. Özbekçe açıklamalı tercüme. Kuran-ı Kerim’i Öğrenme Bilimsel Merkezi. Taşkent: 2004.
• Mihri, Mihri Hatun Divanı (Hazırlayan Arslan M.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü. Ankara: 2018.
• Narmatov, Umarali, Tefekkür ışığı. Taşkent: Yeni Asır Evladı Yayınevi, 2005.
• Resulov, Abdugafur, Kurgu bir yeniliktir: Bilimsel ve edebi makaleler, yorumlar, etütler. Taşkent: Şark Yayınevi, 2007.
• Yoldaş, Abdukayum, Bir gece ve bir ömür. Taşkent: Yeni Asır Evladı Yayınevi, 2007.