Öğretmen Adaylarının Ekolojik Vatandaşlık Düzeylerinin Karşılaştırılması

Year 2019, , 1747 - 1756, 15.07.2019

Kadir Karatekin , Muhammed Salman , Cevdet Uysal

https://doi.org/10.24106/kefdergi.3295

Cited By: 2

Abstract

Büyük çevre felaketlerini önlemek ve oluşan çevre sorunlarına çözüm bulmak, içinde yaşadığımız yüzyılın önemli gündem maddelerinden birisi olmuştur. Ancak 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren küresel boyutlara ulaşan çevre sorunları ile mücadelede pek de başarılı olunduğu söylenemez. Çevre sorunlarının çözümüne bu sorunlara neden olan insanoğlunun davranışlarını değiştirmekle başlanabilir. Bunun en etkili yolu ise eğitimdir. Eğitim makbul vatandaş yetiştirmenin önemli bir aracıdır. Günümüzde makbul vatandaş aynı zamanda ekolojik vatandaştır.  Ekolojik vatandaş kendi haklarını koruduğu gibi doğanın da haklarını koruyan vatandaştır. Bunun için sorumluluk alır. İçinde yaşadığımız dünyayı korumak ve geleceğe taşımak için aktif rol oynar ve adalet duygusuyla hareket eder.  Bu yeni vatandaşlık anlayışının bireylere kazandırılmasında öğretmenler önemli bir rol oynamaktadır. Çocukların ekolojik vatandaş olmalarında özellikle okulöncesi öğretmenleri, sınıf öğretmenleri, sosyal bilgiler öğretmenleri ve fen bilimleri öğretmenleri etkili olmaktadır. Dolayısıyla Eğitim Fakültelerinde öğrenim gören öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri öğretmen olduklarında çocukların ekolojik vatandaş olmalarında etkili olacaktır.  Bu araştırmanın amacı da farklı branşlarda öğrenim gören öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerini tespit etmek ve bir karşılaştırmasını yapmaktır. Bu amacı gerçekleştirmek için sınıf öğretmenliği, sosyal bilgiler öğretmenliği, fen bilgisi öğretmenliği ve okul öncesi öğretmenliği branşlarında öğrenim gören toplam 528 öğretmen adayına Karatekin ve Uysal  (2018) tarafından geliştirilen Ekolojik Vatandaşlık Ölçeği (EVÖ) uygulanmıştır. Betimsel tarama modeli kullanılarak yapılan bu araştırmanın sonucunda öğretmen adaylarının orta düzeyde ekolojik vatandaş oldukları görülmüştür. Öğretmen adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeyleri üzerinde öğrenim gördükleri öğretmenlik branşının bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Sorumluluk boyutunda sınıf öğretmenliği branşında öğrenim gören öğretmen adaylarının aldıkları toplam puanlar; sosyal bilgiler ve okulöncesi öğretmenliği  branşlarında öğrenim gören öğretmen adaylarının aldıkları toplam puanlara göre anlamlı bir farklılık göstermiştir.  Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının en düşük puan aldıkları boyut katılım, en yüksek puan aldıkları boyut ise hak ve adalet boyutudur.  

Keywords

çevre eğitimi, ekolojik vatandaş, öğretmen adayı, sosyalbilgiler

The Comparison of Ecological Citizenship Levels of the Candidate Teachers

Abstract

Preventing major environmental disasters and finding solutions to environmental problems have become one of the important issues of the century we live in. However, from the second half of the 20th century, it cannot be said that the environmental problems that have reached global dimensions have been dealt with successfully. Environmental problems can be resolved by changing the behavior of the individuals that causes these problems. This can be achieved through education. Education is an important means of raising a good citizen. Nowadays, a good citizen is also an ecological citizen. Ecological citizen protects both his/her rights as well as the rights of the nature. To accomplish this, he/she takes responsibilities. It plays an active role in protecting and sustaining the world we live in, and acts with a sense of justice. Teachers play an important role in helping the citizens acquire this new understanding. Especially pre-school teachers, primary school teachers, social studies teachers and science teachers are influential on children to become ecological citizens. Therefore, the ecological citizenship level of the teacher candidates will be effective for the children to be ecological citizens, when the candidates start profession. The purpose of this research is to identify and compare ecological citizenship levels of prospective teachers studying at different departments. In order to realize this aim, the Ecological Citizenship Scale (EVO) developed by Karatekin and Uysal (2017) was applied to a total of 528 teacher candidates trained in classroom teacher, social studies teacher, science teacher and preschool teacher departments. In the study, descriptive survey model was used. As a result of this research, it was seen that the teacher candidates were moderate ecological citizens. It has been seen that there is no significant correlation between the department and ecological citizenship levels. There was a significant difference in the dimension of responsibility in favor of primary education teacher candidates when compared to social studies education, preschool education teacher candidates. Among the dimensions of ecological citizenship, the teacher candidates had the lowest average score in the participation dimension, had the highest average score in the dimension of right and justice.

Keywords

ecological citizen, environmental education, social studies teacher candidate

References

• Altınöz, N. (2010). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeyleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Bookchin, M. (1996). Ekolojik bir topluma doğru. (Çev. A. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak E K., Akgün, Ö. E. Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi.
• Dobson, A. & Bell, D. (2006). Environmental citizenship. The MIT Press Cambridge: London, England.
• Dobson, A. (2003). Citizenship and the environment, Newyork: Oxford University Press.
• Doğanay, A., Çuhadar, A. ve Sarı, M. (2007).Öğretmen adaylarının siyasal katılımcılık düzeylerine çeşitli etmenlerin etkisinin demokratik vatandaşlık eğitimi bağlamında incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. (50), 213-246.
• Erden, M. (Tarihsiz). Sosyal bilgiler öğretimi. İstanbul: Alkım Yayıncılık
• Erdoğan, E. (2003). Türk gençliği ve siyasal katılım: 1999-2003, İstanbul: Toplumsal Katılım ve Gelişim Vakfı.
• Flynn, R., Bellaby, P. & Ricci, M. (2008). Environmental citizenship and public attitudes to hydrogen energy Technologies. Environ-mental Politics, 17(5). 766-783.
• Harris, A., Wyn, J. & Younes, S. (2010). Beyond apathetic or activist youth: ‘ordinary’ young people and contemporary forms of participation. Young, 18 (1), 9-32.
• Henn, M., Weinstein, M. & Forrest , S. (2005). "Uninterested youth? young people's attitudes towards party politics in Britain", Politi-cal Studies, 53, (3), 556– 578.
• Horton, D. (2006). Demonstrating Environmental Citizenship? A Study of Everyday Life among Green Activists. A. Dobson & D. Bell (Ed.) Environmental Citizenship (p.127-151). London: The MIT Press.
• Jagers, S.C., Martinsson, J. & Matti, S. (2014). Ecological citizenship: a driver of pro-environmental behaviour. Environmental Politics.23(3), 434-453.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatekin, K. & Uysal, C. (2018). Ecological citizenship scale development study. International Elektronic Journal of Environmental Education, 8 (2), 82-104.
• Karatekin, K. & Sönmez, Ö.F. (2014). Çevresel değerler ve eğitimi. R. Turan & K. Ulusoy (edt.). Farklı yönleriyle değerler eğitimi. (s.s. 115-140). Ankara: Pegem Akademi.
• Karatekin, K., Kuş, Z. ve Merey, Z. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre sorunlarının çözümünde sosyal katılımları. İlköğretim Online. 13 (2), 345-361.
• Karatekin, K. (2013). Comparison of environmental literacy levels of pre-servive teachers. International journal of Academic Research Part B. 5 (2), 5-14.
• Karatekin, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kılıç, S. & Tok, N. (2014). Geleneksel adalet anlayışlarından çevresel adalet anlayışına. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (3), 213-228.
• Kibert, C. N. (2000). An analysis of the correlations between the attitude, behavior, and knowledge components of environmental lite-racy in undergraduate university students. Unpublished Master Dissertation, The Graduate School of the Unıversıty of Florıda, USA.
• Martinho, A.P., Nicolau, P. B., Caeiro, S., Amador, F. & Oliveira, C. (25-29 October, 2010). Environmental citizenship and participation. The rol of education programs. Knowledge Collaboration & Learning for Sustainable Innovation ERSCP-EMSU Conference, Delft, The Netherlands. Ogelman, H. G. & Güngör, H. (2015). Türkiye’deki okul öncesi dönem çevre eğitimi çalışmalarının incelenmesi: 200-2014 yılları ara-sındaki tezlerin ve makalelerin incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (32), 180-194.
• Owens, M.A. (2000). The environmental literacy of urban middle school teachers. Unpublished Doctoral Dissertation, Faculty of the Graduate School of Emory University, USA.
• Öztürk, C. (2011). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Edt.). Sosyal bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi, (ss.1-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Sarıipek, D.B. (2006). Sosyal vatandaşlık ve günümüzde yaşadığı dönüşüm: aktif vatandaşlık (sosyal politika açısından bir değerlendirme).Çalışma ve Toplum, (2), 67-95.
• Skill, K. (2012). The What, Who, and How of ecological action space. Sustainability, 4(1), 1-16.
• Simonnet, D.(1993). Çevrecilik, (Çev: M. S. Şakiroğlu). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Steenbergen, B.V. (1994). Towards a global ecological citizen. Bart van Steenbergen (Ed.). The condition of citizenship. (pp.141-152). London: SAGE Publications.
• Şahin; Y. (2004). Çevre yoksulluk ve adalet (Edt: M. C. Marın & U. Yıldırım). Çevre sorunlarına çağdaş yaklaşımlar. İstanbul: Beta Yayınları.
• Timur, S. (2011). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çevre okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Torney - Purta, J. & Amadeo, J. (2003). A Cross-national analysis of political and civic involvement among adolescents. Political Science and Politics, 36, (2), 269-274. Uysal, C. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının ekolojik vatandaşlık düzeylerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
• Yavetz, B., Goldman, D. & Pe'er, S. (2009). Environmental literacy of pre-service teachers in Israel: a comparison between students at the onset and end of their studies', Environmental Education Research, 15: 4, 393-415.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.