BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİNCE VERİLEN BOZMA KARARININ SAVUNMA HAKKINI SINIRLANDIRAN ETKİSİ ÜZERİNE HUKUKİ DEĞERLENDİRME VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ YARGITAY 5. CD 2020/4918 E., 2023/6298 K., 15.05.2023

Year 2023, Volume: 2 Issue: 1, 163 - 189, 25.01.2024

İlhan Üzülmez , Muhammed Emre Tulay

Abstract

Ceza muhakemesinde istinaf merciinden esas olarak beklenen işlev, maddi gerçeğin ortaya çıkarılması için ilk derece mahkemesi gibi yargılama yapmasıdır. Ancak bölge adliye mahkemesi, CMK m. 280/1-e’deki koşulların varlığı halinde hükmü bozar. Bozma kararına karşı ilk derece mahkemesi direnemez ve yeni bir hüküm tesis eder. Bozmadan sonraki yargılama sonunda, ilk yargılamanın sonucuna nazaran daha ağır bir ceza ile karşılaşan sanık, yeni hükmü istinaf kanun yoluna taşıyabilir. Fakat bu başvurunun esastan reddedilmesi ve sonraki hükmün temyiz edilemeyecek kararlar arasında yer alması ihtimalinde, aleyhe olan mahkûmiyet hükmü temyiz edilemeden kesinleşecektir. Söz konusu olumsuz durum, açık şekilde hak arama özgürlüğüne aykırıdır ve savunma hakkının ihlalidir. Özelikle bozma kararının kesin hukuka aykırılığa dayanmamasına rağmen bölge adliye mahkemesince hatalı bir değerlendirme yapılmışsa, ortaya çıkan mağduriyet daha da katlanmış olacaktır. İşaret edilen sorunu aşmak için Yargıtay, bölge adliye mahkemesince verilen bozma kararının hukuka aykırılık teşkil etmesi halinde ilk derece mahkemesince tesis edilen mahkûmiyet kararını bölge adliye mahkemesince verilen karar gibi değerlendirmekte ve aslında temyizi kabil olmayan hükmün temyiz edilebileceğini kabul etmektedir. Yargıtay 5. Ceza Dairesi’nin 15.05.2023 tarihli ve E. 2020/4918 ve K. 2023/6298 sayılı kararı özelinde ele alacağımız süreç, Yargıtay’ın tavrının kanuni düzenlemeler ile uyumu ve olası yasal düzenleme ihtiyacı kapsamında tartışılmaya değerdir.

Keywords

Bozma, Hukuka Kesin Aykırılık Halleri, Bozmadan Sonraki Yargılama, İstinaf, Savunma Hakkı

References

• Antalya G, “Anayasal Temel Hakların İkincil Doğrudan Üçüncü – Taraf – Etkisi ve Anayasa Yargılamasında Hâkimin Hukuku Uygulamasında Uyacağı On İki Metodolojik Temel İlke”, MÜHF-HAD, 2022, 28 (1), 1-47.
• Barthe C/Gericke J, Strafprozessordnung, 9. Baskı, C.H.Beck Yayınevi, Münih, 2023 (KK-StPO/Paul).
• Birtek F, “Beraat Kararının İstinaf Kanun Yolunda Bozulması Sonrasında Verilen Mahkûmiyet Kararının Temyiz Edilebilirliğine İlişkin Tartışma”, DEÜHFD, 2023, 25 (2), 453-476.
• Dereli A, Mutlak Bozma Nedeni Olarak Savunma Hakkının Kısıtlanması, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Gökcen A/Murat Balcı/M.Emin Alşahin/Kerim Çakır, Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Kaymaz S, “Ceza Muhakemesi Hukukunda İstinaf Kanun Yoluna İlişkin Bazı Değerlendirmeler”, İÜHFM, 2016, 74 (1), 107-121.
• Koca M/Üzülmez İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 16. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Özbek V. Ö/Doğan K/Bacaksız P, Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Özen M, Ceza Muhakemesi Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2018.
• Özen M, “Türk Ceza Muhakemesinde İstinaf”, AÜHFD, 2016, 65 (4), 2331-2388.
• Özgenç İ, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Öztürk B (Editör), Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• Öztürk, B, “İstinaf Yargılamayı Yavaşlatır Mı?”, Fasikül Hukuk Dergisi, 2010, 2 (8), 11-13.
• Putzke H/Scheinfeld J, Strafprozessrecht, 3. Baskı, C.H.Beck Yayınevi, Münih, 2011.
• Soyaslan D, Ceza Muhakemesi Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınevi, 2018.
• Schroeder C./Verrel T (Çev: Salih Oktar), Ceza Muhakemesi Hukuku, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Şahin C/Göktürk N, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Bası, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Şen E/Akıncı T/Bayraklı T, “İstinaf İncelemesi Sonrasında Temyiz Hakkının Kısıtlanması” (Hukuki Haber, 5 Aralık 2023), Erişim Tarihi: 14.12.2023).
• Taner, F. G, Ceza Muhakemesi Hukukunda Adil Yargılanma Hakkı Bağlamında Çelişme ve Silahların Eşitliği, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2019.
• Toroslu N/Feyzioğlu M, Ceza Muhakemesi Hukuku, 20. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2020.
• Tulay M. E, “Kanunilik İlkesi Işığında Ceza Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması ve Delil Elde Etme Yöntemlerinde Zaman Bakımından Uygulanma Sorunu”, MÜHF-HAD, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, 2016, 22 (3), 2715-2736.
• Turhan F, Ceza Muhakemesi Hukuku, Asil Yayınevi, Ankara, 2006.
• Ünver Y/Hakeri H, Ceza Muhakemesi Hukuku, 17. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Wank R, Die Auslegung von Gesetzen, 5. Baskı, Vahlen Yayınevi, Münih, 2011.
• Yenisey F/Nuhoğlu A, Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2023.
• Yerdelen E, Ceza Muhakemesinde Hükmün Gerekçesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.