Comparative Analysis of Türkiye and EU Digital Society Statistics in the Context of E-Government and E-Participation

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 368 - 394, 30.12.2024

Kamil Demirhan

Öz

This study provides a comparative analysis of the digital society statistics of Türkiye and the European Union (EU) with respect to Internet access, digital skills, e-government and e-participation. The aim of this study is to present a current comparison between Türkiye and the EU using these statistics, emphasizing the development process, current situation, strengths, and weaknesses. Türkiye has adopted the EU’s digital society indicators as development goals since the beginning of the digitalization process. Research focusing on Internet usage in Türkiye, the digital divide, e-government and e-participation has a broad place in the literature. However, this study is unique in its presentation of Türkiye’s current situation compared to that of the EU. This study utilizes data provided by Eurostat, improving the consistency and enabling comparison by using the same source for information on both the EU and Türkiye. The findings of the study indicate that Türkiye has made significant progress in key areas such as Internet access and individual Internet usage rates. The level of digitalization in Türkiye is notably high in terms of e-government services provision and usage. Additionally, the communication and cooperation skills of individuals are among Türkiye’s strengths. On the other hand, areas requiring improvement include digital skills, particularly gap in digital skills and mobile access disparities arising from age and gender differences. There is also a need for measures to promote active participation in e-government services, improve political engagement, and address the gap in awareness regarding the security and reliability of digital content.

Anahtar Kelimeler

Internet, E-government, E-participation, Türkiye, European Union

E-Devlet ve E-Katılım Bağlamında Türkiye ve AB Dijital Toplum İstatistiklerinin Karşılaştırmalı Analizi

Öz

Bu çalışmada Türkiye ve Avrupa Birliği’nde (AB) internet erişimi, internet kullanımı, dijital beceriler, e-devlet ve e-katılımla ilgili dijital toplum istatistikleri karşılaştırmalı olarak incelenmektedir. Çalışmanın amacı Türkiye ve AB arasında güncel bir karşılaştırma yaparak Türkiye’nin dijitalleşme sürecindeki gelişim düzeyini ve güncel durumunu, güçlü ve gelişmeye açık yanlarını ortaya koymaktır. Türkiye’de dijitalleşme sürecinin başlangıcından itibaren AB’nin dijital toplum göstergeleri gelişme hedefleri olarak benimsenmiştir. Türkiye’de, internet kullanımı, dijital açık, e-devlet ve e-katılım konularına odaklanan çalışmalar literatürde geniş bir yere sahiptir. Ancak, bu çalışma, Türkiye’nin güncel durumunu Avrupa Birliği ile karşılaştırmalı olarak ortaya koyması bakımından özgünlük taşımaktadır. Çalışmada AB ortalaması ve Türkiye’ye ilişkin sonuçlara aynı kaynaktan ulaşılması ve karşılaştırmada sağladığı avantajlar nedeniyle Eurostat tarafından sağlanan verilerden yararlanılmıştır. Çalışmanın bulguları Türkiye’de bireylerin dijital araçlara erişim ve kullanım oranları gibi temel konularda önemli gelişmelerin olduğunu göstermektedir. E-devlet hizmetleri ve kullanımı bakımından da Türkiye’de dijitalleşme düzeyinin yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca, iletişim ve iş birliği becerileri Türkiye’de güçlü unsurlar arasındadır. Diğer taraftan dijital beceriler, yaş ve cinsiyet gibi farklılıklara bağlı olarak dijital beceriler ve mobil erişim bakımından eşitsizlikler iyileştirmeye açıktır. E-devlet kullanımında etkin katılımı gerektiren uygulamaların yaygınlaşması, siyasal katılımın geliştirilmesi, dijital içerikler bakımından güvenlik ve güvenilirlikle ilgili farkındalığın arttırılması gelişmeye açık yönlerdir.

Anahtar Kelimeler

İnternet, E-devlet, E-katılım, Türkiye, Avrupa Birliği

Kaynakça

• Avrupa Birliği Başkanlığı (2024). Dijital Avrupa Programı 20.11.2024 tarihinde, https://www.ab.gov.tr/dijital-avrupa-programi-digital-europe-_53088.html adresinden erişildi.
• Adnan, M., ve Özbek, Ç. (2023). Digital Competences of Older Women in Turkey: Gender and Ageing as Double Danger, Educational Gerontology, 49(12), s. 1082-1099.
• Aichholzer, G., ve Rose, G. (2020). Experience with Digital Tools in Different Types of e-Participation. Hennen L., van Keulen, I., Korthagen, I., Aichholzer, G., Lindner, R., ve Nielsen, R. Ø. (Ed.) içinde European E-Democracy in Practice Cham: Springer, s. 93-140.
• Akçakaya, M. (2017). E-Devlet Anlayışı ve Türk Kamu Yönetiminde E-Devlet Uygulamaları, Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, s. 8-31.
• Akyüz, S. S. (2020). Yanlış Bilgi Salgını: COVID-19 Salgını Döneminde Türkiye’de Dolaşıma Giren Sahte Haberler, Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 34, s. 422-444.
• Aldrich D., Bertot J.C., ve McClure C. R. (2002). E-Government: Initiatives, Developments, and Issues, Government Information Quarterly, 19(4), s. 349–355
• Alkan, Ö. ve Ünver, Ş. (2020). Türkiye’de E-Devlet Hizmetlerinin Kullanımını Etkileyen Faktörlerin Analizi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(4), s. 1431-1453,
• Antonio, A. ve Tuffley, D. (2014). The Gender Digital Divide in Developing Countries, Future Internet, 6, s. 673-687. Aydın, M. D. (2005). e-Avrupa+ ve Türkiye: Bilgi Teknolojileri Alanında Avrupa Birliği Kriterlerine Uyum, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), s. 287-311.
• Babaoğlu, C., Uslu, S., ve Beyribey, Y.E. (2023). Gelenekten Geleceğe Dijitalin Yüzyılı, Uslu, S., Babaoğlu, C., ve Beribey, Y. E. (Ed.) içinde Dijitalin Yüzyılı, İstanbul: SETA Yayınları, s., 323-332.
• Baştan, S., ve Gökbunar, R. (2016). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda E-Devletle İlgili Yeni Gelişmeler: Tümleşik E-Devlet Sistemlerine Doğru, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), s. 71-89.
• Ünal Bayram, M. (2023). Dijital Devlet ve Türkiye. Uslu, S., Babaoğlu, C., ve Beribey, Y. E. (Ed.) içinde Dijitalin Yüzyılı, İstanbul: SETA Yayınları, s., 33-69.
• Bennett W. L., ve Segerberg, A. (2012). Digital Media and the Personalization of Collective Action. Loader, B. D., ve Marcea, D., (Ed.) içinde Social Media and Democracy, UK: Routledge, s. 13-38.
• Bensghir, T. K. (2000). Devlet-Vatandaş İletişiminde E-Posta, Amme İdaresi Dergisi, 33(4), 49-61.
• Bincan, S. (2020). E-Devlet Uygulamaları Üzerine Bir İnceleme: Polonya ve Slovakya Örneği, ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi, 7(16).
• Can, S., ve Eke, E. (2020). E-Devlet Kullanıcılarının Bilgi ve Memnuniyet Düzeylerine Yönelik Bir Araştırma, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 64, s. 19-37.
• Çayhan, B. E. (2008). Implementing E-government in Turkey: A Comparison of Online Public Service Delivery in Turkey and the European Union, The Electronic Journal of Information Systems in Developing Countries, 35, s. 1-11.
• Çelen, F. K., Çelik, A., ve Seferoğlu, S. S. (2011). Türkiye’deki e-Devlet Uygulamalarının Değerlendirilmesi, Akademik Bilişim Konferansı, Malatya: İnönü Üniversitesi, s.59-67.
• Dalgıç-Tetikol, D. E., ve Güloğlu, B. (2023). The Evolution of The Digital Divide In Turkey, Journal of Research in Economics, 7(1), s. 65-83.
• Delibaş, K., ve Akgül, A. E. (2010). Dünyada ve Türkiye'de E-devlet Uygulamaları: Türkiye'de E-demokrasi ve E-katılım Potansiyellerinin Harekete Geçirilmesi, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 13(1), s. 101-144.
• Demirel, D. (2006). E-Devlet ve Dünya Örnekleri, Sayıştay Dergisi, 61, s. 83-118.
• Demirhan, K. (2023a). Sosyal Medyada Siyasal Katılımın Vatandaş Paylaşımları Üzerinden Analizi, Pamukkale Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 54, s. 181-190.
• Demirhan, K. (2023b). Conceptual Complexities and Frameworks to Analyze Digital Transformation and Citizen-Centric E-Participation in Public Administration. Göçoğlu, V., Karkin, N. (Ed.) içinde Citizen-Centered Public Policy Making in Turkey. Contributions to Public Administration and Public Policy. Cham: Springer, s.131-147.
• Dişli, M. (2016). Türkiye ve Birleşik Krallıktaki E-Devlet Uygulamalarının Karşılaştırılması, Akademia Disiplinlerarası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(1), s. 11-22.
• E-Devlet (2024). 18.07.2024 tarihinde https://www.turkiye.gov.tr/edevlet-istatistikleri adresinden erişildi. Elena-Bucea, A., Cruz-Jesus, F., Tiago, O., ve Coelho, P. S. (2021). Assessing the Role of Age, Education, Gender and Income on the Digital Divide: Evidence for the European Union, Information Systems Frontiers 23, s.1007–1021.
• Eurostat (2024). Database: Digital Economy and Society Statistics, https://ec.europa.eu/eurostat/databrowser/explore/all/science?lang=en&subtheme=isoc&display=list&sort=category
• Göçoğlu, V. (2019). Türkiye’de Merkezi Yönetimin Sosyal Medya Kullanımı: Bakanlıkların Twitter Hesapları Üzerine Bir Analiz, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 2(2), s. 422-444.
• Güler, T., ve Şahnagil, S. (2017). E-Democracy/E-State Practices in the Context of the Relationship Digital Democracy and Governance, Journal of Emerging Economies and Policy, 2(2), s. 16-29.
• Güngör, S. (2014). E-Demokrasi: Umutlar ve Riskler, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 39, s. 68-89. Jaeger, P. T. (2003). The Endless Wire: E-government as Global Phenomenon, Government Information Quarterly, 20(4), s. 323–331.
• Kalfa, M., ve Kocamaz-Adaş, S. (2019). Sosyal Medyayı Kullanım Açısından Gençlik ve Spor Bakanlığı’nın Analizi, Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), s. 8-21.
• Karkın, N. (2012). E-Katılım Kavramı ve Süreci: Kamu Siyasa Oluşum Sürecine Vatandaş Katkısının Olabilirliği, Sosyoekonomi, 17(17).
• Karkın, N. (2013). Türkiye’de E-devlet Politikalarının Değerlendirilmesi. Yıldız, M. ve Sobacı, M. Z. (Ed.) içinde Kamu Politikası: Kuram ve Uygulama. Ankara: Adres Yayınları, s. 670-698.
• Karkın, N., ve Çalhan, H. S. (2011). Vilayet Ve İl Özel İdare Web Sitelerinde E-Katılım Olgusu, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), s. 55-80.
• Karkın, N., ve Özgür, H. (2012). Türkiye’nin Yönetsel Düzeninde E-devletten E-yönetişime Geçiş. Sobacı, M. Z. ve Yıldız, M. (Ed.) içinde E-devlet: Kamu Yönetimi ve Teknoloji İlişkisinde Güncel Gelişmeler, Ankara: Nobel Kitap, s. 85-102.
• Kennedy, T., Wellman, B., ve Klement, K. (2003). Gendering The Digital Divide, It&Society, 1(5), s. 72-96.
• Kösecik M., ve Karkın, N. (2004). Elektronik Devlet: Amaçlar, Sorunlar ve Uygulamalar. Yılmaz, A., ve Ökmen, M. (Ed.) içinde Kamu Yönetimi: Kuram ve Uygulama, Ankara: Gazi Kitabevi, s. 97-129.
• Kutlu, O., ve Sevinc, I. (2010). An Overview of the E-Government Initiatives in Turkey in Respect to the EU Accession Process, International Journal of E-Business and E-Government Studies, 2(2), s. 1-12.
• Kutlu, Ö., Sevinç, İ., ve Kahraman, S. (2018). Türkiye’de E-Devlet Uygulamalarında Güvenlik Risklerinin Analizi, Turkish Studies Information Technologies & Applied Sciences, 13(21), s. 129-156.
• Le Blanc, D. (2020). E-participation: A Quick Overview of Recent Qualitative Trends, DESA Working Paper No. 163, United Nations.
• Leblebici, D. N., Öktem M. K., ve Aydın, M. D. (2003). Türkiye’de Kamu Kesiminde Bilgi Teknolojileri Uygulamaları ve E-Bürokrasi: Örgütsel Dönüşüm Üzerindeki Etkiler, Kamu Yönetiminde Kalite 3. Ulusal Kongresi Ankara: TODAİE, s.501-12.
• Lindler, R., ve Aichholzer, G. (2020). E-Democracy: Conceptual Foundations and Recent Trends, Hennen L., van Keulen, I., Korthagen, I., Aichholzer, G., Lindner, R., Nielsen, R. Ø. (Ed.) içinde European E-Democracy in Practice, Cham: Springer, s. 11-46.
• Macintosh, A. (2004). Characterizing E-Participation in Policy-Making, Proceedings of the 37th Hawaii International Conference on System Sciences, Big Island, USA.
• Manning, J. (2014). Social Media, Definition and Classes of Social Media. Harvey, K., (Ed.) içinde Encyclopedia of Social Media and Politics, Thousand Oaks: Sage, s. 1158-1162.
• Maraş, G. (2015). Kamu Yönetimlerinde E-Devlet ve E-Demokrasi İlişkisi, Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, s. 121-144.
• Mariani, I., Mortati, M.a, Rizzo, F., ve Deserti, A. (2025). Design Thinking as a Strategic Approach to E-Participation. Cham: Springer
• Memiş, L. (2015). Yerel E-Katılımın Yeni Aracı Olarak Sosyal Ağlar: Facebook ve Twitter Örneği, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), s. 209-242.
• Min, SJ. (2010). From the Digital Divide to the Democratic Divide: Internet Skills, Political Interest, and the Second-Level Digital Divide in Political Internet Use, Journal of Information Technology & Politics, 7(1), s. 22-35. Moreno, E.A., ve Traverso, D. B. (2010). E-Government and Citizen Participation in Chile: The Case of the Ministries Websites. Reddick, C. G., (Ed.) içinde Politics, Democracy, and E-Government: Participation and Service Delivery, USA: IGI Global, s. 39-55.
• OECD (2020). Digital Government Index: 2019 Results - OECD Public Governance Policy Papers No. 03, Paris: OECD Publishing.
• Okcu, M., ve Düz, S. (2023). Dijital Çağ Başlarken: Avrupa Birliği’nin Dijitalleşme ve Yapay Zeka Stratejileri, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(2), s.221-240.
• Öktem, K. (2015). Türkiye’de E-devletin Kazanımı. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52, s.11-34. Öktem, M. K., ve Aydın, M. D. (2005). Bilgi Teknolojileri ve Türk Kamu Yönetiminde Dönüşüm, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), s. 257-282.
• Öktem, M. K., ve Demirhan, K. (2020). Türkiye’de Kamu Yönetiminin Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği Bağlamında Kadının Dezavantajlı Konumuna Duyarlılığı ve E-Devlet. Ergeneli, A. ve Koyuncu Lorasdağı, B. (Ed.) içinde Türkiye’de Sosyal Bilimlerde Güncel Tartışmalarda Kadın, Anakara: Nobel, s.143 -167.
• Örselli, E., Bayrakçı, E., ve Karabulut, N. (2018). E-Demokrasiyi E-Katılım Üzerinden Okumak: Kavramsal Bir Analiz, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(14), s. 108-126.
• Över, A. S., ve Kaya, T. (2021). Elektronik Devlet Uygulamalarının ‘De Jure ve De Facto Ülke’ Bakış Açısıyla İncelenmesi: Ankara ve Lefkoşa Karşılaştırması, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 46, s. 1-30.
• Özer, G. S. (2023). E-Devlet Alanında Yapılmış Tezlerin Sistematik Derlemesi: 2003-2022. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 10(22), s. 50-65.
• Parlak, B., ve Sobacı, M. Z. (2010). A Comparative Analysis of Local Agenda 21 Websites in Turkey in terms of E-Participation. Reddick, C. G., (Ed.) içinde Politics Democracy and E-Government Participation and Service Delivery, USA: IGI Global, s. 75-93.
• Polat, R. K. (2012). Digital Exclusion in Turkey: A Policy Perspective, Government Information Quarterly 29, s. 589–596.
• Prensky, M. (2001). Digital Natives, Digital Immigrants. On The Horizon, 9(5), s.1-6.
• Sadioğlu, U., ve Erdinçler, R. E. (2020). Bilgi ve İletişim Teknolojileri Konusunda Devlet Deneyimleri: Güney Kore’de e-Devlet ve Geleceği, Kamu Yönetimi ve Teknoloji Dergisi, 2(1), s. 41-60.
• Sæbø Ø., Rose J., ve Skiftenes F. L. (2008). The Shape of eParticipation: Characterizing an Emerging Research Area, Government Information Quarterly, 25(3), s. 400–428.
• Sağsan, M., (2001). @-Devlet: Toplumların Yeni Umut Işığı mı?, Stratejik Analiz, 2(19), s. 89- 97.
• Sancak, H.Ö., ve Güleç, S. (2010). Towards E-government Transformation in Turkey: Policy and Implementation, Reddick, C. G., (Ed.) içinde Comparative E-Government, Integrated Series in Information Systems 25, New York: Springer, s. 331-352.
• Saylam, A. (2020). Türk Kamu Yönetiminde Merkezi Düzeyde E-Katılım: Bakanlıkların Web Siteleri Üzerinden Bir Araştırma, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 41, s. 23-37.
• Sobacı, M. Z., ve Karkın, N. (2013). The use of Twitter by Mayors in Turkey: Tweets for better Public Services?, Government Information Quarterly, 30(4), s. 417-425.
• Stiakakis, E., Kariotellis, P., ve Vlachopoulou, M. (2010). From the Digital Divide to Digital Inequality: A Secondary Research in the European Union. Sideridis, A.B. ve Patrikakis, Z. (Ed.) içinde Next Generation Society. Technological and Legal Issues, Berlin, Heidelberg: Springer, s. 43–54.
• Şahin, A., ve Örselli, E. (2003). E-Devlet Anlayışı Sürecinde Türkiye, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, s. 343-356.
• Şahnagil, S. (2017). Kamu Politikası Oluşturma Sürecinde Bilgi ve İletişim Teknolojileri: E-Devlet Uygulamaları, Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), s. 77-89.
• Şener, T., ve Eren, N. Ü. (2021). E-Devlet’in Yönetişim Bağlamında Değerlendirilmesi. Karadeniz Araştırmaları, 18(72), s. 863-873.
• Temur, N. (2013). Kamuda E-dönüşüm Araştırmaları ve Türkiye İçin Sonuçlar, Polis Bilimleri Dergisi, 15(1), s. 31-62. Tuncel, G., ve Yolcu, F.S. (2022). Kamuoyu Oluşturmada Sosyal Medya Kullanımının Yarattığı Muhtemel Riskler. International Academic Social Resources Journal, 7(44), s. 1740-1747.
• Uslu, S., ve Babaoğlu, C. (2023). Dijital Dönüşüm Ve Dijital Devlete Genel Bakış. Uslu S., Babaoğlu, C., Beribey, Y. E. (Ed.) içinde Dijitalin Yüzyılı, İstanbul: SETA Yayınları, s. 19-32.
• Usta, S., ve Bilici, G. (2022). Analysis of the Digitization Process of Turkish Public Administration Based on the Perspective of Digital Government Index and E-Government Development Index, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(3), s. 588-601.
• Van Dijk, J. A. G. M. (2017). Digital Divide: Impact of Access. Rössler, P., Hoffner, C. A., ve van Zoonen, L. (Ed.) içinde The International Encyclopedia of Media Effects. New Jersey: John Wiley & Sons, s.1-11.
• Yalçınkaya, B. (2019). Üniversite Öğrencilerinin E-Devlet Algısı: Memnuniyet, Güven Ve Kullanım Devamlılığı Niyeti Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 59(1), s. 370-397.
• Yıldırım, K. (2022). Ulusal ve Yerel E-Devlet Gelişimi Arasındaki Nedensellik Durumu Ve Temel Belirleyicileri, Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 13(1), s. 270-297.
• Yıldız, M. (2006). Kamu Siyasaları Açısından Cep Telefonu Teknolojisi ve Mobil Devlet. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), s. 241-263.
• Yıldız, M. (2007a). E-government Research: Reviewing the Literature, Limitations, and Ways Forward, Government Information Quarterly, 24(3), s. 646–665.
• Yıldız, M. (2007b). Uluslararası Kuruluşların Türkiye’nin E-devlet Siyasalarına Etkisi, Amme İdaresi Dergisi, 40(2), s. 39-55.
• Yıldız, M. (2009). E-Devletin Karanlık Bir Yüzü: Yerel Yönetimlerde Sanal Kamusal Tehire ABD ve Türkiye’den Birer Örnek, Çağdaş Yerel Yönetimler, 18(3), s. 69-83.
• Yıldız, M. (2010). Digital Divide in Turkey: A General Assessment. Ferro E., Dwivedi, Y., Gil-Garcia, J. ve Williams, M. (Ed.) içinde Handbook of Research on Overcoming Digital Divides: Constructing an Equitable and Competitive Information Society, PA: IGI Global, s. 75-89.
• Yıldız, M., ve Karakaya Polat, R. (2012). Türkiye’deki E-devlet Araştırma ve Uygulamalarının Eleştirel Bir Değerlendirmesi ve Öneriler. Sobacı, M. Z., ve Yıldız, M. (Ed.) içinde E-Devlet: Kamu Yönetimi Teknoloji İlişkisinde Güncel Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, s. 623-648.
• Zhang, Y., ve Kimati, F.A. (2022). Exploring The Stages of E-Government Development From Public Value Perspective. Technology in Society, 69.
• Zobel, R. (2005). E-Government: European Commission Policies and Activities. Di Maria, E., ve Micelli, S., (Ed.) içinde Online Citizenship Emerging Technologies for European Cities, USA: Springer, s.7-22.