SWARA TABANLI WASPAS YÖNTEMLERİ İLE KRİPTOPARA BORSALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Year 2023, Issue: 4, 50 - 64, 25.10.2023

Elçin Güneş

Abstract

Kripto paralar dünya çapında aracı kripto para borsası olarak isimlendirilen platformlar üzerinden işlem görmektedir. Bu sebeple kripto para yatırımcıları için öncelikli süreçlerden biri kripto para borsası seçimidir. Kripto para borsaları ile ilgili yaşanan dolandırıcılık ve güvenlik zafiyeti gibi hadiselerden sonra yatırımcıların bu piyasalara olan algıları olumsuz yönde değişmektedir. Ayrıca yatırımlarını değerlendirmek isteyen kişiler için borsanın birtakım özelliklerinden dolayı ve hangi borsanın tercih edilmesi gerekliliği önemli hale gelmektedir. Bunun için, çalışmanın amacı kripto para borsa seçiminde önemli kriterleri belirlemek ve alternatifleri değerlendirmektir. Literatürde kriterlerin önem derecesini belirlemek ve alternatifleri sıralamak amacıyla kullanılan Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemleri yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Değerlendirme kriterlerinin ağırlık değerleri SWARA yöntemi belirlenmiştir. Kripto borsalarının belirlenen kriterle göre alternatif sıralaması ise WASPAS yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Belirlenen kriterler içerisinde en yüksek değere sahip olan kriter “güvenlik”, alternatiflerin seçim hesaplaması sonucuna göre sıralamanın başında Binance borsası olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu kriterlerin belirlenmesi ve borsa sıralama sonucu borsaların kuruşlarında önem vermesi gereken hususlara ve tercih aşamasında olan yatırımcılara yol gösterici olabileceği düşünülmektedir.

Keywords

Finans, Kripto Para, Borsa, Çok Kriterli Karar Verme

References

• Akkaya, M. (2022). “Kripto Para İşlemlerini Yönlendiren Ekonomik ve Finansal Faktörler: Bitcoin Fiyat Oluşumu”. Tesam Akademi Dergisi, 9(1): 209-226.
• Alpago, H. (2018). “Bitcoin’den Selfcoin’e Kripto Para”. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (Ibad), 3(2): 411-428.
• Avunduk, H., Basmacı, G., & Genç, S. (2021). “Selection of the Graphics Card to be used in Ethereum Mining with Linear BWM-TOPSIS”. International Journal of Contemporary Economics and Administrative Sciences, 11(1): 134-159.
• Bhattacharjee, S. (2016). “A Statistical Analysis of Bitcoin Transactions During 2012 To 2013 in Terms of Premier Currencies: Dollar, Euro And Rubles”. Vidwat: The Indian Journal of Management, 9(1): 8-16
• Boztosun, D., Arslan, E., Yildirim, A., Karslioğlu, B., & Demirtaş, Ö. (2022). “Kripto Para Teknolojileri: Kripto Para Seçimine Etki Eden Faktörlerin AHP Yöntemi ile Değerlendirilmesi”. İşletme Araştirmalari Dergisi, 14(1): 138-154.
• Böyükaslan, A., & Ecer, F. (2021). “Determination Of Drivers For Investing In Cryptocurrencies Through A Fuzzy Full Consistency Method-Bonferroni (FUCOM-F’B) Framework”. Technology In Society, 67: 101745.
• Briere, M., Oosterlinck, K., & Szafarz, A. (2015). “Virtual Currency, Tangible Return: Portfolio Diversification With Bitcoin”. Journal of Asset Management, 16: 365-373.
• Corbet, S., Lucey, B., & Yarovaya, L. (2018). “Datestamping The Bitcoin and Ethereum Bubbles”. Finance Research Letters, 26: 81-88.
• Çakır, E., & Bilge, E. (2019). “Bütünleşik SWARA-MOORA Yöntemi ile Kurumsal Müşterilerin Banka Tercihlerinin Belirlenmesi: Aydın İlinde Bir Uygulama”. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6): 269-289.
• Çakır, E., Gökhan, A. K. E. L., & Doğaner, M. (2018). “Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Alışveriş Sitelerinin Bütünleşik SWARA-WASPAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi”. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYİ Özel Sayı: 599-616.
• Çelik, R. (2022). “Metaverse Nedir? Kavramsal Değerlendirme ve Genel Bakış”. Balkan & Near Eastern Journal of Social Sciences (BNEJSS), 8(1):67-74
• Demir, G. Ü. L. A. Y. (2021). “Özel Sermayeli Mevduat Bankalarında Performans Analizi: SWARA-RAFSI Bütünleşik Model Uygulaması”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4): 1359-1382.
• Demir, G., & Kartal, M. (2020). Güncel Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri. Akademisyen Kitabevi.
• Demir, G., Özyalçın, A. T., & Bircan, H., (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve ÇKKV Yazılımı ile Problem Çözümü. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Durak, İ., & Çise, S. N. (2022). “Dijital Finansal Tutum ve Davranışın Kripto Para Kullanımına Etkisi”. International Journal Of Economic and Administrative Academic Research, 2(1): 1-18.
• Ecer, Fatih. (2020)."Çok Kriterli Karar Verme Geçmişten Günümüze Kapsamlı Bir Yaklaşım.", Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Farell, R. (2015). An Analysis of the Cryptocurrency Industry. Wharton Research Scholars Journal. Paper, 130. Fatima, A. (2011). E-Banking Security Issues-Is There A Solution In Biometrics?. Journal Of Internet Banking and Commerce, 16(2): 1-9.
• Genç, U. C., Ayberkin, D., Karaman, E., & Özen, U. (2019). Analitik Hiyerarşi Prosesi Kullanarak Kripto Para Seçimindeki Faktörlerin Belirlenmesi. 5th International MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS CONFERENCE, 24 - 26 Ekim 2018
• Gökalp, B. T. (2022). “Kripto Para Piyasasının Borsa İstanbul Endeksleri Üzerindeki Etkileri”. Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 7(2): 481-499.
• Gürsoy, İ., & Cansu, T. K. (2022). “Tüketicilerin Kripto Para Kullanma Niyetlerinin Kişilik Tiplerine Göre Değerlendirilmesi”. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(Dijitalleşme): 1-17.
• Hacioglu, U., Chlyeh, D., Yilmaz, M. K., Tatoglu, E., & Delen, D. (2021). “Crafting Performance-Based Cryptocurrency Mining Strategies Using A Hybrid Analytics Approach”. Decision Support Systems, 142, 113473.
• Https://Web.Archive.Org/Web/20180902151758/Https://Www.Statista.Com/Statistics/864738/Leading-Cryptocurrency-Exchanges-Traders/
• Kara, A. & Demireli, E. (2023). “Kripto Para Piyasasında Bitcoin ve Seçilmiş Altcoinler Arası Eşbütünleşme ve Nedensellik”. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6 (1): 52-71.
• Karaca, S. S., Altemur, N., & Çevik, M. (2020). Bankacılık Sektöründe Performans Analizi: ENTROPI ve WASPAS Yöntemi Uygulaması. Malatya Turgut Özal Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2): 46-76.
• Kargi, V. S. A. (2022). “Kripto Para Alternatiflerinin Bulanık TOPSİS Yöntemiyle Sıralanması”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 18(1): 391-406.
• Katrancı, A., & Kundakcı, N. (2020). “Bulanık CODAS Yöntemi ile Kripto Para Yatırım Alternatiflerinin Değerlendirilmesi”. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(4): 958-973.
• Keršuliene, V., Zavadskas, E. K., & Turskis, Z. (2010). “Selection Of Rational Dispute Resolution Method By Applying New Step‐Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA)”. Journal of Business Economics And Management, 11(2), 243-258.
• Kristoufek, L. (2013). “Bitcoin Meets Google Trends and Wikipedia: Quantifying the Relationship between Phenomena of the Internet Era”. Scientific Reports, 3(1): 1-7.
• Maček, D., & Alagić, D. (2017). “Comparisons of Bitcoin Cryptosystem with Other Common Internet Transaction Systems By AHP Technique”. Journal of Information and Organizational Sciences, 41(1): 69-87.
• Mai, F., Shan, Z., Bai, Q., Wang, X., & Chiang, R. H. (2018). “How Does Social Media Impact Bitcoin Value? A Test Of The Silent Majority Hypothesis”. Journal of Management Information Systems, 35(1): 19-52.
• Maruf, M. (2021). “Türkiye’de E-Ticaret Sitelerinin SWARA ve WASPAS Yöntemleri ile Web Sitesi Performansına Göre Sıralanması”. TroyAcademy, 6(2): 411-421.
• Mitchell, R. K., Agle, B. R., & Wood, D. J. (1997). “Toward A Theory of Stakeholder Identification and Salience: Defining The Principle of Who and What Really Counts”. Academy of Management Review, 22(4), 853-886.
• Oecd, (2003), Public Sector Transparency and The International Investor, Paris: OECD
• Özcan, A. B. (2011). “Uluslararası Güvenlik Sorunları ve ABD’nin Güvenlik Stratejileri”. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 11(22): 445-466.
• Özdağoğlu, A., & Keleş, M. K. (2019). “Bankaların Bakış Açısından BIST Sınai İşletmelerinin Değerlendirilmesi–SWARA-GİA Bütünleşik Yaklaşımı”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 10(24): 229-241.
• Özdemir, A., & Basmacı, G. (2021). “Turizm Kripto Paralarının Etkinliğinin WDEA ile Hesaplanması”. International Journal of Contemporary Tourism Research, 5(Özel Sayı): 38-46.
• Sahoo, P., & Kumar, R. (2011). “The Impact Of Commodity Transaction Tax On Futures Trading In India: An Ex-Ante Analysis”. The Singapore Economic Review, 56(3): 423-440.
• Shamsi Nejhad, S. S., Dehnamaki, M., Mehdiabadi, A., & Shahabi, V. (2021). “A Hybrid SWARA and MABAK Methods: To Identify Credit Risk of Bank Branches”. Journal of Management and Accounting Studies, 9(1): 45-64.
• Singh, A., & Sharma, A. K. (2016). “An Empirical Analysis Of Macroeconomic and Bank-Specific Factors Affecting Liquidity Of Indian Banks”. Future Business Journal, 2(1): 40-53.
• Smith, K. (1994). New Directions In Research and Technology Policy: Identifying The Key Issues.
• Toklu, M. C., Çağıl, G., Pazar, E., & Faydalı, R. (2018). “SWARA-WASPAS Metodolojisine Dayalı Tedarikçi Seçimi: Türkiye'de Demir-Çelik Endüstrisi Örneği”. Academic Platform-Journal of Engineering and Science, 6(3): 113-120.
• Wei, W. C. (2018). “Liquidity and Market Efficiency In Cryptocurrencies”. Economics Letters, 168: 21-24.
• Xia, P., Wang, H., Zhang, B., Ji, R., Gao, B., Wu, L.,& Xu, G. (2020). “Characterizing Cryptocurrency Exchange Scams”. Computers & Security, 98, 101993.
• Yurdoğlu, H., & Kundakcı, N. (2017). “SWARA ve WASPAS Yöntemleri ile Sunucu Seçimi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(38): 253-270.
• Yüksel, A. E. B. (2015). “Elektronik Para, Sanal Para, Bitcoin ve Linden Doları’na Hukuki Bir Bakış”. Journal of Istanbul University Law Faculty, 73(2): 173-220.