Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi ve Hulviyyât Adlı Eseri

Year 2023, Issue: 12, 1 - 27, 26.09.2023

Şerife Ağarı

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1340643

Abstract

Klasik Türk edebiyatı her ne kadar 18. yüzyılda hazan mevsimini yaşamaya başlasa da 19. yüzyılda hatta 20. yüzyılın başlarına kadar varlığını sürdürmeye devam etmiştir. Klasik edebiyatın dönemin gelişmelerine ayak uyduramaması ve değişime karşı çıkanların sayıca üstün olması bu edebiyata olan ilgiyi zamanla azaltmıştır. Ancak yine de değişim çabası içerisinde olanlar ve geleneği modernle kaynaştırmaya çalışanlar klasik Türk şiirinin 19. yüzyılda ve hatta daha sonrasında yaşamasına vesile olmuşlardır. Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi işte bunlardan biridir. O hem yaşantısıyla hem de şiirleriyle geleneği sürdürmeye çalışmıştır. Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi âlim, mütefekkir ve şair bir şahsiyettir. Onun düşüncelerini kaleme aldığı yazıları ve neşredilen eserleri yanında kendi el yazısıyla kaleme aldığı şiir defterleri ve Hulviyyât adlı basılı bir divanı bulunmaktadır. Çok hacimli olmayan bu eser klasik Türk şiir geleneği içerisinde yazılmış manzumelerden oluşmaktadır. Bu çalışmada kısaca Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi tanıtılmış ve tarafımızdan neşre hazırlanan Hulviyyât adlı eseri hakkında bilgi verilmiştir.

Keywords

19. yüzyıl klasik Türk edebiyatı, Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi, Hulviyyât.

Sofuzâde Mehmed Tevfîk Efendi and His Work Called Hulviyyât

Abstract

Although classical Turkish literature began to experience the hazan season in the 18th century, it continued to exist in the 19th century and even until the beginning of the 20th century. The fact that classical literature could not keep up with the developments of the period and that those who opposed change were outnumbered reduced the interest in this literature over time However, those who are still in an effort to change and those who are trying to merge tradition with modern are trying to understand the 19th century of classical Turkish poetry. they have been instrumental in its survival for a century and even later. Sofuzade Mehmed Tevfik Efendi is one of these. He has embraced and tried to continue the tradition both with his life and with his poems. Sofuzade Mehmed Tevfik Efendi is a scholar, a thoughtful and a poet. In addition to his writings and published works, in which he wrote his thoughts, he has poetry notebooks written in his own handwriting and a printed divan called Hulviyyat. This work, which is not very voluminous, consists of poems written in the classical Turkish poetry tradition. In this study, Sofuzade Mehmed Tevfik Efendi was briefly introduced and information was given about his work Hulviyyat, which was prepared for publication by us.

Keywords

19th century classical Turkish literature, Sofuzade Mehmed Tevfîk Efendi, Hulviyyât.

References

• Abdulkadiroğlu, A. (1992). Kemâlî Baba ve Sofuzade’nin Onun Bir Mısra’ını Terbî’i. Millî Folklor, 14, 14-15.
• Abdulkadiroğlu, A. (1993). Sofuzâde M. Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen On Beş Koşması. Türk Kültürü Araştırmaları, XXIX(1-2), 1-13.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997a). Kültürümüzden Esintiler. Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997b). Mensur Şiir ve Sofuzâde’den Bir Örnek. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 106-108). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997c). Milli Konular ve Sofuzâde’nin Bilinmeyen İki Manzumesi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 96-105). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997d). Sofuzâde M. Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen On Muhammesi ve Altı Tahmisi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 380-388). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997e). Sofuzade Mehmed Tevfik Efendi ve On Üç Naziresi-Yirmi İki Na’tı. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 354-379). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997f). Sofuzâde Mehmed Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen Dokuz Müseddesi ve Bir Tesdîsi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 389-397). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997g). Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen Beş Ramazaniyyesi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 398-404). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997h). Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen Sekiz Şarkısı. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 410-415). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997i). Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Biri Farsça Bilinmeyen On Altı Kıt’ası ve Nazmı. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 405-409). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997j). Sofuzâde’nin Bilinmeyen Sel ve Zelzele Manzumeleri. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 70-78). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997k). Sofuzâde’nin Bilinmeyen Üç Iyd-ı Adhâ Manzumesi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 85-95). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997l). Sofuzâde’nin Biri Münâcât Diğeri Medhiye Hz. Ali ve Hz. Hüseyin İçin Yazdığı Bilinmeyen İki Manzumesi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 79-84). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997m). Sofuzâde’nin İstanbul İçin Bir Müsebba’ı. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 62-69). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997n). Sofuzâde’nin On İki Manzumesi. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 42-54). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (1997o). Ziya Paşa’nın Külliyâtı’nda Sofuzâde’nin Der-Kenâr Notları. İçinde Kültürümüzden Esintiler (s. 336-353). Anıl Matbaa ve Ciltevi.
• Abdulkadiroğlu, A. (2004a). Sofuzâde M. Tevfik Efendi’nin Ankara’da Yazdığı Şiirleri ile Bayramîlik’in Kastamonu Uzantısı ve Bilinmeyen Bazı Belgeler. Cumhuriyetin 80. Yılında Her Yönüyle Ankara Sempozyumu, 83-106.
• Abdulkadiroğlu, A. (2004b). Sofuzade M. Tevfik Efendi’nin Hasbihal Şiirleri. Prof. Dr. Abdurrahman Güzel’e Armağan, 81-93.
• Abdulkadiroğlu, A. (2005a). Kastamonu’da Bayramilik ve Şemsizade Ailesi. Anıl Matbaa ve Cilt Evi.
• Abdulkadiroğlu, A. (2005c). Sofuzade Mehmed Tevfik Efendi’nin Bilinmeyen Yaş ve İhtiyarlik Konulu Şiirleri. Osmanlı Araştırmaları, 26(26), 23-37.
• Aydın, A. (2014). Klasik Türk Edebiyatında Divana İsim Verme. EKEV Akademi Dergisi, 59, 45-60.
• Aydın, A. (2020). Kastamonulu Divan Şairleri. Son Çağ Yayınları.
• Çağlayan, B. (2006). Bahar-zâde Feride Hanım Divanı. Çağhan Ofset.
• Demircioğlu, A. (1980). 100 Yıllık Kastamonu Basınında Kim Kimdir? 1872-1972. Doğrusöz Matbaası.
• Demircioğlu, A. (1987). Kastamonu’da Basılan Eserler (1869—1928). Doğrusöz Matbaası.
• Demircioğlu, M. Z. (1968). Kastamonu’da Meşrutiyet Nasıl İlan Olundu. Doğrusöz Matbaası.
• Efe, A. (2019). Sebîlürreşâd. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 36, s. 251-253). İstanbul: TDV Yayınları.
• Eski, M. (2000). Yakın Tarihte Kastamonu’da Kurulan Şirketler ve Kastamonu Bankası T.A.Ş. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 3(10), 191--204.
• Eski, M. (2012). Kent Kültürünün Oluşmasında Basının Görevi: Kastamonu Örneği. Dört Öge, 1(1), 141-152.
• Eski, M. (2016). İmparatorluktan Cumhuriyete Kastamonu Ekonomisi: 1880—1960. Kastamonu Ticaret ve Sanayi Odası.
• Horata, O. (2009). Has Bahçede Hazan Vakti XVIII. Yüzyıl Son Klasik Dönem Türk Edebiyatı. Akçağ Yayınları.
• İnal, İ. M. K. (1970). Son Asır Türk Şairleri. (C. 4). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kavak, N. (2021). Beyânü’l-Hak (İnceleme, Tahlili, Fihrist, Seçme Yazılar). Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Kütükoğlu, M. S. (1993). Dârü’l-Hilâfeti’l-Aliyye Medresesi. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (C. 8, s. 507-508). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özen, T. (2016). El Medâris Dergisinde Edebî Muhteva. Turkish Studies, 11(17), 169-194.
• Özgül, M. K. (2022). Divan Yolu’ndan Pera’ya Selametle Modern Türk Şiirine Doğru. Ötüken Neşriyat.
• Sûfîzâde Mehmed Tevfîk. (1329). Hulviyyât. Kastamonu Vilayet Matbaası.
• Tan, N. (2016). Kastamonu’da Beylikler ve Osmanlı Dönemlerinde Çok Sayıda Şair Yetişmesinin Ana Sebepleri. Kastamonu Üniversitesi III. Uluslararası Şeyh Şaban-ı Veli Sempozyumu Bildirileri, 159-167.
• Tanpınar, A. H. (2012). On Dokuzuncu Asır Türk Edebiyatı Tarihi (A. Uçman, Ed.). İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tuman, İ. M. N. (2001). Tuhfe-i Naili: Divan Şairlerinin Muhtasar Biyografileri (C. Kurnaz & M. Tatçı, Ed.; C. 1). İstanbul: Bizim Büro Yayınları.
• Uzun, Ş. (2014). Sofuzâde Mehmed Tevfik Efendi’nin Hulviyyat Adlı Eserinde ve Diğer Şiirlerinde Şa’baniyye Etkisi. Kastamonu Üniversitesi II. Uluslararası Şeyh Şa’ban-ı Veli Sempozyumu, 549-555.
• Yılmaz, D. (2022a). Kastamonulu Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Dinî Edebiyatla İlgili Şiirleri. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Yılmaz, D. (2022b). Sofuzâde Mehmet Tevfik Efendi’nin Hulviyyât Adlı Divanının Dîbâcesinde Şiire Dair Görüşleri. Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Journal of Düzce University Faculty of Theology, 6(2), 227-238.
• Yılmaz, M. S. (t.y.). Kastamonu’da Bir Gazete: Zafer (1911-1919). Kastamonur. Geliş tarihi 05 Nisan 2023, gönderen https://www.kastamonur.com/kastamonuda-bir-gazete-zafer-1911-1919/ [erişim tarihi 16.08.2023].