1945 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Uygulanması

Yıl 2018, Cilt: 10 Sayı: 19, 647 - 666, 04.12.2018

Mehmet Kayıran Mustafa Yahya Metintaş

Öz

Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşunun erken
yıllarından itibaren ekonomik gelişimini sağlayabilmek ve siyasal ilerleme
kaydedebilmek amacıyla toprak reformu ve tarım kesiminin kalkındırılmasını
milli bir mesele olarak kabul etmiştir. Bu araştırmada, “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu (ÇTK)’nun iktisadi sorunların çözümüne olumlu ve olumsuz
katkıları değerlendirilmiş, uygulamaların sonuçlarının gelecekte oluşan siyasi,
sosyal ve iktisadi hayatın şekillenmesindeki yansımaları tartışılmıştır. Uzun dönem süren
hazırlıklardan sonra 11 Haziran 1945 tarih ve 4753 sayılı "Çiftçiyi
Topraklandırma Kanunu” Türkiye Büyük Millet Meclisi' nde sert ve yoğun
tartışmalardan sonra kabul edilmiştir. Sekiz bölümde toplanmış olan 66 maddeden
oluşan tasarıda "Toprağı işleyenlerin ona sahip olması, toprağa sahip
olanların da topraklarını işlemesi esası üzerinden Türkiye yürümek
zorundadır" ifadesi ilke edinilmiştir. Ayrıca, dağıtılan arazinin sürekli
işletilmesi için de gerekli donatımın devlet tarafından sağlanacağı
belirtilmiştir. Ancak ÇTK’daki düzenlemeler, çeşitli nedenlerle hayata
geçirilememiş, yeterli toprak dağıtımı yapılamamış, dağıtım yapılan çiftçilere
de fonlar yetersiz olduğundan makine-donatım ve kredi desteği verilememiştir.
Böylece küçük ve verimsiz toprak sahibi çiftçi sayısı artmıştır. İşletme
büyüklükleri açısından verimli olmayan bölünmeler toprakların kiralama veya
satış yoluyla varlıklı arazi sahiplerinin eline geçmesine imkân vermiş, amacın
neredeyse tam tersi hâsıl olmuştur. Sonuç olarak, ÇTK, özünde haklı ve içerik olarak
doğru, ama yeterli fonlarla ve ek yasal düzenlemelerle desteklenmediğinden
uygulamada yararsız kalmış; Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) iktidarının iktisadi,
siyasi ve sosyal açıdan beklentilerini de karşılayamamıştır. Bu kanun büyük
toprak sahiplerini tedirgin etmiş, parti içindeki muhalefeti güçlendirmiş ve
Demokrat Parti (DP)’nin kurulmasına yol açan faktörlerden biri olarak da tarihe
geçmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, Türk Tarımı, Tek Parti Dönemi

A Law Making the Farmer a Land Owner (1945) and it’s Implementation

Öz

Republic of Turkey, from the early years of the
organization, in order to ensure the economic development of the country and to
progress politically, adopted the project of land reform and the idea of the
improvement of agricultural sector as a national priority. In this
research, "the Farmer Grounding Law (FGL)”s positive and negative
contributions to the solution of economic problems were evaluated and the
effects of the results of the applications in the political, social and
economic life were discussed. In Turkey, the general conviction that land
reform is needed, have been included in the program of the ruling Republican
People's Party, legalization reform efforts also continued during the Second
World War. After long term preparations, the Law No. 4753 dated June 11, 1945,
FGL was adopted after long and intensive discussions in the Grand National
Assembly of Turkey. The bill consists of 66 article collected in eight
chapters, "Turkey must have a perception of those cultivating the land
must have it and the ones who has the land must cultivate it” adopted as the
principle basis. It is also stated that the state will provide necessary
equipment for the continuous operation of the distributed land. However, the
regulations in the FGL cannot be passed on enough due to various reasons,
sufficient land allocation could not be made and machine-equipment and credit
support could not be provided for the distributed farmers because the funds
were insufficient. As the lands to be distributed were not mechanized, the
number of small and inefficient land-possessed farmers increased. These
divisions allowed land to be sold to wealthy landowners through renting or
selling, with the goal being almost the opposite. Thus, the Law of Land Reform,
legitimate in essence and justifiable in content, owing to the lack of
necessary financial support and legal arrangements, could not be put into
practice adequately and failed to meet the economic, political and social
aspiration of the Republican People's Party (CHP). This law has also disquieted
the landed gentry and strengthened the opposition movement within the party,
which was recorded as one of the factors leading to the establishment of the
Democrat Pary (DP) in history.  

Anahtar Kelimeler

The Law on Distribution of Land to Farmers, Turkish Agriculture, Single-Party Period

Kaynakça

• Acar, Y. (1991). Tarihsel Açıdan Türkiye Ekonomisi Ve İzlenen İktisadi Politikalar ( 1923 1963), Uludağ Üniversitesi Basımevi. Akandere, O. (1998). Milli Şef Dönemi, İz Yayınları, İstanbul. Aksoy, S. (1970). 100 Soruda Toprak Meselesi, Gerçek Yayınevi. Aksoy, S. (1970). Tarım Hukuku, Ankara. Aksoy, S. (1964). Toprak Reformunun Hukuki Esasları, Ankara. Aktan, R. (1964). Toprak Reformu Esasları, Toprak Reformu Semineri (TZMO tarafından 14 Şubat 1964’de düzenlenmiştir), Ankara. Aktan, R. (1966). Problems of Land Reform in Turkey. Middle East Journal, 20(3), 317-334. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/4324024 Albayrak, M. (1993) Demokrat Parti, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara. Arı, K. Mübadele Göçmenleri Türkiye'ye Taşıma Sorunu İzmir Göçmenleri, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. Arık, K. F. (1961). Mukayeseli Toprak Reformu, Balkanoğlu Matbaacılık. Avcıoğlu, D. (1977). Türkiye'nin Düzeni, C. I – II, İstanbul. Aydemir, Ş. S. (1985). İkinci Adam (1938-1950), C. II, İstanbul. Balcı, Meral – Karadeniz, Yeşim, (2018). “1945 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Tartışmalarının Muhalefetteki Oluşuma Etkisi ve Demokrat Parti’nin Kuruluşu”, Dumlupınar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 57 (Temmuz 2018). Barkan, Ö. L. (1980). Türkiye’de Toprak Meselesi, İstanbul. Başer, K. (2013) 1923-1950 Yılları Arasındaki Türkiye'de Toprak Dağılımı Ve Toprak Reformu Politikasının Sonuçları, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 38. Cem, İ. (1977). Türkiye'de Geri Kalmışlığın Tarihi, İstanbul. Çelebican, G. (1968). İktisadî Açıdan Toprak Reformu, AÜHF Türkiye'de Toprak Reformu Semineri, Ankara. Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Ve Teşkilat Kanunları, (1956). Ankara. Doğan, M. (1977). Tarih ve Toplum: Türkiye'de Toprak Meselesi, İstanbul. Hatipoğlu, Ş. R. (16 Haziran 1945). Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, Ülkü, S. 90. İnce, E. (2006). Köylüyü Topraklandırma Kanunu’nun Türk Siyasal Yapısının Oluşumu Üzerindeki Etkileri, ÇTTAD, V/13. İnönü’nün Söylev ve Demeçleri, C. 1, (1946). İstanbul. Kanbolat, Y. (1963). Türkiye Ziraatında Bünye Değişikliği, Ankara. Karaömerlioğlu, A. (1988). Bir Tepeden Reform Denemesi: Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’nun Hikâyesi, Birikim Dergisi, Sayı: 107, (Mart 1998). Karaömerlioğlu, A. (2006). Orada Bir Köy Var Uzakta, İstanbul. Karpat, K. (2015). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul. Keyder, Ç. Pamuk, Ş. (1984). 1945 Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu Üzerine Tezler, Yapıt. Köprülü, B. Toprak Hukuku Dersleri, C. I. Kuruç, B. (1963). İktisadi Politikanın Resmi Belgeleri, Ankara. Mülayim, Z. G. (1967). Tarımsal Kooperatifçilik, Ankara. Oral, C. (1965). Toprak Reformu, Ankara. Özkök A. (1966). Türkiye'de Toprak Reformu İhtiyacı, Türkiye Ekonomi Kurumu İktisadi Araştırmalar Enstitüsü Toprak Reformu Semineri (26-27 Mayıs 1965), Ankara. Öztürk, K. (1969). Cumhurbaşkanlarının Türkiye Büyük Millet Meclisi Açış Nutukları, İstanbul. Seviğ, V. R. (1953) Toprak Hukuku Dersleri, Ankara. Taraklı, D. (1976). Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu ve Uygulama Sonuçları, Ankara. T.C. Tarım Bakanlığı, (1965). Toprak Reformu Kanun Tasarısı ve Gerekçesi, Ankara. Tezel, Y. S. (2002). Cumhuriyet Döneminde İktisat Tarihi 1923 - 1950, İstanbul. Tekelioğlu, Y. (2010). Türkiye’de Toprak Reformu ve Uygulamaları, Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (19). Timur, T. (1971). Türk Devrimi ve Sonrası (1919-1946), Ankara. Tökin, İ. H. (1934). Türkiye Köy İktisadiyatı, İktisadiyat Mecmuası 2, İstanbul. Tunaya, T. Z. (2000). Türkiye'de Siyasi Partiler, İstanbul. Ülkü, (16 Haziran 1945). Devrimin Büyük Eseri: Toprak Kanunu.