Abdülmecîd Sîvâsî’nin İmâm Ebû Hanîfe’ye İsnad Edilen Nasihat-nâme Tercümesi

Year 2022, Issue: 39, 119 - 143, 30.06.2022

Faruk Sonmez

https://doi.org/10.35209/ksuifd.1078492

Abstract

Çalışmanın konusu, 16. yüzyılın sonlarıyla 17. yüzyılın başlarında yaşamış Halvetî tarikatının Şemsiyye kolunun Sîvâsîyye şubesinin kurucusu Abdülmecîd Sîvâsî’nin, Ebû Hanîfe’ye isnad edilen Nasihat-nâme isimli eserinin tercümesini ihtiva etmektedir. Abdülmecîd Sîvâsî, bir pend-nâme yazmak istediğini, bu eseri gördükten sonra buna gerek kalmadığını, eseri tercüme ederek amacının hasıl olacağını belirtmiştir. Mensur olarak kaleme alınan eser Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. Eserde, Ebû Hanîfe’nin talebesi Ebû Yûsuf’a söylediği nasihatler sıralanmıştır. Ebû Hanîfe, talebesi Ebû Yûsuf’a hayatın pek çok alanıyla ilgili yapması ve yapmaması gereken davranışları söylemiştir. Abdülmecîd Sîvâsî’nin yorum ve ilavel-eriyle eser telif/tercüme hüviyetini kazanmıştır. Elimizde tek nüshası bulunan yazma yedi sayfadan müteşekkildir.
Makalede önce Abdülmecid Sîvâsî’nin hayatı, ilmî, tasavvufî kişiliği ve eserleri ile ilgili ana hatlarıyla bilgi verilmiş, eserin asıl müellifi Ebû Hanîfe hakkında kısa malumatlar verilmiş, ardından Nasihat-nâme adlı eserin transkripsiyonlu metni verilerek çeşitli hususiyetler bakımından incelemesi yapılmıştır.

Keywords

Türk İslam Edebiyatı, İmâm Ebû Hanîfe, Abdülmecid Sîvâsî, Nasihat-nâme, Mensur

Translation of Nasihat-nâme Attributed to Al-Imām Abū Ḥanīfa by ʿAbd al-Majīd Sīvāsī Abstract

Abstract

This study consists of the translation of the work, Nasihat-nāme, attributed to Abū Ḥanīfa by ʿAbd al-Majīd Sīvāsī, the founder of the Sīvāsīyya branch of the Shamsiyya section of Halvetī sect, and who lived during the end of the XVIth and at the beginning of the XVIIth centuries. ʿAbd al-Majīd Sīvāsī stated that he wished to write a ‘pend-nāme’ (a book of ethics); and that there was however no need for such a book after he saw the above mentioned work; and that his purpose was fulfilled after translating Nasihat-nāme. The work written in prose was translated from Arabic into Turkish. In the book, the advices that Abū Ḥanīfa gives his student Abū Yūsuf are listed. Abū Ḥanīfa tells his pupil Abū Yūsuf the behaviours that he must and must not do about many fields of life. With comments and additions made by ʿAbd al-Majīd Sīvāsī, the work achieved the form of compiled translation. The manuscript, which has only one single copy, contains seven pages.
In the article, firstly, the main lines of ʿAbd al-Majīd Sīvāsī's life, scientific, mystical personality and works are given. Brief information is given about the main author of the work, Abū Ḥanīfa. Then, the transcription of the work named Nasihat-nāme was given and analyzed in terms of various features.

References

• Abdülmecîd Sîvâsî, Nasihat-nâme, Süleymaniye Kütüphanesi, Murat Buhari Kitaplığı, Numara 326/4, 54/58 vr.
• Akkuş, Metin. Klasik Türk Şiirinde Anlam Dünyası, Edebi Türler ve Tarzlar. Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2006.
• Aldanmaz, Abdullah. Şemseddin Sivâsî’nin Mir’âtü’l- Ahlâk ve Mirkâtü’l-Eşvâk Adlı Mesnevisi (İnceleme-Tenkitli Metin). Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Bursalı Mehmed Tahir. Osmanlı Müellifleri. haz. M. A. Yekta Saraç, Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, 2016.
• Canım, Rıdvan. Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Durdu, Mustafa. Türk Edebiyatında Nasihat. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2008.
• Gençosman, M. Nuri. Pendname. İstanbul: M.E.B., 1993.
• Gündoğdu, Cengiz. “Nasîha-nâme (Şeyhî Abdülmecîd Sîvâsî)”, Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. Erişim 21 Şubat 2022. http://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/nasihat-name-seyhi-abdulmecid-sivasi.
• Gündoğdu, Cengiz. Abdülmecîd-i Sîvâsî Hayatı, Eserleri ve Tasavvufî Görüşleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1997.
• İmam Zehebî, Menâkıb-ı İmâm Ebû Hanîfe, çev. İsmail Karagözoğlu, İstanbul: Kayıhan Yayınları, 2020.
• Kaplan, Mahmut. “Divan Edebiyatında Manzum Nasihat-nâme Yazan Şairler ve Eserleri”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Sosyal Bilimler Dergisi 3 (1992), 3.
• Keleş, Reyhan. “Türk Edebiyatında Nasihat”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 44 (2010), 185.
• Osmân-zâde Hüseyin Vassâf, Sefîne-i Evliyâ, haz. Mehmet Akkuş-Ali Yılmaz, 3. Cilt, İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2015.
• Pala, İskender. “Nasihatnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/409-410. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Şemsettin Sami. Kamûs-ı Türkî. İstanbul: Kapı Yayınları, 2013.
• Tuman, Mehmed Nâil. Tuhfe-i Nâilî, Divân Şairlerinin Muhtasar Biyografileri haz. Cemal Kurna-Mustafa Tatcı, Ankara: Bizi Büro Yayınları, 2001.
• Türer, Osman. Osmanlılarda Tasavvufî Hayat “Halvetilik Örneği” Mustafa Nazmî Efendi’nin Hediyyetü’l-İhvân’ı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Türkoğlu, Serkan. “Türk Edebiyatında Pend-nâme-i Attar’ın Man-zum Tercümeleri ve Seyyid Ali Rızâ’nın Riyâzü’r-Rızâ’sı”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22 (2018), 672.
• Uzunpostalcı, Mustafa, “Ebû Hanîfe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 0/131-138. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Yeniterzi, Emine. “Anadolu Türk Edebiyatında Ahlaki Mesne-viler”. Türkiye Araştırmaları Literatürü Dergisi 5/10 (2007), 460.
• Yıldız, Alim. “İbrahim Gülşenî’nin Pendnâme’si”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2002), 58.