Türkiye’de İş Hayatında Yönetimde Kadın Olmak: Cam Tavan ve Cam Uçurum Kavramları Üzerine Nitel Bir Araştırma | Being a Woman in Management in Business Life in Turkey: A Qualitative Study on Concepts Glass Cliff and Glass Ceiling

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 244 - 264, 30.11.2021

Esra Karakuş

https://doi.org/10.33708/ktc.913033

Cited By: 2

Öz

Toplumsal cinsiyet rolleri, kültür tarafından cinsiyetlere atfedilen, "kadınlık" ve "erkeklik" rolleridir. Hâkim kültür, bireyden cinsiyeti ile ilişkili olarak birtakım rolleri yerine getirmesini beklemektedir. Bu beklentiler, kültürden kültüre farklılık gösterse de temelde erkek egemen toplum yapısının yansıması olarak toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin deneyimlenmesine ve bu yolla eşitsizliklerin yeniden inşa edilmesine neden olmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri her alanda olduğu gibi ekonomi alanındaki kurumsal yapıların işleyişine de yansımaktadır. Kurumsal yapılar, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin gözlemlenebileceği mikro kültür alanlarıdır. Kadının çalışma hayatında var olma mücadelesi onun, toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri ile özel alanın yanında kamusal alanda da mücadele etmesine neden olmaktadır. Cam tavan kavramı, kadınların kurumsal liderlikte kendinden ve toplumsal yapıdan kaynaklı engellemelerle mücadele ettiğini ve bir noktadan sonra yükselmelerinin engellendiğini anlatmak için kullanılmaktadır. Cam uçurum kavramı ise kadınların liderlik mücadelesinde cam tavan kavramının aksine terfi alabildiklerini ancak söz konusu terfilerin çalıştıkları kurumların kriz dönemlerinde gerçekleştiğine işaret etmektedir. Bu haliyle “cam uçurum” metaforu ile krizde olan kurumlarda başarısızlığın sorumluluğunun ve faturasının kadınlara kesilmesi durumu anlatılmak istenmektedir. Bu çerçevede çalışmanın amacı, Türkiye’de çalışan kadınların çalıştıkları kurum içerisindeki terfi deneyimlerini cam tavan ve cam uçurum bağlamında araştırmaktır. Çalışma, cam tavan ve cam uçurum kavramları bağlamında kadınların iş yerindeki deneyimlerini (“işe alım”, “işte yükseliş”, “işten ayrılma”) anlamak açısından önem taşımaktadır. Sonuç olarak araştırma bulguları çalışan kadınların belli bir kısmının "cam uçurum" olgusunu deneyimlemekle beraber temelde kadınların, "cam tavana" takıldıklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, İş hayatında Kadın, Cam Uçurum, Cam Tavan

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Being a Woman in Management in Business Life in Turkey: A Qualitative Study on Concepts Glass Cliff and Glass Ceiling

Öz

Gender roles are those of "femininity" and "masculinity" that are culturally ascribed to the sexes. The dominant culture expects the individual to fulfill certain roles in relation to his/her gender. Although these expectations differ from culture to culture, they cause gender inequalities to be experienced and reconstruct inequalities in this way as a reflection of the male-dominated social structure. Gender inequalities are reflected in the functioning of institutional structures in the field of economy, as in every field. Institutional structures are micro-cultural areas where gender inequalities can be observed. The struggle of women to exist in the working life causes her to struggle with gender inequalities both in the public sphere and in the private sphere. The concept of glass ceiling is used to explain that women struggle with the obstacles stemming from themselves and the social structure in corporate leadership and that they are prevented from rising after a point. The concept of glass cliff, on the other hand, indicates that women can be promoted in the struggle for leadership, contrary to the concept of glass ceiling, but that these promotions take place during the crisis periods of the institutions they work for. In this state, the metaphor of the "glass cliff" is intended to explain the situation in which the responsibility and the blame for failure in institutions in crisis are imposed on women. In this context, the aim of the study is to investigate the promotion experiences of women working in Turkey in the context of glass ceiling and glass cliff. The study is important in terms of understanding the experiences of women in the workplace (“recruitment”, “ascension”, “leaving the job”) in the context of the glass ceiling and glass cliff concepts. As a result, research findings reveal that although a certain part of working women experience the "glass cliff" phenomenon, basically women are stuck with the "glass ceiling".

Anahtar Kelimeler

Gender, Women in Business Life, Glass Cliff, Glass Ceiling

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Acar, F. P. (2015). Gender Differences İn Promotions To Top Level Management Positions: An Examination Of Glass Cliff İn The It Sector, Procedia - Social And Behavioral Sciences, Vol:210; 223-230. Https://Doi.Org/10.1016/J.Sbspro.2015.11.362.
• Adams, S.M., Gupta, A. & Leeth, J.D. (2009). Are Female Executives Over-Represented İn Precarious Leadership Positions?. British Journal Of Management, 20: 1-12.
• Afşar, B. ve Öğrekçi, S. (2015). The Development of the Women and Its Role in the Economy in Historical Process: Transformation from the Gathering Woman into Today’s Woman. Journal of Selçuk University Social Sciences Vocational School. Vol.1(17), 65-86.
• Ak Kurt, D. (2011). Glass Cliff İn Relationship To Hostile And Benevolent Sexism, The Degree Of Master Of Science İn The Department Of Psychology, Middle East Technical University, Ankara. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
• Akbaş, N, Taner, B . (2017). Yönetim ve Cinsiyet: Cam Uçurum’un Ötesi. Laü Sosyal Bilimler Dergisi,8(2) , 193-214.
• Altun, M. Çalmanın Antropolojisi: Avcı-Toplayıcılardaki “Hoşgörülen Hırsızlık” Pratiğinin Maddi ve Davranışsal Arka Planı. Antropoloji, (31), 23-50.
• Başkale, H. (2016). Nitel Araştırmalarda Geçerlik, Güvenirlik ve Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi. DEUHFED, 9(1), 23-28.
• Bruckmüller, S., & Branscombe, N. R. (2010). The Glass Cliff: When And Why Women Are Selected As Leaders İn Crisis Contexts. British Journal Of Social Psychology, 49(3), 433-451.
• Butler. J. (2014). “Performative Acts and Gender Constitution: An Essay in Phenomenology and FeministTheory”, Theatre Journal, Vol. 40(4), 519-531.
• Chambers, K. (2011). The Glass Cliff: The Contribution Of Social Identity And Gender Stereotypes İn Preceding Leadership Preference And Trust, Master Of Art İn Psychology, Carleton University, Canada.
• Davidoff, L. (2002). Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet. İstanbul: İletişim Yayınları.
• DeBeauvoir, S. (1993). Kadın "İkinci Cins" I. (Çev. Bertan Onaran). İstanbul: Payel Yayınları.
• Dzanic, L. (2009). The Role Of Women İn Business: The Case Of Bosnia And Herzegovina. Bosnia And Herzegovina: University Of Ljubljana Faculty Of Economics Diploma Thesis.
• Faulkner, N. (2012). Marksist Dünya Tarihi – Neandertallerden Neoliberallere, (Çev. T. Öncel) İstanbul: Yordam Kitap.
• Freeman, C. (2013). Mısır, Yunan ve Roma – Antik Akdeniz Uygarlıkları, Çev. S. Kemal Angı), Ankara: Dost Yayınevi.
• Guba, E. G. ve Lincoln, Y. S. (2020). Competing Paradigms In Qualitative Research., http://scholar.google.com.tr/scholar_url?url=https://www.researchgate.net/profile/Sandra_Richardson2/post/What_does_it_means_to_strengthen_theoretical_links/attachment/59d6213e79197b807797fa52/AS:295415858647041%401447444037342/download/10-guba_lincoln_94.pdf&hl=tr&sa=X&scisig=AAGBfm3VrT-XKhMIxQNu3JNVHxjhtTjmNg&nossl=1&oi=scholarr
• Haslam, S.A. Ve Ryan, M.K. (2008). The Road To Glass Cliff: Differences İn The Perceived Suitability Of Men And Women For Leadership Positions İn Succeeding And Failing Organizations, Leadership Quarterly, 19 (5), 530- 546.
• Haviland, W., Prins, H., Walrath, D., & B. Mcbride. (2008). Kültürel Antropoloji, Çeviren: D. İnan ve E. Sarıoğlu), İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Houser, J. (2015). Nursing Research: Reading, Using, and Creating Evidence. (3rd ed.). Burlington: Jones ve Bartlett Learning.
• Krefting, L. (1991). Rigor in Qualitative Research: The Assessment of Trustworthiness. The American Journal of Occupational Therapy, 45 (3), 214-222.
• Kymlıcka, W. (2006). Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş, (Çev. E. Kılıç), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları. Martin J. Power, P. Widdop, D. Parnell, J. Carr, S. R. Millar. (2020). Football And Politics: The Politics Of Football. Managing Sport And Leisure 25:1-2, 1-5.
• Mulcay, M. Ve Lınehan, C. (2014). Females And Precarious Board Positions: Further Evidence Of The Glass Cliff, British Journal Of Management, 25 (3), 425-438.
• Na Young Ahn & G. B. Cunningham (2020) Standing On A Glass Cliff?: A Case Study Of Fıfa’s Gender İnitiatives, Managing Sport And Leisure, 25:1-2, 114-137, Doı: 10.1080/23750472.2020.1727357
• O’neill, B., Pruysers, S., & Stewart, D. K. (2019). Glass Cliffs Or Partisan Pressure? Examining Gender And Party Leader Tenures And Exits. Political Studies. Https://Doi.Org/10.1177/0032321719880316
• Oakley, A. (1972). Sex, gender and society. London: Maurice Temple Smith Ltd.
• Öğüt, A. (2006). Türkiye'de Kadın Girişimciliğin Ve Yöneticiliğin Önündeki Güçlükler Cam Tavan Sendromu. 18 Mart Üniversitesi Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi. 1(1), 56-78.
• Peterson, H. (2016). Is Managing Academics “Women’s Work”? Exploring The Glass Cliff İn Higher Education Management. Educational Management Administration & Leadership, 44(1), 112–127. Https://Doi.Org/10.1177/1741143214563897
• Ryan, M. K., Haslam, S. A., & Kulich, C. (2010). Politics And The Glass Cliff: Evidence That Women Are Preferentially Selected To Contest Hard-To-Win Seats. Psychology Of Women Quarterly, 34(1), 56–64. Https://Doi.Org/10.1111/J.1471-6402.2009.01541.X
• Ryan, M., & Haslam , A. (2005). The Glass Cliff: Evidence That Women Are Over-Represented İn Precarious Leadership. British Journal Of Management, 16(2), 81-90.
• Ryan, M.K. &Haslam, S.A. (2007). The Glass Cliff: Exploring The Dynamics Surrounding The Appointment Of Women To Precarious Leadership Positions, Academy Of Management Review, 32 (2), 549-572.
• Ryan, M.K., Haslam, S.A., Hersby, M.T. & Bongiorno, R. (2011). “Think Crisis –Think Female: The Glass Cliff And Contextual Variation İn The Manager –Think Male Stereotype”, Journal Of Applied Psychology, 96(3): 470-484.
• Ryan, M.K., & Haslam, S.A. (2006). The Glass Cliff: The Stress Of Working On The Edge, European Business Forum, 27, 42-47.
• Sancar, S.(2014). Türk Modernleşmesinin Cinsiyeti Erkekler Devlet, Kadınlar Aile Kurar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Streubert, H. J., & Carpenter, D. R. (2011). Qualitative Research in Nursing. (5th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams ve Wilkins.
• Thompson, D. (1998). Kadınlar ve 19. Yüzyıl Radikal Politikası: Yitirilmiş Bir Boyut, (Ed. Mitchel, J ve Oakley, A.), Kadın ve Eşitlik, (Çev. F. Berktay) İstanbul: Pencere Yayınları.
• Uyar, E. (2011). The Glass Cliff: Differences İn Perceived Suitability And Leadership Ability Of Men And Women For Leadership Positions İn High And Poor Performing Companies, The Degree Of Master Business Of Business Administration İn The Department Of Business Administration, Middle East Technical University, Ankara.
• Wilson-Kovacs, D.M., Ryan, M. And Haslam, A. (2006). The Glass‐Cliff: Women's Career Paths İn The Uk Private It Sector. Equal Opportunities International, Vol. 25 No. 8, Pp. 674-687. Https://Doi.Org/10.1108/02610150610719137
• Wirth. (2001). Breaking Through The Glass Ceiling. Genova: Women İn Management, International Labour Office.
• Wollstonecraft, M. (2012). Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi. (Çev. Deniz Hakyemez). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Yıldız, S & Vural, M . (2019). A Cultural Perspective Of The Glass Cliff Phenomenon. Ege Academic Review , 19 (3) , 309-321.
• Yıldız, S., Alhas , F., Sakal, Ö., & Kosa, G. (2019). Cam Uçurum Algısı: Kafkas Üniversitesi Öğrencileri Arasında Bir Araştırma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İibf Dergisi, 2(6), 423-438.
• Yıldız, S., Alhas , F., Sakal, Ö., & Yıldız, H. (2016). Cam Uçurum: Kadın Yöneticiler Cam Tavanı Ne Zaman Aşar. Ankara Üniversitesi Sbf Dergisi, 71(4), 1119 - 1146.