50 Yaş Üstü Erişkinlerde İnternet-Sosyal Medya Kullanımının Bilişsel Fonksiyonlar ve Depresyon Düzeyi ile İlişkisi

Year 2025, Volume: 17 Issue: 1, 21 - 30, 27.03.2025

Merve Uzkar , Celal Kuş , Raziye Şule Gümüştakım , Zeynep Yasemin Taş , Mustafa Emre Eryılmaz

https://doi.org/10.18521/ktd.1507815

Abstract

Amaç: Bu çalışma, 50 yaş ve üzeri bireylerde internet-sosyal medya kullanımının depresyon ve bilişsel işlevler üzerindeki etkilerini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Bu araştırma kesitsel tanımlayıcı bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini 398 kişi oluşturdu. Veriler, anket, Geriatrik Depresyon Ölçeği-Kısa Form ve Montreal Bilişsel Değerlendirme Ölçeği kullanılarak yüz yüze görüşme yoluyla toplandı.
Bulgular: Araştırmaya katılanların yaş ortalaması 59,8±7,8 yıl olarak belirlendi. Bireylerin %40,7’sinin sosyal medyayı kullandığı, %23,9’unun sosyal medyayı faydalı bulduğu, %37,4’ünün sosyal medyayı iletişim amaçlı kullandığı belirlendi. Yaş, eğitim, gelir düzeyi, evde kiminle yaşadığı gibi bağımsız değişkenlerin depresyon düzeyi ve bilişsel işlev bozukluğu parametrelerini anlamlı düzeyde etkilediği belirlendi (p<0,001). İnternet ve sosyal medya kullanan bireylerde, kullanmayanlara göre bilişsel işlev bozuklukları anlamlı düzeyde daha düşüktü (p<0,001). Lojistik regresyon analizine göre ileri yaşın bilişsel işlev bozukluğu olasılığını 1,06 kat, okuma yazma bilmemenin ise 178,10 kat arttığı belirlendi.
Sonuç: Çalışmamızda internet ve sosyal medya kullanan orta yaşlı ve yaşlı bireylerde bilişsel işlev bozuklukları ve depresyon düzeylerinin anlamlı derecede düşük olduğu belirlendi. İnternet ve sosyal medyayı kullanmayı bilmeyen yaşlı, okuma-yazma bilmeyen, okuryazar veya ilkokul mezunu kişilerde, gençlere, üniversite mezunlarına, internet ve sosyal medya kullanan bireylere göre bilişsel işlev bozukluğu riski daha yüksektir.

Keywords

Bilişsel İşlev, Depresyon, Yaşlı, Sosyal Medya, İnternet

The Relationship of Internet-Social Media Use with Cognitive Functions and Depression Level in Adults over 50 Years

Abstract

Objective: This study was conducted to evaluate the effects of internet-social media use on depression and cognitive functions in individuals aged 50 and over.
Method: This research is a cross-sectional descriptive study. The sample of the research consisted of 398 people. Data were collected by face-to-face interview using a questionnaire, Geriatric Depression Scale-Short Form and Montreal Cognitive Assessment Scale.
Results: The average age of the participants in the study was determined as 59.8±7.8 years. It was determined that 40.7% of individuals use social media, 23.9% find social media useful, and 37.4% use social media for communication purposes. It was determined that independent variables such as age, education, income level, and whom one lives with at home significantly affected the depression level and cognitive dysfunction parameters (p<0.001). Cognitive dysfunctions were significantly lower in individuals who used the internet and social media than in those who did not (p<0.001). According to logistic regression analysis, it was determined that older age increased the probability of cognitive dysfunction by 1.06 times, and illiteracy increased by 178.10 times.
Conclusion: In our study, cognitive dysfunction and depression levels were determined to be significantly lower in middle-aged and elderly individuals who use the internet and social media. The risk of cognitive dysfunction is higher in elderly, illiterate, literate or primary school graduates who do not know how to use the internet and social media, compared to younger, university graduates and individuals who use the internet and social media.

Keywords

Cognitive function, depression, elderly, social media, internet

References

• 1. Dündar Ö, Alptekin V. Türkiye’de yaşlı nüfusun huzurevi tercihinin mekansal bağımlılığı. Journal of Economy Culture and Society. 2022;65:267-87.
• 2. Atkinson RL, Atkinson RC, Smith EE, Bem DJ, Hoeksema SN. Psikolojiye giriş. 5. Baskı, (Y. Alogan, Çev), Ankara: Arkadaş Yayınları; 2010.
• 3. Kaçan H, Değer VB. Yaşlının kendini ihmal etmesinde yalnızlık, depresyon ve ölüm kaygısının etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2024;13(1):231-42.
• 4. Polat F, Geçici F. Yaşlı bireylerin algıladığı yalnızlık düzeyi ile depresyon arasındaki ilişki. Journal of Inonu University Health Services Vocational School. 2020;8(1):72– 82.
• 5. Kandemir BH, Güre MDP. Yaşlılarda teknoloji kullanımının toplumsal hayata katılıma ve başarılı yaşlanmaya etkisinin incelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi. 2024;22:60-82.
• 6. Weinstein A, Lejoyeux M. Neurobiological mechanisms underlying internet gaming disorder. Dialogues Clin Neurosci. 2020;22(2):113-26.
• 7. Andrews JA, Brown LJ, Hawley MS, Astell AJ. Older adults' perspectives on using digital technology to maintain good mental health: Interactive group study. Journal of medical Internet research. 2019;21(2):e11694.
• 8. Yesavage JA, Brink TL, Rose TL, Lum O, Huang V, Adey M, et al. Development and validation of a geriatric depression screening scale: a preliminary report. Journal of Psychiatric Research. 1982;17(1):37-9.
• 9. Burke WJ, Roccaforte WH, Wengel SP. The short form of the Geriatric Depression Scale: a comparison with the 30-item form. Journal of geriatric psychiatry and neurology. 1991;4(3):173–78.
• 10. Durmaz B, Soysal P, Ellidokuz H, Isik AT. Validity and reliability of geriatric depression scale-15 (short form) in Turkish older adults. Northern clinics of Istanbul. 2018;5(3):216–20.
• 11. Nasreddine ZS, Phillips NA, Bédirian V, Charbonneau S, Whitehead V, Collin I, et al. The Montreal Cognitive Assessment, MoCA: a brief screening tool for mild cognitive impairment. Journal of the American Geriatrics Society. 2005;53(4):695–99.
• 12. Selekler K, Cangöz B, Uluc S. Montreal Bilişsel Değerlendirme Ölçeği ‘ nin hafif bilişsel bozukluk ve Alzheimer hastalarının ayırt edebilme gücünün incelenmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2010;13(3):166-71.
• 13. Tekedere H, Arpacı F. Orta yaş ve yaşlı bireylerin internet ve sosyal medyaya yönelik görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi. 2016;20(2):377- 92.
• 14. Loipha S. Thai elderly behavior of internet use. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2014;147:104-10.
• 15. Abacı R, Kazaz N, Başa B. The internet addiction of Kosovo and Turkey elderly people. Procedia-Social and Behavioral Sciences. 2013;103:1104-117.
• 16. Bianchi C. Exploring how internet services can enhance elderly well-being. Journal of Services Marketing. 2021;35(5):585-03.
• 17. Becerikli SY. Kuşaklar arası iletişim açısından yeni iletişim teknolojilerinin kullanımı: İleri yaş grubu üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi / İstanbul University Faculty of Communication Journal. 2013;44:19-31.
• 18. Hofer M, Hargittai E. Online social engagement, depression, and anxiety among older adults. New Media Society. 2024;26(1):113-30.
• 19. Cotten SR, Ford G, Ford S, Hale TM. Internet use and depression among older adults. Comput Hum Behav. 2012;28(2):496–99.
• 20. Aksoy ZB. Kronik hastalığı olan bireylerde psikolojik kırılganlık ve depresyon düzeylerinin belirlenmesi [doctoral dissertation]. Karabük Üniversitesi; 2024.
• 21. Özen Çınar İ, Kartal A. Yaşlılarda depresif belirtiler ve sosyodemografik özellikler ile ilişkisi. Preventive Medicine Bulletin. 2008;7(5):399-04.
• 22. Curran E, Rosato M, Ferry F, Leavey G. Prevalence and factors associated with anxiety and depression in older adults: Gender differences in psychosocial indicators. Journal of Affective Disorders. 2020;267:114-22.
• 23. Bingöl G, Demir A, Karabek R, Kepenek B, Yıldırım N. Bazı değişkenler açısından 65 yaş üstü bireylerin depresyon düzeylerinin incelenmesi. Göztepe Tıp Dergisi. 2010;25(4):169-76.
• 24. Jun HJ, Kim MY. What accounts for the relationship between internet use and suicidal ideation of Korean older adults? A mediation analysis. Journals of Gerontology. 2017;72(5):846–55.
• 25. Szabo A, Allen J, Stephens C, Alpass F. Longitudinal analysis of the relationship between purposes of internet use and well-being among older adults. The Gerontologist. 2019;59(1):58-8.
• 26. Lin L, Jing XC, Lv SJ, Liang HJ, Tian L, Li HL, et al. Mobile device use and the cognitive function and depressive symptoms of older adults living in residential care homes. BMC Geriatrics. 2020;20:1-8.
• 27. Akyol MA, Zehirlioğlu L, Erünal M, Mert H, Hatipoğlu NŞ, Küçükgüçlü Ö. Determining middle-aged and older adults’ health beliefs to change lifestyle and health behavior for dementia risk reduction. American Journal of Alzheimer's Disease Other Dementias. 2020;35.
• 28. Ng TP, Lim ML, Niti M, Collinson S. Long-term digital mobile phone use and cognitive decline in the elderly. Bioelectromagnetics. 2012;33(2):176–85.
• 29. Almeida OP, Yeap BB, Alfonso H, Hankey GJ, Flicker L, Norman PE. Older men who use computers have lower risk of dementia. PloS one. 2012;7(8):e44239.
• 30. Salık S, Çakmak S, Uğuz Ş. Tedavi almamış major depresyon hastalarında erken dönemde bilişsel işlevler. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2019;22:408-15.