“AŞKININ ŞEHİDİ” OLAN BİR “MECNUN”: AHMED VEFÂ BEY VE MİRSAD’DAKİ İKİ YAZISI

Yıl 2022, Sayı: 18, 95 - 109, 28.12.2022

Derya Kılıçkaya

https://doi.org/10.51592/kulliyat.1171496

Öz

Hüseyin Sadettin Arel’in sahibi ve müdürü olduğu, ayda bir çıkan milliyetçi kültür mecmuası Türklük tarafından “aşkının şehidi” olarak nitelendirilen Ahmed Vefâ Bey, yine aynı dergice “Eğer yaşasaydı belki bir nevi Fuzuli olacaktı.” cümlesiyle yüceltilmiştir. Ahmed Vefâ, bunalımlı bir hâlinde bütün fotoğraflarını ve eserlerini yakarak imha etmiştir. Buna rağmen, kendisinin iki yapıtı vardır. Biri ağabeyi İsmail Safa Bey ile Fransızcadan tercüme ettiği Vehâmetli Sevdalar adlı roman, diğeri de kardeşi Ali Kâmi Bey tarafından mecmualarda yayımlanan şiirlerin bir araya getirilmesiyle oluşturulan Eş’âr-ı Vefâ adlı küçük eserdir. Bu iki eserin dışında Ahmed Vefâ’nın dönemin çeşitli mecmualarında yayımlanmış nesirleri de bulunur. Bu yazının amacı, Ahmed Vefâ Bey’in Mirsad mecmuasında 1891 senesinde yayımlanmış iki yazısını tanıtmak ve değerlendirmektir. Bu yazılardan ilki “Bend-i Mahsus” adını taşır ve dönemin imla meseleleri ile ilgili özgün bir nesirdir. Diğeri ise “İstiğrak” başlığını taşır ve aşka dair hissî cümleler barındırır. Biri ilmî diğer hissî bu iki nesri inceleyip ele almak ise bu yazının amaçlarındandır.

Anahtar Kelimeler

Ahmed Vefâ Bey, Mirsad, Nesir, İmla, Aşk

Teşekkür

Bu makaleyi, 11 Nisan 2020’de 22 yaşında koronadan kaybettiğim İTÜ Uçak Mühendisliği son sınıf öğrencisi kardeşim Emircan Kılıçkaya’ya ithaf ediyorum

Kaynakça

• Ahmed Rasim (1342 / 1924). Matbuat Hâtıralarından- Muharrir, Şair, Edip. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi ve Matbaası.
• Ahmed Vefâ (9 Mayıs 1307 /21 Mayıs 1891). “Bend-i Mahsûs”. Mirsad (9): 68.
• Ahmed Vefâ (20 Haziran 1307 / 2 Temmuz 1891). “İstiğrak”. Mirsad (15): 115-116.
• Ahmed Vefâ (11 Temmuz 1307 / 23 Temmuz 1891). “Bir Mersiyeden Müntehab Parçalar. Mirsad (18): 138-139.
• Ahmed Vefâ (24 Rebiülahir 1309 / 27 Kasım 1891). “İstiğrak”. Maarif (14) Bayram Nüshası: 224.
• Aksoyak, İsmail Hakkı (2003). “Trabzonlu Emin Hilmî’nin Müşterek Şiirleri”. TÜBAR (XIV) Güz: 43-64.
• Ali Kȃmi (Akyüz) (1330/1914). “İsmȃil Safȃ Kardeşim İçin”. İctihad 5(105): 82-88.
• Ali Kâmi (Akyüz) (30 Nisan 1940). “Ölümünün Kırkıncı Yıl Dönümü Münasebetiyle İsmail Safa”. Türklük Milliyetçi Kültür Mecmuası III (13).
• Argunşah, Mustafa (2016). “Ahmet Mithat ile Fatma Aliye Arasında Geçen Bir İmla Tartışması”. Turkish Studies 11 (4): 109-123.
• Ay, Taner (18 Ekim 2020). “Unutulmuş Yazarlar Ahmed Vefâ”. http://www.kalabalikcadde.com/unutulmus-yazarlar-32/ [erişim tarihi: 06.09.2022].
• Ayar, Hatice; Başkurt, İrfan (2020). “Tanzimat Fermanı’nın İlanından Latin Alfabesinin Kabulüne Elifbâ Öğretimi”. Amasya İlahiyat Dergisi – Amasya Theology Journal (15): 579-616.
• Baltacı, Halil (2010). “Bir Tasavvuf Klasiği Olarak Mirsâdü’l-ibâd”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi (26): 163-177.
• Berber, Ferhat (2014). “II. Abdülhamid’e Satılan Bir Çiftliğin Hikâyesi ve Düşündürdükleri”. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları (20): 27-43.
• Berber, Ferhat (2015). “Osmanlı Ermenisi Bir Ailenin Serencamı: Balyozzadeler”. Tarih İncelemeleri Dergisi XXX (2): 429-442.
• Bildirici, Yusuf Ziya (2009). “Acıpayam İktisadî Hayatında Bir Aile İşletmesi”. e-Journal of New World Sciences Academy 4 (4): 320-328.
• Bingöl, Ulaş (2013). “Abdülhak Hamit Tarhan’ın Kürsî-i İstiğrâk Şiirine Estetik Bir Bakış”. Turkish Studies 8(4): 342-357.
• Birinci, Ali (2008). “Ali Kâmi Akyüz”. Türkiye’de Sosyoloji (İsimler-Eserler) I, M. Çağatay Özdemir (Der.), Ankara.
• Bozkurt, Kenan (2016). “Temâşâ Kavramı ve Fuzûlî’de Güzelliğin Temâşâ Boyutu”. Turkish Studies 11(10): 151-180.
• Çoban, Hasan Berk (2020). “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Türk Dili Çalışmaları”. Tarihî ve Edebî Perspektiften II. Abdülhamid Dönemi Sempozyumu (13-14 Şubat 2020) Öğrenci Bildirileri Kitapçığı, Cağaloğlu Anadolu Lisesi, s. 69-75.
• Enginün, İnci (1988). “Abdülhak Hâmid Tarhan”. DİA, C. 1, 207-210.
• Erdoğan, Kenan (2012). “Peyami Safa’nın Babası ‘Şâir-i Mâder-Zâd’ İsmail Safa ve Tehlîl’i”. Selim Altıntop, Rıza Bağcı, Can Şen (Ed.), Vefatının 50. Yılında Peyami Safa Kitabı içinde (s. 7-18). Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ergun, Sadettin Nüzhet (1936). Türk Şairleri, Cilt 1.
• Demirci, Metin; Dilipak, Hacı Muharrem (2017). “Ahmet Rasim’in İmlâ-yı Osmânî Adlı Eseri Üzerine”. Serdar Yavuz (Ed.), III. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu 26-27-28 Ekim 2017 Kahramanmaraş Filoloji Tam Metin Kitabı içinde (s. 25-36). Elâzığ: Asos.
• Fikret Adil (1988). Asmalımesçit 74 (Bohem Hayatı). İstanbul: İletişim.
• Karaca, Alâattin (2001). “İsmâil Safâ”. DİA, Cilt 23, 121-122.
• Kılıçkaya, Derya (2011). “Asmalımesçit 74 ve İntermezzo Adlı Eserlerdeki Sanatkârlar ve Yaşam Tarzları”. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü III. Genç Bilim Adamları Sempozyumu 16-17-18 Mayıs 2011 Bildiriler Kitabı, Ankara, 19-50.
• Koç, Hüsniye (2019). “Hanımlara Mahsus Gazete’deki Hikâyeler ve Temaşa Fikri”. TUDED 59(2): 333-361.
• Korkmaz, Ferhat (2016). “Cenab Şehâbeddin’in Şiirlerinde Kontemplasyon”. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 8 (17): 103-114.
• Levend, Agâh Sırrı (1960). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: TDK.
• Mehmed Behcet ; Ahmed Vefâ (2015). İsmail Safâ’nın Babası Mehmed Behcet ve Kardeşi Ahmed Vefâ’nın Şiirleri. hzl. B. Selçuk ve Ö. Bayrak. Elâzığ: Manas Yayıncılık.
• Öksüz, Yusuf. Ziya (1979). “Türkçede İmla”. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (3): 239-281.
• Özkat, Mustafa (2015). “Darüşşafakalı Bir ‘Ara Nesil’ Şairi: Ahmed Vefâ Bey”. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi (32): 159-208.
• Şaylan, Pınar (1998). Mirsad Mecmuası Tahlilî Fihrist İnceleme Metinler. Yüksek Lisans Tezi. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Şerifaki, Kerem.; İpekoğlu, Başak (2021). “İzmir’de Bir Osmanlı Dönemi Konağının Tavan ve Duvar Resimlerinin Yapım Tekniği ve Malzeme Özellikleri”. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University 36(1): 497-510.
• Topuzkanamış, Ersoy (2018). “Osmanlı Dönemi İlk Modern İptidaiye ve Rüştiye Programlarında Türkçe Eğitimi: 1891 Yılı Örneği”. OTAM (43): 247-280.
• Tuğluk, Mehmet Emin (2021). “Faik Reşad’ın Mürüvvet Gazetesindeki İmla ile İlgili Makaleleri”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 18(1): 375-407.
• Tümer, Cem Şems (1996). “Ara Neslin Bir Silik Siması: Ahmet Vefa”. Akademik Araştırmalar ( 2): 145-150.
• Uçar, Aygül (2016). “İzmir Konutlarında Çeşme”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi ( 38): 251-274.
• Yüksel, Süheylâ (2009). “I. Meşrutiyet Dönemi Basın ve Edebiyatından Altı Aylık Bir Kesit: Mirsâd”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi XXXVIII (2008-1): 239-258.
• Yüksel, Süheylâ (2021). “Muallim Naci’nin Bilinmeyen İki Müstearı ‘Muhammedî’ ve ‘Yeni Şair’”. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi XLV (1): 289-300.