The Effect of Note Writing Depending on Performance Practices in Turkish Folk Music on the Classification of Makam: Repertükül Example

Year 2025, , 358 - 369, 10.03.2025

Hakan Aykurt

https://doi.org/10.46250/kulturder.1593980

Abstract

The aim of the research is to understand the effect of notation based on performance practices in Turkish folk music on studies aiming to determine makam through the example of the database named Repertükül. In the relevant database, which provides online access to TRT Turkish folk music repertoire, the makam of each work is indicated in the imprint information section of each work with the title “makam scale”; the determination of the makam scale is based entirely on the sound field and decision pitch analysis made on the note. In this context, five sample piece, which are thought to affect the makam perception of performance-based transcripts, were compared in the contexts of source person performances, transcripts of these performances, makam determination of Repertükül and makam analysis focused on melodic movement. As a result of the comparison, it was understood that the notes written according to the position or tuning system preferred by the source person in the performance or focused on bağlama/chorus performance caused the works to be written by being transferred to a different decision key independent of the makam they belong to. As a result of this situation, it was concluded that the original makam melodies of the works could not be understood, the works were evaluated by the Repertükül based on the transferred key for makam determination, the makam classification made in this way was effective in the placement of şed performance with different makam names by providing an artificial repertoire for various makams, and notation practices played a certain role in the transformation of theoretical knowledge.

Keywords

Turkish folk music, makam, Repertukul, transcription, performance

Halk Müziğinde İcra Pratiklerine Bağlı Nota Yazımının Makam Sınıflandırmasına Etkisi: Repertükül Örneği

Abstract

Bu araştırmada, halk müziğinde icra pratiklerini temel alan nota yazımının, makam tespiti amaçlayan çalışmalara etkisini Repertükül adlı veri tabanı örneği üzerinden ortaya koymak amaçlanmıştır. TRT repertuvarına çevrimiçi erişim imkânı sunan ilgili veri tabanında her bir eserin künye bilgisi bölümünde “makamsal dizisi” başlığıyla eserin makamı belirtilmekte; makamsal dizinin tespiti ise tamamen nota üzerinde yapılan ses sahası ve karar perdesi incelemesine göre gerçekleşmektedir. Bu bağlamda, icra temelli notasyonun Repertükül’ün yaptığı makam tespitlerini etkilediği düşünülen beş adet örnek eser, kaynak kişi icraları, bu icraların notasyonları, Repertükül’ün makam tespiti ve ezgisel hareket odaklı makam analizi bağlamlarında karşılaştırılmıştır. Karşılaştırma sonucunda; kaynak kişinin icrada tercih ettiği pozisyona ya da akort sistemine göre veya bağlama/koro icrası odaklı yazılan notaların, eserlerin ait olduğu makamdan bağımsız farklı bir karar perdesine aktarılarak yazılmasına sebep olduğu anlaşılmıştır. Bu durumun etkisiyle, eserlerin asıl makam nağmelerinin anlaşılamadığı, eserlerin Repertükül tarafından makam tespiti için aktarılmış perde üzerinden değerlendirildiği, bu şekilde yapılan makamsal sınıflandırmanın çeşitli makamlara suni bir repertuvar kazandırarak şed icranın farklı makam adlarıyla yerleşmesinde etkili olduğu ve teorik bilginin dönüşümünde notasyon pratiklerinin belirli bir oranda rol oynadığı yönünde sonuçlara ulaşılmıştır.

Keywords

Türk halk müziği, makam, Repertükül, notasyon, icra

References

• Aykurt, Hakan (2022). “Makam Nazariyesine Halk Mûsikîsi Üzerinden Bir Bakış: Tam Perdelerle Segâh’ta Karar Eden Makam ve Terkibler”. Porte Akademik Müzik ve Dans Araştırmaları Dergisi, 22: 38-56.
• Beştepe, Kaan (2018). Notaya Aktarılmış Türk Halk Müziği Eserlerinin Kaynak Kişi İcrasına Göre İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale Üniversitesi.
• Büyüköztürk, Şener vd. (2022). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi.
• Dönmez, Ali Orhan (2021). “Nota Yazımı ile İcrası Arasında Uyuşmazlık Bulunan Türkü Motifleri: Muğla Örneği”. Rast Müzikoloji Dergisi, 9(1): 2659-2672.
• Hatipoğlu, Emrah (2019). Makamlar ve Terkîbler. Google Kitaplar.
• Öztürk, Okan Murat (2022). Türk Müziğinin Temeli Olarak Halk Müziği Teorisi ve Uygulaması I. Müzik Eğitimi Yayınları.
• Sönmez, Veysel ve Alacapınar, Füsun (2019). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• URL-1: https://repertukul.com/HEKIMOGLU-DERLER-BENIM-ASLIMA-110 (Erişim: 15.11.2024).
• URL-2: https://www.repertukul.com/ODAYIN-YAPUSUNA-Mencoglu-31 (Erişim: 15.11.2024).
• URL-3: https://repertukul.com/ALTUN-HIZMAV-MULAYIM-14 (Erişim: 15.11.2024).
• URL-4: https://repertukul.com/CEKMECEMIN-KILIDI-549 (Erişim: 15.11.2024).
• URL-5: https://repertukul.com/BULGURU-KAYNATIRLAR-Fidayda-Hudayda-106 (Erişim: 15.11.2024).
• Yılmaz, Güneş & Mak, Mahir (2024). “TRT Repertuarında Yer Alan Bozlakların İncelenmesi”. Journal of Music and Folklore Studies, 1(2): 98-127.