Mehmet Akif Ersoy'un Şiirlerinde Aile ve Kadın

Year 2024, Issue: 22, 87 - 103, 10.09.2024

Gülten Bulduker

https://doi.org/10.46250/kulturder.1495293

Abstract

Aile, toplumun temelini oluşturan bir kurumdur. Birey, kültürel kimliğini aile içinde kazanır, insani değerleri öğrenir ve sonraki kuşaklara aktarır. Süreklilik arz eden bu yönüyle aile, değerler eğitiminde önemi tartışılmaz bir yere sahiptir. Türk toplumunda her zaman kutsal kabul edilen aile, İslâmiyet’in kabulüyle de kutsal görülmeye devam etmiş ve ancak aile değerleriyle yetişen bireylerden oluşan bir toplumun güçlü bir medeniyet inşa edebileceğine inanılmıştır. Ta ki Tanzimat Devri’ne gelinceye değin, mevcut aile algısında köklü bir değişiklik olmamıştır. Batılılaşma süreciyle birlikte aile ve bundan ayrı düşünülemeyen kadınlık algısında büyük bir değişim başlar. Değişim süreci toplumsal alanda birçok çatışma ve sorunu beraberinde getirir. Kadınlık konusunda alınan tavırları şöyle ifade etmek mümkündür: Batılı aydınlar, değişen çağın gereklerine göre kadının eğitilmesi ve kamusal alanda çalışmasına değin o gün için son derece radikal çözümler teklif eder. Buna karşın İslâmî duyarlılığı güçlü aydınlar ise kadının eğitimi ve kamusal alanda çalışması konusunda oldukça muhafazakârdır. Bu çalışmanın amacı her iki anlayışa da açıklık getirerek sanatını İslâmî prensipler ışığında icra eden ve bir İslâm idealinin şairi olan Mehmet Âkif Ersoy’un şiirlerinde kadın ve aile konusunu nasıl ele aldığını değerlendirmektir.

Keywords

Mehmet Âkif Ersoy, şiir, kadın, aile, toplum

Family and Women in Mehmet Âkif Ersoy's Poems

Abstract

Family is an institution that forms the basis of society. The individual acquires her cultural identity within the family, learns human values and passes them on to the next generations. With this continuous aspect, family has an indisputable place in values education. The family, which has always been considered sacred in Turkish society, continued to be seen as sacred with the adoption of Islam, and it was believed that only a society consisting of individuals raised with family values could build a strong civilization. Until the Tanzimat Era, there was no radical change in the existing perception of family. With the process of Westernization, a major change begins in the perception of family and femininity, which cannot be considered separately from it. The process of change brings with it many conflicts and problems in the social sphere. It is possible to express the attitudes taken regarding femininity as follows: Western intellectuals offered extremely radical solutions for that day regarding the education of women and their employment in the public sphere, in accordance with the requirements of the changing age. On the other hand, intellectuals with strong Islamic sensitivity are quite conservative regarding women's education and employment in the public sphere. The aim of this study is to clarify both understandings and evaluate how Mehmet Akif Ersoy, who performed his art in the light of Islamic principles and was a poet of Islamic ideals, handled the subject of women and family in his poems.

Keywords

Mehmet Âkif Ersoy, poetry, woman, family, society

References

• Apaydın, H. Yunus (1996). “Hacir”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C.14. İstanbul: TDV, 513-517.
• Caporal, Bernard (1990). Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını (1919- 1970). Çev. Ercan Eyüboğlu. İstanbul: Yeni Gün.
• Çaha, Ömer (1996). Sivil Kadın. Ankara: Vadi Yayınları.
• Ercilasun, Bilge (1987). "Mehmet Akif’in Şiirlerinde Kadın ve Aile Temi”. Hacettepe Üniversitesi-Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5(1): 34-40.
• Ercilasun, Bilge (1988). "Bülbül ve Leyla”. Türk Kültürü, 308: 784-791.
• Ersoy, Mehmet Âkif (2005). Safahat. Haz. M. Ertuğrul Düzdağ. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Fındıkoğlu, Z. Fahri (1938). “Hatay Aile Kanunu”. Cumhuriyet Gazetesi. 10, 14 Eylül.
• Fındıkoğlu, Z. Fahri (1999). “Tanzimatta İçtimai Hayat”. Tanzimat 2. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Gökçek, Fazıl (2013). Bir Medeniyetin Şairi Mehmet Âkif. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Gülnaz, Muallâ (2000). “Nisvân-ı İslâm”. Osmanlıdan Cumhuriyet’e Kadının Tarihi Dönüşümü. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Güneş, Mehmet (2022). “Mehmet Âkif’in Şiirlerinde Vicdan”. İstiklâl Marşı’nın Kabulü’nün 100. Yılı Bildiriler Kitabı. Burdur: MAKÜ, 513-519.
• Karakoç, Sezai (2012). Mehmet Âkif. İstanbul: Diriliş Yayınları.
• Kurnaz, Şefika (1992). Cumhuriyet Öncesi Türk Kadını (1839-1923). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Mardin, Şerif (1995). Türk Modernleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Okay, Orhan (1989). Mehmet Âkif Bir Karakter Heykelinin Anatomisi. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Ortaylı, İlber (2007). Osmanlı Toplumunda Aile. İstanbul: Pan Yayıncılık.
• Safa, Peyami (1996). Türk İnkılâbına Bakış. Ankara: Atatürk Araştırmaları Merkezi Yayınları.
• Şemsettin Sami (1996). Kadınlar. Haz. İsmail Doğan. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Tağızade Karaca, Nesrin (2011). “Mehmet Akif Ersoy'un Hayatında ve Safahat'ta Kadın”. Diyanet İlmi Dergi, 47(4): 113-128.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (1969). Edebiyat Üzerine Makaleler. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ziya Gökalp (1977). “Asrî Aile ve Millî Aile”. Türk Kültürü, 178: 34-40.
• Ziya Gökalp (2011). Türkçülüğün Esasları. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.