MEDHÎYEYEKE ŞÊX ŞEHABEDDÎNÊ TÎLÎ

Year 2022, , 147 - 160, 30.11.2022

M. Zana Karak

https://doi.org/10.55106/kurdiname.1198118

Cited By: 1

Abstract

Şeyh Şahabeddin Tîlî, devrinin âlim, mutasavvıf ve müderislerindendir. Şeyh Şahabeddin Muş’un Korkut (Til) ilçesinde doğdu ve 19. yüzyılda Osmanlının son döneminde yaşamıştır.
Şeyh Şahabeddin'in ailesi önce Kadiri Tarikatına mensup idi, ardından Nakşibendi Tarikatı'na geçmiştir. Babasının ölümünden sonra Şeyh Şahabeddin, kadılık görevinden ayrılıp Norşin'e giderek Şeyh Abdurrahman Tahi'nin müridi olmuştur. Şeyh Şahabeddin, Hazret seyr ve sülükünü tamamlayıncaya kadar Norşin Medresesi'nde müderislik yapmıştır.
Şeyh Şahabeddin, Şeyh Abdürrahman Tahi'nin yanında seyr ve sülüke başlamış, ancak Tahi'nin vefatından sonra Tahi’nin oğlu Hazret’e bağlanmıştır. Bu nedenle Şeyh Şahabeddin, Hazret'in ilk halifesi olmuştur.
Şeyh Şahabeddin, Nakşibendi halifeliğini elde ettikten sonra Korkut ve Muş çevresinde irşat vazifesini yerine getirmiştir. Ardında tek halife bırakan Şeyh Şahabeddin 1326/1908 yılında vefat etmiş olup mezarı Muş Korkut’tadır.
Elimizdeki bilgilere göre Şeyh Şahabeddin'in herhangi bir eseri bulunmamaktadır veya adına herhangi bir eser yayımlanmamıştır. Bu çalışmamızda onun henüz yayımlanmamış bir şiiri üzerinde durulacaktır. Bu eserle onun edebi yönü tanınacak ve bu methiyesi edebiyattaki yerini alacaktır. Bu çalışmada sözkonusu şiir şekil ve muhteva açısından değerlendirip, transkripsiyonlu metni ile birlikte el yazmaları da sunulacaktır. Bu çalışma ile Nakşibendi-Halidilik çerçevesinde tasavvufi yanıyla birlikte edebi yönü de açıklığa kavuşturulacaktır.

Keywords

Şeyh Şahabeddini Tilî, Nakşibendi, Norşin Tekyası, Hazret, Methiye

MEDHÎYEYEKE ŞÊX ŞEHABEDDÎNÊ TÎLÎ

Abstract

Şêx Şehabeddînê Tîlî alim, mitesewif û miderisekî serdema xwe bûye. Di sedsala 19em de di heyama dawî ya Osmanî de jîyaye. Şêx Şehabeddîn li navçeya Tîla Mûşê hatiye dunyayê.
Malbata Şêx Şehabeddîn pêşî Qadîrî bûye û paşê bi malbatî derbasî Terîqeta Neqşebendîyê bûne. Şêx Şehabeddîn piştî wefata bavê xwe dev ji wezîfeya qadîtîyê berdaye û çûye Norşînê û bûye pêgirîyê Şêx Ebdurrehmanê Taxî. Şêx Şehabeddîn heta Hezret seyr û silûka xwe qedandiye, li medreseya Norşînê jî muderîsî kiriye.
Şêx Şehabeddîn li ba Şêx Ebdirrehmanê Taxî dest bi seyr û silûkê kiriye, lê piştî wefata Taxî întîsabî kurê wî Hezret kiriye û xelîfetî jî ji wî wergirtiye. Lewra Şêx Şehabeddîn bûye xelîfeyê ewil ê Hezret.
Şêx Şehabeddîn piştî bidestxistina xîlafeta terîqeta Neqşebendîyê li Tîl û derdora Mûşê wezîfeya îrşadê jî kiriye. Şêx Şehabeddîn li pey xwe tenê xelîfeyek hiştiye û di sala 1326/1908an de de wefat kiriye û gora wî li Tîla Mûşê ye.
Li gorî agahîyên li ber destê me ti berhemên Şêx Şehabeddîn tune ye an jî li ser navê wî ti berhem nehatiye weşandin. Di vê xebatê de em ê li ser helbesteke wî ku heta niha nehatiye weşandin bisekinin. Bi vê xebatê dê helbestnûsîya wî bê zanîn û ev medhîyeya wî jî dê di lîteratûrê de cihê xwe bigire. Em ê di vê xebatê de vê helbestê ji alîyê ruxsarî û naverokî ve binirxînin û ligel destxetê metna transkirîbekirî pêşkêş bikin. Bi vê lêkolînê di çarçoveya Neqşebendîtîya Xalidîtîyê de ligel alîyê wî yê tesewifî dê alîyê wî yê edebî jî bê zelalkirin.

Keywords

Şêx Şehabeddînê Tîlî, Neqşebendî, Tekyaya Norşînê, Hezret, Medhîye

References

• Adak, A. (2019). Teşeyên Nezmê di Edebiyata Kurdî ya Klasîk de, Stenbol: Weşanên Nûbiharê.
• Cewzî, M. E. (?). Nusxeya Helbesta Şêx Şehabeddînê Tîlî, Fotokopîya Destxeta Mecmû‘eya Cewzî, r. 237.
• Karak, M. Z. (2022). Şairtîya Şêx Zîyaeddînê Norşînî (Hezret) . The Journal of Mesopotamian Studies, 7 (2) , 185-204.
• Korkusuz, M. Ş. (2010). Nehri’den Hazne’ye Meşayihi Nakşibendi, İstanbul: Pak Ajans.
• Oxînî, Ş. M. A. (2017). Birket’l-Kelimat Menkıbeler Havuzu, (Çev.: Kadri Yıldırım), İstanbul: Avesta Yayınları.
• Saraç, Y. (2013). Klâsik Edebiyat Bilgisi; Biçim-Ölçü-Kafiye, İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Ziyâeddîn, Ş. M. (1977). Mektûbat, (Trc. Hasib Seven), İstanbul: Yaylacık Matbaası.