KÖPRÜDEKİLER: SİNEMATİK İSTANBUL’UN METAFORLARI OLARAK SUR, KAPI VE KÖPRÜYÜ YENİDEN DÜŞÜNMEK

Year 2021, Volume: 29 Issue: 2, 27 - 39, 30.06.2021

Sertaç T. Demir

Abstract

Son yıllarda İstanbul ile ilgili bir film yapmak, bir seyahat ya da göç filmi yapmaya karşılık gelmektedir. Tıpkı tarihi bir kervansaray şeklindeki geçici bir oteli andıran şehir, uzun bir süredir hayatın birçok farklı kesiminden yabancıları ağırlamaktadır. Özellikle 1960’lardan itibaren bu mıknatıs-vari şehre göç etmeye başlayan yabancıların çoğu, şehir hakkında basit ve yüzeysel bir sinema klişesine sahiptiler: İstanbul’un taşı toprağı altındır. “Kusursuz ama yanıltıcı” ve “cilalı ama yapay” olan bu kentsel söylem, ilk dönem Türk sineması tarafından eşzamanlı olarak hem kurgulanmış hem de eleştirilmiştir. Ancak Köprüdekiler (2009) filmi, dışlanma ile aidiyet, izolasyon ile katılım, göç ile yabancılık ve mekân ile düzensizlik arasındaki bazı paradoksları ortaya çıkarmaktadır. Bu amaçla İstanbul’un kentsel metaforları olan sur, köprü ve kapı metaforlarından yararlanmaktadır. Bu yazıda hem bir kentsel ikilem olarak göç olgusuna hem de sosyo-kültürel bölünmelere yansıyan mekânsal bir bölünme olarak yabancılık meselesine değinilmektedir. Makalenin sonunda Simmel’in ele aldığı kapı ve köprü kavramları yeniden düşünerek sinematik İstanbul bağlamında eleştirilmektedir.

Keywords

İstanbul, Kent, Yabancı, Köprü, Sur, Kapı, Film

Thanks

Makalenin yazılması sürecinde fikri yönlendirmelerle desteklerini esirgemeyen danışmanlarım Prof. Bülent Diken ve Prof. Graeme Gilloch'a teşekkürü borç bilirim.

References

• Bauman, Z. (1997). Postmodernity and its Discontents. Oxford and Cambridge: Polity Press.
• Bauman, Z. (1998). Globalization: The Human Consequences. Cambridge, Polity Press; Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
• Bauman, Z. (1999). In Search of Politics. Stanford, Stanford University Press.
• Bauman, Z. (2005). Work, Consumerism and the New Poor. Maidenhead and New York: Open University Press.
• Castles, S., and Miller, M. J. (2009). The Age of Migration: International Population Movements in the Modern World. Basingstoke: Palgrave MacMillan.
• Gürbilek, N. 2011. Vitrinde Yaşamak. Istanbul: Metis.
• Heller, A. (2000). The Absolute Stranger: Shakespeare and the Drama of Failed Assimilation. Critical Horizons, 1(1), 147-167.
• Houtum, H. V., and Struver, A. (2002). Borders, Strangers, Doors and Bridges. Space and Polity, 6 (2), 141–146. Istanbul Police Headquarters. (2010). İntihar Olayları. Available at: http://denizpolisi.iem.gov.tr/intiharistatistik.html.
• Kazgan, G. (2001). Kustepe Arastirmasi [Kustepe Reaserch]. Istanbul: Bilgi University Press.
• Kazgan, G. (2002). Kustepe Genclik Arastirmasi [Kustepe Youth Research]. Istanbul: Bilgi University Press.
• Keyder, C. (1999). Istanbul: Between the Global and the Local. Maryland and Oxford: Rowman and Littlefield Publishers.
• Lefebvre, H. (2002). Everyday Life in the Modern World. London and New York: Continuum.
• Levine, D. (1965). The Structure of Simmel’s Social Thought. In Wolff, K. H. (Ed.) Essays on Sociology, Philosophy and Aesthetics. New York, Harper and Row Publishers. pp: 9-32.
• Richardson, J., Gorbman, C., And Vernallis, C. (2013). The Oxford Handbook of New Audiovisual Aesthetics. Oxford and New York: Oxford University Press.
• Sassen, S. (2009). The Immutable Intersection of Vast Mobilities. [pdf] London: LSE. Available at: http://v0.urban-age.net/publications/newspapers/istanbul/articles/02 _SaskiaSassen/en_GB/02_SaskiaSassen_en.pdf
• Segal, S. (1998). The anxiety of strangers and the fear of enemies. Studies in Philosophy and Education, 17(4), 271-282.
• Simmel, G. (1994). Bridge and Door. Theory, Culture and Society, 11: 5-10.
• Spykman, N. (2009). The Social Theory of Georg Simmel. New Brunswick and London: Transaction Publishers.
• Tolan, B. (1977). Büyük Kent Sorunlarına Toplu Bakış. Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Press.