AK PARTİ’NİN BAŞKANLIK SİSTEMİ MODELİNİN ABD’DEKİ BAŞKANLIK SİSTEMİ MODELİNDEN FARKLILIK ARZ EDEN YÖNLERİ

Year 2016, Volume: 6 Issue: 1, 25 - 64, 20.02.2016

Adnan Küçük

Abstract

Türkiye’de 1980’li yılların başından bu yana bazı siyasetçiler parlamenter sistemden başkanlık sistemine geçilmesi önerisinde bulunmuştur. Bunlar içerisinde en somut öneriyi AK Parti getirmiştir. AK Parti’nin başkanlık modeli, ABD’de tatbik edilen başkanlık modelinin aynısı değildir. Bu öneride Türkiye’ye özgü bazı farklılıklar yer almaktadır. Bu Türkiye’ye özgü özellikle bazıları tarafından ciddi eleştirilere tabi tutulmuştur. Fakat AK Parti’nin bu önerisine bazı akademisyenler tarafından da destek gelmiştir. Bu makalede, AK Parti tarafından önerilen başkanlık modeli ile ABD’de tatbik edilen başkanlık modeli mukayeseli olarak incelenecek ve önerilen bu sistemin Türkiye’de uygulanabilirliği tahlil edilecek. Şayet Türkiye’de başkanlık sistemi benimsenirse yapılması gerekli bazı önerilere de yer verilecektir.

Keywords

Başkanlık sistemi, AK Parti, Türkiye’ye özgü başkanlık sistemi, başkancı sistem, ABD başkanlık sistemi, sert kuvvetler ayrılığı

Aspects Which Differ From Presidential System Model in The USA, of AK Party’s Presidentıal System Model

Abstract

Some politicians in Turkey has proposed switching the parliamentary system to presidential system since the early 1980s. Among these, the most concrete proposal has brought the AK Party. The presidential model of the AK Party is not the same as the presidential model is applied in the USA. This proposal includes some differences specific to Turkey. It has been subjected to severe criticism by some of the features specific to Turkey. But some academicians supported this proposal of AK Party. In this article, presidential model which proposed by the AK Party will be examined in a comparative model applied to the presidency in the United States and suggested the applicability of this system will be analyzed in Turkey. If Turkey adopted the presidential system, Some necessaries will also be provided to some suggestions.

Keywords

Presidential system, AK Party (Justice and Development Party), Turkey-specific presidential system, president system, Presidential system in USA, rigid separation of powers

References

• “Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Uzlaşma Komisyonu’na Sunduğu Başkanlık Sistemi Önerisi”, Başkanlık Sistemi, (Edt.: Murat AKTAŞ & Bayram COŞ- KUN), Liberte y., Ankara, 2015, ss. 534-551.
• AKÇALI, Pınar, “Genel Özellikleri, Yararları ve Sakıncaları Işığında Başkanlık Sistemleri”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• AKÇALI, Pınar, “Siyasal İstikrar ve Başkanlık Sistemi: Amerika Birleşik Devletleri Örneği”, Baş- kanlık Sistemi ve Türkiye, Kalkedon y., İstanbul, 2007.
• ALKAN, Haluk, “Karşılaştırmalı Başkanlık Sistemleri: Latin Amerike ve Sovyet Sonrası Örnekler Üzerine Bir İnceleme”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• ATAR, Yavuz, “Amerika’da Güçlü Başkanlık Tartışması ve AK Parti’nin Başkanlık Sistemi Teklifi”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• BACIK, Gökhan, “Başkanlık Sistemi: Türkiye Usulü Bir Tartışma”, http://anayasaizleme.org/index. php/baskanlik-sistemi-turkiye-usulu-bir-tartisma-gokhan-bacik/, (ET.: 02.04.2013).
• BAL, İdris, “Başkanlık Sistemi Türkiye’nin Sorunlarını Çözer mi?”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• BOYUNSUZ, Şule Özsoy, “Başkanlık Sisteminin Anayasal, Kurumsal, Davranışsal Dinamikleri ve Türkiye İçin Başkanlık Sistemi Tercihi”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• BRADLEY, Curtis A. & POSNER, Eric A., “Presidential Signing Statements And Executive Po- wer”, Chicago Law School: Public Law And Legal Theory Working Paper Series, Paper No. 133.
• BRUFF, Harold H., “Presidential Power and Administrative Rulemaking”, The Yale Law Journal, Volume 88, Number 3, January 1979.
• CAN, Osman, “Başkanlık Sistemi Hakkında Birkaç Not”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• ÇINAR, Menderes, “Başkanlık Sisteminde Türk Usulü”, 09 Ocak 2013, http://anayasaizleme.org/ index.php/baskanlik-sisteminde-turk-usulu-menderes-cinar/, (ET.: 02.04.2013).
• DÖNER, Ayhan, “Başkanlık Sisteminin Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• DURGUN, Gonca Bayraktar, “Hükümet Sistemi Tartışmaları ve Türkiye”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, 7. B., Orion y., Ankara, 2011.
• ERDOĞAN, Mustafa, “Başkanlık Sistemi, Demokrasi ve Türkiye”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• ERDOĞAN, Mustafa, “Başbakan’ın Kafasındaki Başkanlık Sistemi Değil ‘Başkancı Sistem’”,
• FENDOĞLU, Hasan Tahsin, “Başkanlık Sisteminin Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• GÖNENÇ, Levent, “Türkiye’deki Hükümet Sistemi Tartışmalarına İlişkin Değerlendirmeler”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları, Ekin y., Bursa, 2010.
• HARDEN, Charles M., Constitutional Reform in America: Esseys on the Seperation of Povers, Ames (Lowa), 1989.
• KAPANİ, Münci, “Amerika Birleşik Devletleri Başkanının Fevkalade Selâhiyetleri”, Ankara Üniver- sitesi Hukuk Fakültesi D., Yıl 1952, C. 9, S. 1-2.
• KARATEPE, Şükrü, “Hükümet Sistemleri ve Türkiye”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• Kemel Karpat: “Türk Tipi Esnek Başkanlık Olsun”, (Röportajı Yapan: Burcu BULUT) Yeni Şafak Gzt., 29.11.2012.
• KÖKER, Levent, “AK Parti’nin Önerileri Başkanlık mı Başkancılık mı?”, Zaman Gzt., 27.12.2012.
• KÖKER, Levent, “Nasıl ve Ne İçin Başkanlık Sistemi?”, Zaman Gzt., 15.11.2012.
• KUZU, Burhan, Her Yönü İle Başkanlık Sistemi, Babıali Kültür y., İstanbul, 2011.
• KÜÇÜK, Adnan, Anayasa Hukuku, 2. B., Orion y., Ankara, 2012.
• KÜÇÜK, Adnan, “Yargı Temelli Yaşanan Sorunların Temeli: Fetihçi Anlayış”, Yeni Şafak Gzt., 20.01.2014.
• KÜÇÜK, Adnan, “Belki de Gerçekleşmesi En Zor Olan İlkelerden Birisi: Yargının Tarafsızlığı”, Stratejik Boyut D., Yıl 2, S. 5, Ekim-Kasım-Aralık 2009.
• LIJPHARD, Arend, Çağdaş Demokrasiler, (Çev.: Ergun ÖZBUDUN & Ersin ONULDURAN), Türk Demokrasi Vakfı ve Siyasi İlimler Derneği Ortak y., Ankara, 1985.
• NOMER, Mert, ABD Başkanlık Sisteminde Başkanın Yetkileri, XII Levha y., İstanbul, 2013,
• ÖZBUDUN, Ergun, “Hükümet Sistemi Tartışmaları”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013, s. 530.
• ÖZBUDUN, Ergun, “Ergun Özbdun’la Hükümet Sistemi Üzerine Söyleşi”, (Söyleşiyi Yapan: Le- vent KORKUT) Demokrasi Platformu D., Y. 9., S. 33, Haziran-2013-1.
• ÖZBUDUN, Ergun, “Türk Usulüne Göre Başkanlık Sistemi”, Milliyet Gzt., 15.12.2012.
• ÖZBUDUN, Ergun, “Prof. Özbudun: AKP’nin Anayasa Önerisi Mevcut Demokrasiyi Geriletir”, Taraf Gzt., 18.03.2013.
• ÖZBUDUN, Ergun, “Türk Usulüne Göre Başkanlık Sistemi”, Milliyet Gzt., 15.12.2012.
• ÖZBUDUN, Ergun, “Hükümet Sistemi Tartışmaları (2)”, Zaman Gzt., 09.04.2013.
• ÖZER, Atilla, Başkanlık Hükümeti Sistemi ve Bu Sistemin Türkiye Açısından Uygulanabilirliği, 2. B., Ankara, 1988.
• Prof. Andrew Arato, “AK Partinin Önerdiği Hiper Başkanlık”, (Röportajı yapan: Ezgi BAŞARAN), Radikal Gzt., 18.02.2013.
• Prof. Kemal Karpat: “Başkanlık Sistemi Türkiye’nin Geleneklerine Dayanıyor”, (Röportajı Yapan: Baha ERBAŞ), Sabah Gzt., 03.06.2011.
• SARTORİ, Giovanni, Karşılaştırmalı Anayasa Mühendisliği, (Çev.: Ergun ÖZBUDUN), Yetkin y., Ankara, 1997.
• SUNGQUIST, James L., Constitutional Reform and Effective Government, Washington, 1986.
• TEKİN, Yusuf, “Hükümet Sistemi Tartışmalarının Sorunlu Görünümü”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• TEKİN, Yusuf, “Skolastik Parlamenter Sistem Hastalıkları”, Star Gzt. ,Açık Görüş, 14.04. 2013.
• TEZİÇ, Erdoğan, “Başkanlık Rejimini Anlamak”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• TOSUN, Gülgün E. & TOSUN, Tanju, Başkanlık ve Yarı Başkanlık Sistemleri, Alfa y., İstanbul, 1999.
• TUNAYA, Tarık Zafer, Siyasal Kurumlar ve Anayasa Hukuku, 5. B., Araştırma, Eğitim, Ekin y., İs- tanbul, 1982.
• TUNÇ, Hasan, “Türkiye’de Başkanlık Sistemi mi? Parlamenter Sistem mi?”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• TURAN, İlter, “Başkanlık Sistemi ve Ülkemizde Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• TURHAN, Mehmet, Hükümet Sistemleri ve 1982 Anayasası, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi y., Diyarbakır, 1989.
• ULUŞAHİN, Nur, Anayasal Bir Tercih Olarak Başkanlık Sistemi, Yetkin y., Ankara, 1999.
• ÜSKÜL, M. Zafer, “Başkanlık Sistemi mi? Neden?”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.
• YANIK, Murat, Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, Alfa y., İstanbul, 1997.
• YANIK, Murat, “Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Yeni Türkiye D., Yıl 9, S. 51, Mart-Nisan 2013.