Ophrynion Sikkelerindeki Hektor Başı

Year 2021, Issue: 3, 39 - 52, 30.06.2021

Zeynep Sencan Altınoluk

Abstract

MÖ 4. yüzyıla tarihlenen Ophrynion sikkelerindeki farklı görünümlü, savaşçı karakterli erkek başının soru işaretiyle Hektor’a ait olabileceği düşünülmüştür. Antik kaynaklarda Ophrynion, Hektor’un gömüldüğü yer olarak belirtilmiş; kendisine ait bir kahraman kültünün tesis edildiği işaret edilmiştir. Bu makalede, sikkelerdeki tipin ikonografisi ve antik kaynaklar ele alınarak, başın Hektor’u temsil ettiği, miğferinin kimliğe ilişkin esas öne sürülmek istenen imge olduğu açıklanmaya çalışılacaktır. Ophrynion’a özgü Hektor başı üç varyasyonla görülmektedir. Cepheden betimlenmiş birinci varyasyonda, miğferin tepesinde sorgucun tutunduğu anlaşılan düz bir taç, iki yanda stilize grifon kanatları biçiminde tüyler vardır. İkinci varyasyon, komşu kent Sigeion’un sikkelerinde görülen dörtte üç cepheden betimlenmiş Athena’nın yükseltilmiş yanaklıklı, üçlü tüylü taçlı miğferine benzemektedir. Dikkat çekici üçüncü varyasyonda, miğferin tepe tacında bir sfenks, yan taçlarında at yelesinden olduğu anlaşılan kanat benzeri tüyler, tüylerin hemen altında at kulağına benzeyen yukarı kaldırılmış yanaklıklar görülmektedir. Homeros’un dizelerinde sıkça hissettirdiği kahraman-at ilişkisi, özellikle Hektor-at benzetmeleri bu miğferin ikonografisine yansımıştır. Bu tip, Ilias’ta Hektor’un eşi ve oğluyla vedalaştığı altıncı bölümdeki dizelere de atıfta bulunmaktadır. Diğer yandan miğferinin öne çıktığı Hektor’un bu yegane betimi, anlamı tartışmalı olan korythaiolos epithetini açıklamaya yardımcı görünmektedir. Ophrynion sikkelerindeki bu başın, yeleleri uçuşarak dört nala giden atlarla özdeşleştirilen, “(hızlı bir rüzgar gibi hareket eden) fırtına miğferli Hektor’u (κορυθαίολος Ἕκτωρ)” temsil ettiği anlaşılmaktadır.

Keywords

Ophrynion, Hektor, Korythaiolos, Grek Sikkeleri

The Head of Hector on the Coins of Ophrynion

Abstract

It was usually thought (with a question mark) that the curious, war-like head on the coins of Ophrynion dated the 4th century BC may belong to Hector. Ophrynion is stated as the burial place of Hector in ancient literature; it is said that a hero cult for him was established there. On the basis of coin iconography and the ancient literary tradition, this article will try to show that the head indeed represents Hector and that his helmet is used as a sign to emphasize his identity. The depiction of the head of Hector on Ophrynion coins has three variations: The first variation shows the head facing with a flat crest on the top of the helmet, and feathers in the form of stylized griffin wings on both sides. In the second variation, his helmet resembles the helmet of Athena shown in three-quarter view with a triple-feathered crest and raised cheek pieces as seen on the coins of the neighboring city of Sigeion. In the third, remarkable, variation, there is a sphinx on top of the helmet, wing-like feathers, apparently from a horse’s mane, on the both side crests, and just below the feathers, raised cheek pieces looking like horse ears. The hero-horse connection, which is especially emphasized for Hector in the Homeric epic, might have been reflected on the iconography of the helmet here. The type seems to refer to the lines in the sixth chapter of Iliad, where Hector says farewell to his wife and son. This unique image of Hector, seems to help explaining the epithet of korythaiolos, the meaning of which is arguable. It is argued that the head on Ophrynion coins represents “(quick moving like) the stormy (wind) helmeted Hector (κορυθαίολος Ἕκτωρ)” who is likened to the galloping horses with their manes flying.

Keywords

Ophrynion, Hektor, Korythaiolos, Greek Coins

References

• A. Akarca, “Troas’ta Aşağı Kara Menderes Ovası Çevresindeki Şehirler”, Belleten 42/165, 1-52.
• S. Altınoluk, “Ophrynion Sikkeleri,” II. Troas Değerleri Sempozyumu Kitabı, Çanakkale, 2007, 53-58.
• A Catalogue of the Greek Coins in the British Museum, Troas, Aeolis and Lesbos, (haz. W. W. Wroth), Bologna, 1964.
• A. R. Bellinger, Troy. The Coins, Princeton 1961.
• J. Borchhardt, Homerische Helme. Helmformen der Ägäis in ihren Beziehungen zu orientalischen und europäischen Helmen in der Bronze- und frühen Eisenzeit, Mainz, 1972.

• A. Camerotto, Fare gli eroi. Le strorie, le imprese, le virtù: composizione e racconto nel’epica greca arcacia, Padua, 2009.
• J. M. Cook, The Troad: An Archaeological and Topographical Study, Oxford, 1973.
• P. Cuzzolin, “Randbemerkungen über hom. κορυθαίoλος”, Graeco-Latina Brunensia 21, 2016, 117-123.
• A. Dale, “αἰόλος”, Glotta 97/1, 2021, 73-82.
• C. C. Davison – B. Lundgreen, Pheidias: The Sculptures and Ancient Sources 1, (ed. G. B. Waywell), London, 2009.
• J. M. Dosuna, “Glosografía griega y polisemia irracional: la verdadera historia de αιολος”, Ianua Classicorum 1, Madrid, 2015, 357-394.
• H. v. Fritze, “Die Elektronprägung von Kyzikos”, Nomisma 7, 1912, 1-38.
• J. Griffin, Homer on Life and Death, Oxford, 1980.
• J. T. Hooker, “Three Homeric epithets: αίγίοχος, διιπετής, ϰορυθαίολος”, Indogermanische Forschungen 84, Strassburg, 1979, 113-119.
• M. Holleaux, “Sur une inscription de Thèbes”, Revue des Études Grecques 8, 1895, 7-48 (=Études d’Épigraphie et d’Histoire Grecques 1, 1938, 1-40).
• F. Imhoof-Blumer, Monniaes grecques, Paris-Leipzig, 1883.
• P. T. Keyser, “Apollonius the Sophist on τρίγληνα”, Glotta 92, 2016, 139-144.
• R. H. Klausen, Aeneas und die Penaten: die italischen Volksreligionen unter dem Einfluss der griechischen I, Hamburg-Gotha, 1839.
• L. Lacroix, “A propos du sphinx des monnaies de Chios”, Revue Archéologique 1, 1982, 75-80.
• J. Latacz (ed.), Homers Ilias. Gesamtkommentar, Band II: 2. Gesang, Faszikel 2: Kommentar, München-Leipzig, 2003.
• G. Markwald, “κορυθαίoλος”, Lexikon des frühgriechischen Epos 10, Göttingen, 1982, 1490-1491.
• C. C. Mattusch, Enduring Bronze: Ancient Art, Modern Views, Los Angeles, 2014.
• J. N. O'Sullivan, “τρίπτυχος”, Lexikon des frühgriechischen Epos 4, Göttingen, 2008, 627.
• D. L. Page, History and the Homeric Iliad, Berkeley-Los Angeles, 1959.
• H. W. Pleket – R. S. Stroud, “SEG 31-502. Thebes. List of donations for the rebuilding of Thebes, after 316 B.C.”, Supplementum Epigraphicum Graecum 31, 1981.
• J. M. Redfield, Nature and Culture in the Iliad: The Tragedy of Hector, Durham – London, 1994.
• S. L. Schein, The Mortal Hero: An Introduction to Homer’s Iliad, Berkeley, 1984.
• Sylloge Nummorum Graecorum. Ashmolean Museum Oxford, vol. V., part. IX. Bosporus-Aeolis, Oxford, 2007.
• Sylloge Nummorum Graecorum. Deutschland. Sammlung Hans von Aulock. Troas-Aeolis- Lesbos, Berlin, 1959.
• Sylloge Nummorum Graecorum. The Royal Collection of Coins snd Medals. Danish National Museum. Troas, Copenhagen, 1945.
• Sylloge Nummorum Graecorum Fitzwilliam Museum: Catalogue of the McClean Collection of Greek Coins, vol. III. Asia Minor, Further Asia, Egypt, Africa, (haz. S. W. Grose), Cambridge, 1929.
• Sylloge Nummorum Graecorum Deutschland Staatliche Münzsammlung München, 19. Heft, Troas-Lesbos, (haz. H. R. Baldus), München, 1991.
• Sylloge Nummorum Graecorum. Turkey 9. The Özkan Arıkantürk Collection. vol. 1. Troas, (haz. O. Tekin – A. Erol Özdizbay), İstanbul, 2015.
• M. Stoevesandt – A. Bierl – J. Latacz – B. Millis, Homer’s Iliad: The Basel Commentary. Book 6, Berlin-Boston, 2015.
• W. Whallon, Formula, Character, and Context: Studies in Homeric, Old English, and Old Testament Poetry, Cambridge, 1969.
• A. Zucker, “L’appréhension grecque de la crinière : crête (λοφιά) ou chevelure (χαίτη)”, Équidés et bovidés de la Méditerranée antique Rites et combats. Jeux et savoirs, Lattes, 2014, 269-283.