Kadın Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin (KTCRSÖ) Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2017, Issue: 41, 284 - 297, 13.04.2017

Muharrem Koç , Özlem Haskan Avcı , Öznur Bayar

https://doi.org/10.21764/efd.64170

Cited By: 7

Abstract

Toplumsal cinsiyet rolleri toplumdan topluma değişebilmekte ve biyolojik cinsiyetten farklı olarak, sonradan öğrenilmektedir. Çoğu zaman bireyler, istemeden de olsa toplumsal cinsiyet rollerine uygun hareket etmek durumunda kalabilmektedirler. Toplumsal cinsiyet rolüyle ilgili toplumun beklentilerinden kaynaklı olarak bireyin yaşadığı strese, toplumsal cinsiyet rolü stresi denmektedir. Toplumsal cinsiyet rolü stresini geçerli ve güvenilir olarak ölçebilecek bir ölçme aracına Türkiye kültüründe rastlanmamıştır. Bu nedenle, bu çalışmada kültüre özgü bir Kadın Toplumsal Cinsiyet Rolü Stresi Ölçeği’nin geliştirilmesi amaçlanmıştır. KTCRSÖ’nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları 721 kadın üniversite öğrencisi üzerinde yapılmıştır. Veriler SPSS 23.0 ve LISREL 8.8 programıyla analiz edilmiştir. KTCRSÖ’nün geçerlik çalışmaları için öncelikle uzman görüşü alınmıştır. Ardından yapı geçerliği, açımlayıcı faktör analizi ile incelenmiştir.  KTCRSÖ, 20 maddeden oluşan, 4 faktörlü ve beşli derecelendirme tipinde bir ölçektir. 4 faktör bir arada, toplam varyansın % 64’ünü açıklamaktadır. Ölçüt bağıntılı geçerlik çalışması kapsamında KTCRSÖ’nün, Zeyneloğlu ve Terzioğlu (2008) tarafından geliştirilen Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği (TCRTÖ) ile korelasyonlarına bakılmıştır. TCRTÖ ile KTCRSÖ pozitif yönde ve manidar düzeyde .681’lik bir korelasyon saptanmıştır. KTCRSÖ’nün güvenirliği ise Cronbach Alpha katsayısı (Alpha = .926)  ve testi yarılama yöntemi ile (.97) sınanmıştır. Çalışma sonucunda, KTCRSÖ’nün kullanılabilirliği tartışılmış ve ölçekle ilgili bazı öneriler sunulmuştur.