ÖĞRETMEN ADAYLARININ DEĞERLERLE İLGİLİ ZİHİNSEL YAPILARI

Year 2019, Issue: 49, 187 - 210, 24.01.2019

Abdullah Çetin , Serkan Ünsal

Abstract

1739
Sayılı Millî Eğitim Temel Kanunu’nun da yer alan Millî Eğitiminin genel
amaçlarından biri de Türk milletinin tüm fertlerini millî, ahlaki, insani, manevi
ve kültürel değerleri benimseyen, koruyan ve geliştiren bireyler olarak
yetiştirmektir. Bu süreçte öğretmenlere önemli roller düşmektedir. Bu kapsamda
araştırma sınıf öğretmenliği son sınıfta okuyan öğretmen adaylarının değerlerle
ilgili zihin yapılarını ortaya çıkarmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma,
tarama modelinde betimsel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini Anadolu’da bir
üniversite oluştururken, örneklemini 2017-2018 öğretim yılı bahar döneminde bu
üniversiteye devam eden 48 sınıf öğretmeni adayı oluşturmuştur. Araştırmada
veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan Kelime İlişkilendirme Testi (KİT)
ile toplanmıştır. Toplanan veriler içerik analizi ve kesme noktası kullanılarak
zihin haritalarına dönüştürülüp analiz edilmiştir. Verilerin analizinde Microsoft
Excel programından faydalanılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda katılımcıların
milli, ahlaki, insanı, manevi ve kültürel değerler anahtar kavramlarıyla
ilişkilendirdikleri kelimelerin bilimselliğine, türüne, sayısına ve anahtar
kavramlarla ilişkili olup olmadığına bakıldığında, katılımcıların değerlerle
ilgili zihinsel yapılarının güçlü olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların
zihin haritalarının sade olduğu, zihin haritasında dallanma ve kelime sayısının
az olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Değerler, öğretmen adayları, kelime ilişkilendirme testi

MENTAL STRUCTURES OF PRE-SERVİCE TEACHERS REGARDİNG VALUES

Abstract

One of
the general objectives of Ministry of Education is to raise citizens who adopt,
protect and develop the national, moral, human, spiritual and cultural values.
Teachers have significant roles in this process. This research aims to identify
mental structures of senior pre-service classroom teachers regarding the
values. Having a descriptive survey model design, the research has been carried
out with a university located in Anatolia. The research sample consists of 28
senior pre-service classroom teachers who study in this university during the
academic year of 2017 and 2018. Research data have been collected through Word
Association Test (WAT) developed by the researchers. The data have been
analyzed through content analysis and mind maps using breakpoints. Microsoft
Excel program has been utilized during data analysis. When the words associated
with the national, moral, human, spiritual and cultural values have been
analyzed depending on their type, number, being related to these keywords or
not, participants have been found to hold weak mental structures regarding
values. Mind maps of the participants have been identified to be simple and
that there are fewer words and branching in their mind maps. 

Keywords

Values, pre-service teachers, word association test

References

• Akkiprik, G. B. (2007). Genel lise öğretmenlerine göre karakter eğitimi yoluyla öğrencilere kazandırılacak değerler. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yedi Tepe Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akpınar, B. & Özdaş, F. (2013). İlköğretimde değerler eğitimine ilişkin öğretmen görüşleri: nitel bir analiz. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 105-113
• Aktan, C.C.,& Tunç, M. (1998). Bilgi toplumu ve eğitim. Yeni Türkiye Dergisi, 21. Yüzyıl Özel Sayısı, 4(19), 118-133.
• Atlı, H. (2015). Bilim ve sanat merkezlerine devam eden öğrenciler ile devam etmeyen öğrencilerin evrensel değerlere ilişkin algıları. Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Alka R.,Neeru B. ve Poonam, M. (2014). Role of a teacher in valueeducation | International Journal of Educationand Management Studies
• Arısoy, E. (2014). Ayla Çınaroğlu’nun çocuk romanlarında dilin kullanımı ve evrensel değerler. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya
• Avcı, E. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler öğretmenlerinin karakter eğitimine dair öz-yeterliklerinin incelenmesi
• Aydın, M. Z.(2003). Gençliğin değer algısı: Konya örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 121- 144.
• Balcı, N. (2008), ilköğretim 6. Sınıf sosyal bilgiler dersinde değer eğitiminin etkililiği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Bayır, Ö. G., Köse, Ç. T. & Deveci H. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarına göre ilkokullarda değer eğitimi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(3), 317-339.Beldağ, A., Özdemir, Ü. & Nalçacı, A. (2017).Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlerin kazandırılmasına ilişkin veli görüşleri.Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2),318-328
• Bozdaş, Ş. (2013). Öğretmenlerin mesleklerine adanmışlık düzeyleri ile değerler eğitimi uygulama düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Bulut, S., S. (2012). Gazi eğitim fakültesi öğrencilerinin değer yönelimleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 1/3, 216-238.
• Çelik Ö., Esmer B. & Yılmaz E. (2016). Sınıf öğretmeni adaylarının değer öğretimine yönelik algıları. International PeriodicalfortheLanguages, LiteratureandHistory of Turkish11 (19), 229-244
• Çetin, A. (2010). Fen ve Teknoloji Dersinde İşbirlikli Öğrenme Tekniklerinin Öğrencilerin Başarı, Tutum ve Zihinsel Yapılarına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mustafa Kemal Üniversitesi, Hatay.
• Demircioğlu, İ. H. & Tokdemir, M. A. (2008). Değerlerin oluşturulma sürecinde tarih eğitimi: Amaç, işlev ve içerik. Değerler Eğitimi Dergisi, 6 (15), 69–88.
• Demirtaş, S. (2009). Çocuk yuvasında kalan korunmaya muhtaç çocukların değer eğitiminde yaratıcı dramanın etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Dilmaç, İ. (2007). Bir grup fen lisesi öğrencisine verilen insani değerler eğitiminin insani değerler ölçeği ile sınanması. Yayınlanmamış Doktora Tezi,Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Dönmez, C., Yazıcı, K. (2008). T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara
• Ekşi, H. (2003). Temel insani değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları.Değerler Eğitimi Dergisi, 1(1), 76 -96.
• Eroğlu, A. M. (2009). Toplumda manevi değerler dili. II. Uluslararası Sosyal Bilimciler Kongresi Kitabı içinde (254-262), KocaeliFichter, J. (2006). Sosyoloji nedir. (Çev. Nilgün Çelebi). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Fraenkel. J.R..&Wallen. N.E. (2006). How todesignandevaluateresearch in education. New York: McGraw-Hill
• Gömleksiz, M.,&Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programında yer alan değerlere ilişkin öğrenci tutumlarının değerlendirilmesi. Uluslar Arası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 95-120.
• Gökçek, B.S. (2007). 5-6 yaş çocukları için hazırlanan karakter eğitimi programının etkisinin incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul
• Güngör, E. (1998). Değerler psikolojisi üzerine araştırmalar. İstanbul: Ötüken
• Gürhan, E. (2017). İlkokullarda uygulanan değerler eğitimi uygulamalarının yönetici ve sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi (Konya-Selçuklu örneği). Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hökelekli, H. (2010). Modern eğitimde yeni bir paradigma: Değerler eğitimi, Eğitime Bakış Dergisi, 6(18), 4-10
• Hovardas, T.&Korfiatis, K.J. (2006). Word associations as a toolforassessingconceptualchange in scienceeducation. Learning andInstruction, 16, 416-432
• İçli, G. (2011). Sosyolojiye Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Kale, N. (2007). Nasıl Bir Değerler Eğitimi ? Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu
• Kalita K. (2015). Need of valueeducationand a teacher’s role. International Journal of SocialScienceandHumanitiesResearch,3(4), 566-571.
• Karaçanta, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin milli değerlere yönelik metaforları. Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi 32, 107-114.
• Karasar. N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Der.). Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, s.727-741, 26-28 Kasım 2004, İstanbul.
• Korlaelçi, M. (2005). Küreselleşme karşısında manevi değerlerimiz. Felsefe Dünyası, 11(41)
• Kuş, Z.,Merey, Z., & Karatekin, K. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf sosyal bilgiler ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 183-214
• Lickona, T. (1991). Educatingforcharacter: How ourschools can teachrespectandresponsibility. New York: Bantam
• McCrary, J. H. (1999). Children'sheroesandheroines: developingvaluesmanifestedthroughartwork. Paperpresented at theAnnual Meeting of theMid-South EducationalResearchAssociation, Point Clear
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara
• Miles, M. B. &Huberman, A. M. (1994). Qualitativedataanalysis: An expandedsourcebook. (2nd Ed.). Calif. : SAGE Publications
• Nartgün, Z.(2006). Fen ve Teknoloji Öğretiminde Ölçme ve Değerlendirme, M. Bahar (ed.), Fen ve Teknoloji öğretimi içinde (s.355-415), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Oğuz, E. (2012). Öğretmen adaylarının değerler ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri.Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri12 (2), 1309-1325
• Özbay, M.& Karakuş T., E. (2011). Dede korkut hikâyeleri’nin Türkçe öğretimi ve değer aktarımı açısından önemi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 1(1), 20-31.
• Özdemir, S. M. (2011). Toplumsal değişme ve küreselleşme bağlamında eğitim ve eğitim programları: Kavramsal bir çözümleme. Journal of KirsehirEducationFaculty, 12(1). 85-110.
• Parlar, H. Cavuş, H. Levent, F. & Ekşi, H. (2010). Yöneticilerin karakter eğitimi yeterlik inancı ölçeğinin Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of ValuesEducation. 8(19), 177-205.
• Prancisca S ve Rizqi, M., A. (2018). Lıstenıngclassand moral educatıon. Language and Language TeachingJournal, 21(1) 75-81.
• Resmi Gazete (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu.Sayı: 14574, Tertip : 5, Cilt: 12, Sayfa : 2342
• Sarı, E. (2005). Öğretmen adaylarının değer tercihleri: Giresun Eğitim fakültesi örneği, Değerler Eğitimi Dergisi,3(10). s. 73-88.
• Savaşkan, V. & Arslan, M. A. (2015). Kimlik oluşturmada millî ve manevi değerlerin Türk Edebiyatı program ve ders kitaplarındaki yeri. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü DergisiÖS-II. 363-374
• Sığrı, Ü., Tabak, A. & Ercan, Ü. (2009) Kültürel değerlerin yönetsel kapsamda analizi: Türk bankacılık sektörü uygulaması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 1-14
• Sılverman, D. (2005). Doingqualitativeresearch: A practicalhandbook. London: SagePublication
• Tahiroğlu, M., Yıldırım, T., Çetin, T. (2010). Değer eğitimi yöntemlerine uygun geliştirilen çevre eğitimi etkinliğinin, ilköğretim 7. Sınıf öğrencilerinin çevreye ilişkin tutumlarına etkisi, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 231-248.
• Tay, B., Durmaz, F.Z & Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(1), 97-93
• Taymur, Z.A. (2015). İlkokul öğretmenlerinin değerler eğitimi ve uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma Batman il örneği. Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Uysal, E. (2003). Değerler üzerine bazı düşünceler ve bir erdem tasnifi denemesi: İnsani Erdemler-İslami Erdemler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12(1), 51-69.
• Ünsal, K. ve Korkmaz, F. (2017). Eğitim programı tasarımı tercihlerine yönelik öğretmen görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 275-289,
• Yalar, T. (2010). İlköğretim sosyal bilgiler programında değerler eğitiminin mevcut durumunun belirlenmesi ve öğretmenlere yönelik bir program modülü geliştirme. Yayımlanmamış doktora tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Yaman, H., Taflan, S. & Çolak, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe Türkçe ders kitaplarında yer alan değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(18), 107-120.
• Yazar, T. (2012).Öğretmen adaylarının değerler hakkındaki görüşleri. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 61-68
• Yazıcı, K. (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, 19, 499-522.
• Yazıcı, M. (2014). Değerler ve toplumsal yapıda sosyal değerlerin yeri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24(1), 209-223
• Yeşil, R. &Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi.,11 (2), 65-84.