ERGENLERİN SİBER ZORBALIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ

Year 2025, Issue: 73, 734 - 757, 31.01.2025

Anıl Keleş , Özlem Tagay

https://doi.org/10.21764/maeuefd.1543367

Abstract

Bu araştırmanın amacı ergenlerin siber zorbalık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesidir. Bu değişkenler ergenlerin, cinsiyet, algılanan ebeveyn tutumu, günlük internet kullanım süresi, ebeveynin internet kullanım durumu ile ergenlerin internet kullanımının kontrolü olarak belirlenmiştir. Betimsel tarama modeli kullanılan bu araştırmanın çalışma grubu Isparta ilinde eğitimlerine devam eden 430 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Veriler, Özdemir ve Akar (2011) tarafından Türk kültürüne uyarlaması yapılan “Siber Zorbalık ve İnternet Saldırganlığını Tarama Ölçeği” ve araştırmacılar tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Verilerin analizinde bağımsız örneklem t testi ve tek yönlü varyans analizi (Anova) kullanılmıştır. Bulgulara göre, ergenlerin siber zorba olma ve siber zorba kurbanı olma düzeyleri cinsiyete, algılanan ebeveyn tutumuna, günlük internet kullanım süresine, ebeveyninin internet kullanım durumuna ve ergenin internet kullanımının kontrolüne göre anlamlı farklılık göstermektedir. Bu farklılık, erkekler, ebeveynlerinin tutumlarını tutarsız olarak algılayanlar, günlük 4 saat ve üstünde internet kullananlar, ebeveyni aşırı teknoloji kullananlar ile internet kullanımı kontrol edilmeyenler lehine gerçekleşmiştir.

Keywords

Ergen, Zorba, Kurban, Zorbalık, Siber Zorbalık

Ethical Statement

“Ergenlerin Siber Zorbalık Düzeylerinin İncelenmesi” başlıklı çalışmanın yazım sürecinde bilimsel, etik ve alıntı kurallarına uyulmuş; toplanan veriler üzerinde herhangi bir tahrifat yapılmamıştır ve veriler toplanmadan önce Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan 03.04.2024 tarihinde etik kurul raporu (Karar No: GO 2024/258) alınmıştır. Karşılaşılacak tüm etik ihlallerde “Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Yayın Kurulunun” hiçbir sorumluluğunun olmadığını, tüm sorumluluğun Sorumlu Yazara ait olduğunu ve bu çalışmanın herhangi başka bir akademik yayın ortamına değerlendirme için gönderilmemiş olduğunu taahhüt ederim.”

EXAMİNİNG ADOLESCENTS' CYBERBULLYİNG LEVELS

Abstract

This research aims to examine the cyberbullying levels of adolescents in terms of various variables. These variables were determined as adolescents' gender, perceived parental attitudes, daily internet usage time, parents' internet usage status, and the control of adolescents' internet usage. The study group of this research, which used a descriptive survey model, consists of 430 high school students continuing their education in Isparta province. Data were collected using the "Cyberbullying and Online Aggression Survey Instrument" adapted to Turkish culture by Özdemir and Akar (2011), and a personal information form developed by the researchers. Independent sample t-test and one-way analysis of variance (Anova) were used in the analysis of the data. According to the findings, the levels of being a cyberbully and a cyberbully victim in adolescents differ significantly according to gender, perceived parental attitude, daily internet usage time, parents' internet usage status, and the control of adolescents' internet usage. This difference is in favor of those who were males, those who perceived their parents' attitudes as inconsistent, those who used the internet for 4 hours or more per day, those whose parents used excessive technology, and those whose internet use was not controlled.

Keywords

Adolescent, Bully, Victim, Bullying, Cyberbullying

References

• Akdeniz, B., & Doğan, A. (2024). Cyberbullying: Definition, prevalence, effects, risk and protective factors. Current Approaches in Psychiatry, 16(3), 425-438.
• Akgül, G. (2020). Siber zorbalığın nedenleri üzerine kuramsal açıklamalar. Gelişim ve Psikoloji Dergisi, 1(2), 149-167. Aslan, M., & Polat, M. O. (2023). Tüm boyutlarıyla akran zorbalığı. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 43-82.
• Aytaç, Ö., Uçan, G., & Baydur, H. (2022). Aile iletişimi ve akran ilişkilerinin siber mağduriyet ve zorbalık üzerindeki etkisi: İnternet bağımlılığının aracı etkisi. Bağımlılık Dergisi, 23(4), 440-451.
• Balaban Salı, J., Ergün Başak, B., & Baştürk Akça, E. (2015). Türkiye'de ortaokul öğrencileri arasında siber zorbalık. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 5(2), 109-130.
• Bhat, C. S. (2008). Cyber bullying: Overview and strategies for school counsellors, guidance officers, and all school personnel. Australian Journal of Guidance and Counselling, 18(1), 53-66.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2023). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Carson, R. (2014). Adolescent cyberbullying in New Zealand and the implications of parenting styles (Master’s thesis). http://ir.canterbury.ac.nz/handle/10092/9917
• Cicioğlu, M. (2014). Öğrencilerin problemli internet kullanımı ve siber zorbalık davranışlarına ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr
• Çimen, İ. D. (2018). Ergenlerde siber zorbalık, internet aile tutumu ve aile işlevselliğinin etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 19(4), 397-404.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Dilmaç, B. (2009). Psychological needs as a predictor of cyber bullying: A preliminary report on college students. Educational Sciences: Theory & Practice, 9(3), 1307-1325.
• Doğan, Ş. (2022). Okul temelli zorbalık önleme programlarının incelenmesi. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 8(6), 661-679.
• Eker, A. (2022). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve internet bağımlılığı. (Tezsiz yüksek lisans projesi). https://gcris.pau.edu.tr/handle/11499/45491
• Erbiçer, E. S. (2019). Siber zorbalık ve siber mağduriyetin sosyal uyuma ve bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 190-222.
• Erden, M., & Akman, Y. (2012). Eğitim psikolojisi. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Erdur-Baker, Ö., & Kavşut, F. (2007). Akran zorbalığının yeni yüzü: Siber zorbalık. Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A., & Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 93-107.
• Finney, S. J. & Distefano, C. (2006). Non-normal and categorical data in structural equation modeling. In G. R. Hancock & R. O. Muller (Eds.), Structural equation modeling: a second course (pp. 269-314). Greenwich, Connecticut: Information Age Publishing.
• Hinduja, S. & Patchin, J.W. (2008). Cyberbullying: an exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant Behavior, 29(2), 129-156.
• Horzum, M.B., & Ayas, T. (2014) Orta öğretim öğrencilerin psikolojik belirtilere göre sanal zorba ve sanal mağdur düzeylerinin yordanması. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(2) , 21-36.
• Gohal, G., Alqassim, A., Eltyeb, E., Rayyani, A., Hakami, B., Al Faqih, A., Hakami, A., Qadri, A., & Mahfouz, M. (2023). Prevalence and related risks of cyberbullying and its effects on adolescent. BMC Psychiatry, 23:39.
• Gürhan, N. (2017). Her yönü ile akran zorbalığı. Türkiye Klinikleri, 3(2), 175-181.
• Kaplan, B., & Aksel, E. Ş. (2013). Ergenlerde bağlanma ve saldırganlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Nesne Psikoloji Dergisi, 1(1), 20-49.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Kulaksızoğlu, A. (2000). Ergenlik psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi. Li, Q. (2006). Cyberbullying in schools: A research of gender differences. School Psychology İnternational, 27, 157-170.
• Li, Q. (2007). Bullying in the new playground: Research into cyberbullying and cyber victimisation. Australasian Journal of Educational Technology, 23(4), 435-454.
• Li, Q. (2010). Cyberbullying in high schools: A study of students’ behaviors and beliefs about this new phenomenon. Journal Of Aggression, Maltreatment & Trauma, 19(4), 372-392.
• Ma, J., Su, L., Li, M., Sheng, J., Liu, F., Zhang, X., Yang, Y., & Xiao, Y. (2024). Analysis of prevalence and related factors of cyberbullying–victimization among adolescents. Children, 11, 1193.
• Olweus, D. (1993). Bullying at school: What we know and what we can do. Oxford: Blackwell.
• Özdemir, M., & Akar, F. (2011). Lise öğrencilerinin siber-zorbalığa ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler bakımından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605-626.
• Öztürk, M. O. (2004). Ruh sağlığı ve bozuklukları. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Parris, L. N., Varjas, K., & Meyers, J. (2014). ‘‘The ınternet is a mask’’: High school students’ suggestions for preventing cyberbullying. Western Journal of Emergency Medicine, 15(5), 587-592.
• Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth Violence and Juvenile Justice, 4,(2). 148-169.
• Peker, A. (2015). Analyzing the risk factors predicting the cyberbullying status of secondary school students. Education and Science, 40(181), 57-75.
• Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian Journal of Psychiatry-In Review, 48(9), 583-590.
• Sabancı, Y. (2018). Ergenlerde siber zorbalık ve siber mağduriyetin yordayıcıları olarak akılcı olmayan inançlar psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaçlar. (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr
• Selkie, E.M., Fales, J.L., & Moreno, M.A. (2016). Cyberbullying prevalence among us middle and high school-aged adolescents: A systematic review and quality assessment. Journal of Adolescent Health, 58(2), 125-133.
• Sezer Efe Y., Erdem, E., Caner, N., Şener Taplak, A., Başdaş, Ö., & Bayat, M. (2022) Adölesanlarda siber zorbalık, internet bağımlılığı ve algılanan stres. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 245-256.
• Smith, P. K., Mahdavi, J., Carvalho, M., Fisher, S., Russell, S., & Tippett, N. (2008). Cyberbullying: its nature and impact in secondary school pupils. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 49(4), 376–385.
• Tarhan, N. (2010). Var mı beni anlamak isteyen? İstanbul: Timaş Yayınları.
• Türk, B., & Şenyuva, G. (2021). Şiddet sarmalı içinden siber zorbalık: Bir gözden geçirme. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 462-479.
• Türkileri N., Karlıer Soydaş, D., & Uçanok, Z. (2021). Algılanan Ebeveyn İzlemesi, Siber Zorbalık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkiler Ergenin Cinsiyetine Göre Farklılaşıyor mu? Psikoloji Çalışmaları, 41(3), 959-989.
• Uludaşdemir, D., & Küçük, S. (2021). Siber Zorbalığın Önlenmesinde Önemli Bir Kavram: Dijital Ebeveynlik ve Pediatri Hemşireliği. Türkiye Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 54-70
• UNİCEF. (2019). Daha güvenli internet günü. https://www.unicefturk.org/yazi/guvenliinternetgunu
• Varjas, K., Talley J., Meyers, J., Parris, L., & Cutts, H. (2010). High school students’ perceptions of motivations for cyberbullying: An exploratory study. Western Journal of Emergency Medicine, 11(3), 269-273.