BAYAT İLÇESİ SAĞIRLI KÖYÜ CİCİM VE ZİLİ DOKUMALARINDAN ÖRNEKLER

Year 2023, Volume: 16 Issue: 43, 1355 - 1372, 19.09.2023

Sultan Sökmen

https://doi.org/10.12981/mahder.1334331

Cited By: 1

Abstract

Sağırlı, Afyonkarahisar ilinin Bayat ilçesine bağlı bir köydür. Afyonkarahisar il merkezine 42 km, Bayat ilçe merkezine 15 km uzaklıktadır. Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Sağırlı köyü küçük bir Yörük köyüdür. Geçimi hayvancılığa bağlı, kışı sahil ve ılıman iklimlerde, yazı ise yaylada geçiren konar göçer Türk toplumlarına “Yörük” denilmektedir. Dokumacılık sürekli göç eden, göç ederken evini ve kullandıkları tüm eşyaları taşıyan yörükler için çok önemlidir. Sağırlı köyünde yaşayan yörükler yetiştirdikleri koyunların yününü dokumalarında kullanmışlardır. Yaygı, heybe, namazlık, yastıklarında oldukça zor bir teknik olan sık motifli cicim ve zili dokuma tekniklerini uygulamışlardır. Çetinceviz, dağ dolandı, gıvrım, göz, duma, eysranlı, kirkitli, karı boşatan, sığır sidiği, yantırı, çatal çapraz/gelin ağlatan, ayak, kazayağı otu ve cırnak motifleri dokumalarda kullanılan başlıca motiflerdendir. Dokumalarda çok çeşitli renkler kullanılmıştır. Çözgü ve atkı iplikleri aynı renk tercih edilmiş olup yün malzemelidir. Desen ipliklerinde ise yün ve akrilik iplikler kullanılmıştır. Dokunan yastıkların ve heybelerin sökülmesini engellemek için kenarına iğne ile “kürtleme” dikişi uygulanmaktadır. Dokumaların yüzey şemaları incelendiğinde, çoğu örneklerde kaydırılmış eksenler halinde sıralanmış motifler hâkim olsa da farklı düzenlemeler de görülmektedir. Günümüzde Sağırlı köyünde dokumacılık tamamen bitmiş durumdadır. Bu çalışmada, Bayat ilçesi Sağırlı köyünde tespit edilen cicim ve zili dokuma teknikli 14 adet dokuma örneğinin teknik, kullanılan malzeme, renk, motif ve kompozisyon açısından incelenmesi amaçlanmıştır.

Keywords

BAYAT, SAĞIRLI KÖYÜ, DOKUMA, CİCİM, ZİLİ

Supporting Institution

Yok

Project Number

Yok

Thanks

Yok

SAMPLES OF CICIM AND ZİLİ WEAVINGS BAYAT DISTRICT SAĞIRLI VILLAGE

Abstract

Sağırlı is a village in the Bayat district of Afyonkarahisar province. It is 42 km from Afyonkarahisar city center and 15 km from Bayat district center. The economy of a village depends on agriculture and husbandry. Sağırlı village is a small nomadic village. Nomadic Turkish communities who spend their winters in coastal and temperate climates and summers in the highlands, which depend on animal husbandry, are called "yörüks". Weaving is very important for the nomads who are constantly migrating, carrying their houses and all the goods they use. The nomads living in Sağırlı village used the wool of the sheep they raised in their weaving. They applied the techniques of dense motif cicim and zili weaving, which is a very difficult technique, in their mats, saddlebags, prayer rugs and pillows. Çetinceviz, mountain entwined, curling, eye, duma, eysranlı, kirkitli, divorcing women, cow piss, yantırı, fork cross/bride cry, foot, goose foot grass, nail are motifs used in weaving. A wide variety of colors were used in the weavings. The weft threads and warp threads are the same color and are made of wool material. Wool and acrylic yarns are used in pattern yarns. In order to prevent the woven pillows and saddlebags from being disassembled, a "Kurdish" stitch is applied with a needle. When the surface schemes of the weavings are examined, although motifs arranged in shifted axes are seen in most samples, different arrangements are also seen. Today, weaving in Sağırlı village is completely finished. In this study, it is aimed to examine 14 weaving samples made with cicim and zili weaving technique, which were determined in Sağırlı village of Bayat district, in terms of technique, material used, color, motif and composition.

Keywords

BAYAT, SAĞIRLI VİLLAGE, WEAVİNG, CİCİM, ZİLİ

Project Number

Yok

References

• Aydın, M. (1984). Bayat-Bayat boyu ve Oğuzların tarihi. Ankara: Hatiboğlu Yayınevi.
• Acar B. (1982). Kilim, cicim, zili, sumak Türk düz dokuma yaygıları. İstanbul: Eren Yayıncılık.
• Akbil, F. (1977). Bergama dokumaları cicim-sili. Türkiyemiz, 21, 12-16.
• Barışta, H., Ö. (1998). Türk el sanatları. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Bayraktaroğlu, S. (2005). Afyon çevresi Yörük dokumaları. Vakıflar Dergisi,29, 513-527.
• Seyirci, M. (1994), Afyonkarahisar Yörükleri. Kültür ve Sanat Afyonkarahisar Özel Sayısı, 21,45-48.
• Sami, Ş. (2019). Kamus-ı Türkî. (hzl.: P. Yavuzarslan), Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Soysaldı, A. (2009). Düz dokuma teknikleri ve teknik desen çizimleri (kilim, cicim, zili-sili,sumak vb.). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Küçükkurt, Ü. (2021). Afyonkarahisar’ın Seydiler Beldesi’nde bir kültür mirası: Filikli tülü dokumaları. Milli Folklor, 17(132), 286-300.
• Küçükkurt, Ü. (2017). Afyonkarahisar Bayat düz dokumaları’nın teknik, desen ve kompozisyon özellikleri. Uluslararası Türk Dünyası Sempozyumu, Ankara: Halk Kültürü Araştırmaları Kurumu Yayınları.
• Sümer, F. (1952). Bayatlar.Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 4 (4), 373-417.
• Soysaldı, A. - Uzgidim, G. (2021). Cicim, zili ve sumak dokumacılığı, Geleneksel Meslekler Ansiklopedisi, C. 1, 155-168, Ankara: T.C. Ticaret Bakanlığı.
• Ölmez, F. N. (2005). Bayat ilçesinde kilimcilik ve üretilen kilimlerin bazı teknolojik özellikleri. Millî Folklor, 66, 90-104.
• Şahin, G. -Balci Akova, S. (2019). Coğrafi işaret kapsamındaki Türk halı ve kilimleri (ince Isparta “Hasgül” el halısı ve bayat Türkmen kilimi). 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 1231-1238, İstanbul.
• Eskinsoy, F. (2005) Anılarla Bayat tarihi. Ankara: Uyum Ajans. Topbaş, A. (1994). Afyonkarahisar ve yöresi kilimleri. Kültür ve Sanat- Afyonkarahisar Özel Sayısı, 21, 54-55.