YENİLENEBİLİR ENERJİ VE EKONOMİK BÜYÜMENİN ÇEVRE ÜZERİNDE ETKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Year 2020, , 431 - 462, 30.07.2020

Emre Akusta , Raif Cergibozan

https://doi.org/10.14783/maruoneri.771658

Cited By: 5

Abstract

Son yıllarda enerji talebinde ciddi artışlar meydana gelmiştir. Artan enerji talebinin fosil kaynaklarla karşılanması ciddi çevre kirliliğine neden olmakta ve bu konu dünya gündeminde önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de yenilenebilir enerji kullanımı ve ekonomik büyümenin çevre üzerindeki etkisini araştırmaktır. Bunun için çalışmada 1972-2015 dönemini için kişi başına doğa üzerindeki reel baskı, kişi başı reel GSYH, kişi başı GSYH’nin karesi, finansal gelişme, dışa açıklık ve yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerjinin toplam enerjiye oranı değişkenleri arasındaki ilişki analiz edilmektedir. Çalışmada yöntem olarak Johansen ve ARDL eşbütünleşme testlerinin yanı sıra varyans ayrıştırma analizi kullanılmaktadır. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre, uzun dönemde kişi başı reel GSYH, dışa açıklık ve finansal gelişmede meydana gelen artışlar çevreye verilen zararı pozitif yönde etkilemektedir. Bunun yanında GSYH’nin karesi ve yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilen enerji miktarındaki artış ise çevreye verilen zararı negatif yönde etkilemektedir. Ayrıca doğa üzerindeki reel baskıya en fazla sebebiyet veren değişkenin kişi başına reel GSYH olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Enerjide Dışa Bağımlılık, Yenilenebilir Enerji, Ekonomik Büyüme, Çevre Kirliliği

THE EFFECT OF RENEWABLE ENERGY AND ECONOMIC GROWTH ON THE ENVIRONMENT: THE CASE OF TURKEY

Abstract

Significant increases in energy demands have occurred in recent years. Meeting the increasing energy demands with fossil resources causes severe environmental pollution and this issue has an essential place on the world agenda. The aim of this study is to investigate the impact of renewable energy use and economic growth on the environment in Turkey. For this purpose, the study analyzes the relationship among the variables of real pressure per nature, real GDP per capita, the square of GDP per capita, financial development, trade openness, and the ratio of energy obtained from renewable energy resources to total energy from 1972 to 2015. In addition to Johansen and ARDL co-integration tests, the study also uses variance decomposition analysis. According to the study results, real GDP per capita, trade openness, and increases in financial development have a longterm positive impact on environmental damage. The square of GDP and the increase in the amount of energy obtained from renewable energy sources negatively affect environmental damage. In addition, the estimation results indicate that real GDP per capita is the variable that causes the most real pressure on nature

Keywords

Renewable Energy, Economic Growth, Environmental Pollution, Dependence on Foreign Energy.

References

• Akay, E. Ç., Abdieva, R. & Oskonbaeva, Z. (2015). Yenilenebilir enerji tüketimi, iktisadi büyüme ve karbondioksit emisyonu arasındaki nedensel ilişki: Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri örneği. International Conference on Eurasian Economies-Session 4D: Çevre ve Enerji. 628-636.
• Akpolat, A. G. & Altıntaş, N. (2013). Enerji tüketimi ile reel GSYİH arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi: 1961-2010 dönemi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi. 8(2). 115-127.
• Al-Mulali, U., Fereidouni, H. G., Lee, J. Y. & Sab, C. N. B. C. (2013). Examining the bi-directional long run relationship between renewable energy consumption and GDP growth. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 22(1). 209-222.
• Alper, F. Ö. (2018). Yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: 1990-2017 Türkiye örneği. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi. 8(2). 223-242.
• Amri, F. (2017). Intercourse across economic growth, trade and renewable energy consumption in developing and developed countries. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 69(1). 527-534.
• Apergis, N. & Payne, J. E. (2012). Renewable and non-renewable energy consumption-growth nexus: Evidence from a panel error correction model. Energy Economics. 34(3). 733-738.
• Aşıcı, A. A. (2013). Economic growth and its impact on environment: A panel data analysis. Ecological Indicators. 24(1). 324-333.
• Bakirtaş, İ. & Çetin, M. (2016). Yenilenebilir enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: G-20 ülkeleri. Sosyoekonomi. 24(28). 131-146.
• Bayrak, M. & Esen, Ö. (2014). Türkiye’nin enerji açığı sorunu ve çözümüne yönelik arayışlar. Ataturk University Journal of Economics & Administrative Sciences. 28(3). 139-158.
• Bhattacharya, M., Paramati, S. R., Ozturk, I., & Bhattacharya, S. (2016). The effect of renewable energy consumption on economic growth: Evidence from top 38 countries. Applied Energy. 162(1). 733-741.
• Biyokütle Enerjisi Potansiyeli Atlası (BEPA). (2017). https://bepa.enerji.gov.tr/ adresinden alındı.
• Bölük, G. & Mert, M. (2015). The renewable energy, growth and environmental Kuznets curve in Turkey: An ARDL approach. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 52(2). 587-595.
• Cergibozan, R., Cevik, E. & Demir, C. (2017). Wagner Kanunu’nun Türkiye ekonomisi için sinanmasi: Çesitli zaman serisi bulgulari/Testing the Wagner’s Law for Turkish economy: Some findings from time series data. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar. 54(625). 75-89.
• Chien, T. & Hu, J. L. (2008). Renewable energy: An efficient mechanism to improve GDP. Energy policy. 36(8). 3045-3052.
• Çağlar, A. E. & Mert, M. (2017). Türkiye’de çevresel Kuznets Hipotezi ve yenilenebilir enerji tüketiminin karbon salımı üzerine etkisi: Yapısal kırılmalı eşbütünleşme yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 24(1). 21-38.
• Çetin, M. & Sezen, S. (2018). Türkiye’de yenilenebilir ve yenilenemeyen enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve karbondioksit salınımı arasındaki ilişki: Bir svar (yapısal var) analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 16(1). 136-157.
• Çınar, S. & Yılmazer, M. (2015). Yenilenebilir enerji kaynaklarının belirleyicileri ve ekonomik büyüme ilişkisi: Gelişmekte olan ülkeler örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 30(1).55-78.
• Çoban, O. & Şahbaz Kılınç, N. (2015). Yenilenebilir enerji tüketimi karbon ve emisyonu ilişkisi: TR örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 1(38). 195-208.
• Destek, M. A. & Aslan, A. (2017). Renewable and non-renewable energy consumption and economic growth in emerging economies: Evidence from bootstrap panel causality. Renewable Energy. 111(2). 757-763.
• Destek, M. A. (2016). Renewable energy consumption and economic growth in newly industrialized countries: Evidence from asymmetric causality test. Renewable Energy. 95(1). 478-484.
• Dogan, E. (2016). Analyzing the linkage between renewable and non-renewable energy consumption and economic growth by considering structural break in time-series data. Renewable Energy. 99(2). 1126-1136.
• Durğun, B. & Durğun, F. (2018). Yenilenebilir enerji tüketimi ile ekonomik büyüme arasında nedensellik ilişkisi: Türkiye örneği. International Review of Economics and Management. 6(1). 1-27.
• Dünya Bankası, World Development Indicators. (2018). https://databank.worldbank.org/source/worlddevelopment-indicators adresinden alındı.
• Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı (ETKB). (2018). https://www.enerji.gov.tr/tr-TR/Sayfalar/Hidrolik adresinden alındı.
• Eniş, A. (2003). TMMOB Türkiye VI. enerji sempozyumu bildiriler kitabı. kasım 08, 2015 tarihinde enerji politikaları ile yerli, yeni ve yenilenebilir enerji kaynakları.http://www.emo.org.tr/ekler/f8a184787819e14_ek.pdf
• Erdoğan, S., Dücan, E., Şentürk, M. & Şentürk, A. (2018). Türkiye’de yenilenebilir enerji üretimi ve ekonomik büyüme ilişkisi üzerine ampirik bulgular. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 11(2). 233-246.
• Farhani, S. (2013). Renewable energy consumption, economic growth and CO2 emissions: Evidence from selected MENA countries. Energy Economics Letters. 1(2). 24-41.
• Göçer, İ. (2013). Türkiye’de cari açığın nedenleri, finansman kalitesi ve sürdürülebilirliği: Ekonometrik bir analiz. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 8(1). 213-242.
• Granger, C. W., Newbold, P., & Econom, J. (1974). Spurious regressions in econometrics. Baltagi, Badi H. A Companion of Theoretical Econometrics, 12(3). 557-561.
• Inglesi-Lotz, R. (2016). The impact of renewable energy consumption to economic growth: A panel data application. Energy Economics. 53(3). 58-63.
• International Energy Agency (IEA). (2016). Energy policies of IEA countries–Turkey 2016 review. https://www.iea.org/ publications/ freepublications/publication/EnergyPoliciesofIEACountriesTurkey.Pdf
• Isik, C., Dogru, T. & Turk, E. S. (2018). A nexus of linear and non‐linear relationships between tourism demand, renewable energy consumption, and economic growth: Theory and evidence. International Journal of Tourism Research. 20(1). 38-49.
• Ito, K. (2017). CO2 emissions, renewable and non-renewable energy consumption, and economic growth:Evidence from panel data for developing countries. International Economics. 151(1). 1-6.
• Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of economic dynamics and control. 12(2-3). 231-254.
• Kahia, M., Aïssa, M. S. B. & Lanouar, C. (2017). Renewable and non-renewable energy use-economic growth nexus: The case of MENA net oil ımporting countries. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 71(2). 127-140.
• Karagöl, E., Erbaykal, E. & Ertuğrul, H. M. (2007). Türkiye’de ekonomik büyüme ile elektrik tüketimi ilişkisi: Sınır testi yaklaşımı. Doğuş Üniversitesi Dergisi. 8(1). 72-80.
• Karakaş, E. & İzgi, B. B. (2018). Yenilenebilir enerji kaynakları ve ekonomik büyüme ilişkisinin ampirik analizi: OECD örneği. Kent Akademisi. 11(1). 99-107.
• Kelecioğlu, M. A. (2011). Türkiye’de yenilenebilir enerji yatırımlarının finansmanı, sorunlar ve çözüm önerileri.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Kesbiç, C. Y. & Er, A. S. (2017). Yenilenebilir enerji tüketimi ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: AB ülkeleri ve Türkiye İçin bir panel veri analizi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi. 4(2). 135-154.
• Kılıç, R. & Aslan, V. (2017). Yenilenebilen ve yenilenemeyen enerjinin iktisadi büyüme üzerindeki etkisi: 28 OECD ülkesi üzerine ampirik bir çalışma. Eskişehir Osmangazi üniversitesi İİBF dergisi. 12(1). 1-12.
• Koçak, E. & Şarkgüneşi, A. (2017). The renewable energy and economic growth nexus in Black Sea and Balkan countries. Energy Policy. 100(2). 51-57.
• Malkoç, Y. (2007). Türkiye elektrik enerjisi ihtiyacının karşılanmasında rüzgar enerjisinin yeri. EİE İdaresi Genel Müdürlüğü. (3). 45-50.
• Ocal, O. & Aslan, A. (2013). Renewable energy consumption–economic growth nexus in Turkey. Renewable and sustainable energy reviews. 28(1). 494-499.
• Ozcan, B. & Ozturk, I. (2019). Renewable energy consumption-economic growth nexus in emerging countries:A bootstrap panel causality test. Renewable and Sustainable Energy Reviews. 104(1). 30-37.
• Özşahin, Ş., Mucuk, M. & Gerçeker, M. (2016). Yenilenebilir enerji ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki:BRICS-T ülkeleri üzerine panel ARDL analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 4(4).111-130.
• Pamuk, M. & Bektaş, H. (2014). Türkiye’de eğitim harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: ARDL sınır testi yaklaşımı. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 2(2). 77-90.
• Pesaran, M. H., Shin, Y. & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of applied econometrics. 16(3). 289-326.
• Sadorsky, P. (2009). Renewable energy consumption and income in emerging economies. Energy policy. 37(10). 4021-4028.
• Sadorsky, P. (2011). Financial development and energy consumption in Central and Eastern European frontier economies. Energy policy. 39(2). 999-1006.
• Salim, R. A., Hassan, K. & Shafiei, S. (2014). Renewable and non-renewable energy consumption and economic activities: Further evidence from OECD countries. Energy Economics. 44(2). 350-360.
• Sarıkovanlık, V., Koy, A., Akkaya, M., Yıldırım, H.H. & Kantar, L. (2019). Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Sevüktekin, M., & Nargeleçekenler, M. (2010). Ekonometrik Zaman Serileri Analizi Eviews Uygulamalı (3. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şahin, D. (2015). Türkiye’de doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(19). 159-172.
• Şimşek, T. & Yiğit, E. (2017). BRICT ülkelerinde yenilenebilir enerji tüketimi, petrol fiyatları, CO2 emisyonu, kentleşme ve ekonomik büyüme üzerine nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 12(3).117-136.
• Tarı, R. & Yıldırım, D. Ç. (2009). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye için bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 16(2). 95-105.
• Tari, R. (2010). Ekonometri. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Tiwari, A. K. (2011). Comparative performance of renewable and nonrenewable energy source on economic growth and CO2 emissions of Europe and Eurasian countries: A PVAR approach. Economics Bulletin. 31(3). 2356-2372.
• Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) (2018). Türkiye’nin enerji görünümü 2018. Oda Raporu.https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/EnerjiGorunumu2018_1.pdf
• Türkiye Elektrik İletim A. Ş. (TEİAŞ). (2018). https://www.teias.gov.tr/tr-TR/turkiye-elektrik-uretim-iletimistatistikleriadresinden alındı.
• Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TUREB). (2018). Türkiye rüzgar enerjisi istatistik raporu. http://www.tureb.com.tr/files/tureb_sayfa/ duyurular/2018/03/turkiye_ruzgar_enerjisi_istatistik_raporu_ocak_2018.pdf.
• Yıldırım, H. H. (2016). Türkiye’de yenilenebilir enerji projelerinin finansman yöntemleri, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 19(36). 725-746.