ÖĞRETMEN ADAYLARINDA AKADEMİK ÖZ-YETERLİK VE AKADEMİK GÜDÜLENME İLİŞKİSİ: HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ

Year 2020, Volume: 4 Issue: 2, 101 - 115, 31.12.2020

Muhammet İbrahim Akyürek

Abstract

Bu araştırmanın amacı, öğretmen adaylarında akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme arasındaki ilişki düzeyini belirlemektir. Bu araştırma, öğretmen adaylarında akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme arasındaki ilişki düzeyini belirlemeye yönelik betimsel nitelikte ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın örneklemini, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören toplam 489 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmada, öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme düzeylerini belirlemeye yönelik iki farklı ölçek kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçme aracı, 2019-2020 eğitim öğretim yılı Mart ayı içerisinde, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde öğrenim gören 489 öğretmen adayına araştırmacı tarafından gerekli ön açıklama yapılmak suretiyle uygulanarak veriler toplanmıştır. Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik düzeyine ilişkin algılarının “kısmen fazla” düzeyinde olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik düzeyine ilişkin algıları arasında sınıf ve bölüm değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermişken; cinsiyet, yetiştiği mekân ve ekonomik durum değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeyine ilişkin algılarının “uygun” düzeyinde olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeyine ilişkin algıları sınıf ve ekonomik durum değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermişken; cinsiyet, bölüm ve yetiştiği mekân değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermemiştir. Öğretmen adaylarında akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme arasında orta düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenmelerinin artırılması amacıyla sınıf düzeyleri arasındaki farktan kaynaklı eksikliklerin giderilmesi doğrultusunda sınıf düzeyleri arası kaynaştırma çalışmaları gerçekleştirilebilir.

Keywords

Akademik öz-yeterlik, akademik güdülenme, öğretmen adayı

References

• Akbay, S. ve Gizir, C. (2010). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışı: Akademik güdülenme, akademik özyeterlik ve akademik yüklenme stillerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 60-72.
• Alemdağ, C., Öncü, E. ve Yılmaz, A. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz yeterlikleri. Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 23-35.
• Balaban Salı, J. (2006). Öğrenmede güdülenme. İçinde: Y. Kuzgun ve D. Deryakulu (Ed.) Eğitimde Bireysel Farklılıklar, (2. Baskı). Ankara: Nobel.
• Bandura, A. (1994). Self-efficacy. V. S. Ramachaudran, (Ed.). In Encyclopedia of Human Behavior (71-81). New York: Academic.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman.
• Bitlisli, F., Dinç, M., Çetinceli, E. ve Kaygısız, Ü. (2013). Beş faktör kişilik özellikleri ile akademik güdülenme ilişkisi: Süleyman Demirel Üniversitesi Isparta Meslek Yüksekokulu öğrencilerine yönelik bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 459-480.
• Bong, M. (1995). Epistemological beliefs and generalizability of self-efficacy: Implications for instructional design. (Doktora Tezi). University of Southern California, California.
• Bozanoğlu, İ. (2004). Akademik güdülenme ölçeği: Geliştirilmesi, geçerliği, güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(2), 83-98.
• Büyüköztürk, Ş. (2013). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem A.
• Çava Kuru, G. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
• Deci, E. L. ve Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. New York: Plenum.
• Demir, M. ve Arı, E. (2013). Öğretmen adaylarının akademik güdülenme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9(3), 265-279.
• Deniz, A. (2020). Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine ilişkin tutum, akademik öz-yeterlik ve akademik güdülenme düzeylerinin incelenmesi: Bir vakıf üniversitesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dilts, R. (1998). Motivation. 12/05/2020 tarihinde http://www.nlpu.com/Articles/artic17.html sayfasından erişilmiştir.
• Ekici, G. (2012). Akademik Öz-Yeterlik Ölçeği: Türkçe'ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 174-185.
• Fırat Durdukoca, Ş. (2010). Sınıf Öğretmeni adaylarının akademik özyeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Dergisi, 10(1), 69-77.
• Golightly, T. R. (2007). Defining the components of academic self-efficacy in Navajo American Indian high school students. (Doktora Tezi). Brigham Young University, Utah.
• Gürbüzoğlu Yalmancı, S. ve Aydın, S. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlik algılarının incelenmesi. E-Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(2), 21-27.
• Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi (2020). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Stratejik Planı (2017/2021). 12/05/2020 tarihinde http://www.egitim.hacettepe.edu.tr/belge/2017_2021_strplan.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Jerusalem, M. (2002). Theroretischer teil - Einleitung I. Zeitschrift für Pädagogik, 44, 8-12.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi: kavramlar, ilkeler, teknikler. Ankara: Nobel.
• Lumsden, L. S. (1994). Student motivation to learn. ERIC Digest, 92, Ed: 370200.
• Miller, L. K. (2010). The impact of intrusive advising on academic self efficacy beliefs in first-year students in higher education. (Doktora Tezi). Loyola University Chicago, İllinois.
• Nakip, C. ve Özcan, G. (2016). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik öz-yeterlik inançları ile öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 783-795.
• Otacıoğlu, S. G. (2008). Müzik öğretmenliği Okul Deneyimi I uygulamalarına katılan öğretmen adaylarının öz etkililik-yeterlilik düzeylerinin incelenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(1), 163-170.
• Ömür, Y. E. ve Nartgün, Ş. S. (2013). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumları ile güdülenme düzeyleri arasındaki ilişki. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 2(2), 41-55.
• Özsüer, S., İnal, G., Uyanık, Ö. ve Ergün, M. (2011). Afyon Kocatepe Üniversitesinde öğrenim gören öğrencilerin akademik özyeterlik inanç düzeylerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 113-125.
• Pajares, F. (1996). Self-efficacy beliefs in academic settings. Review of Educational Research, 66(4), 543–578.
• Palavan, Ö. ve Açar, D. (2015). Aday sınıf öğretmenlerinin akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 14-27.
• Satıcı, S. A. (2013). Üniversite öğrencilerinin akademik öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Schultz, D. ve Schultz, S. E. (2007). Modern psikoloji tarihi. (Çev. Yasemin Aslay), İstanbul: Kaknüs.
• Şeker, S. S. (2016). Müzik eğitimi bölümü öğretmen adaylarının akademik güdülenme ve akademik öz-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniveritesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1465-1484.
• Terzi, M., Ünal, M. ve Gürbüz, M. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiğe yönelik akademik güdülenme düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(1), 51-60.
• Uslu, T. (2018). Üniversite öğrencilerinin liderlik, akademik özyeterlik ve okula yabancılaşma algıları (Erzincan üniversitesi örneği). (Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Vallerand, R., ve Bissonnette, R. (1992). On the predictive effects of intrinsic, extrinsic, and amotivational styles on behavior: A prospective study. Journal of Personality, 60, 599-620.
• Vallerand, R., Pelletier, L., Blais, M., Briere, N., Senécal, C. ve Vallieres, E. (1992). The academic motivation scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Education and Psychological Measurement, 52, 1003-1017.
• Vallerand, R., Pelletier, L., Blais, M., Briere, N., Senécal, C. ve Vallieres, E. (1993). On the assessment of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education: Evidence on the concurrent and construct validity of the Academic Motivation Scale. Education ve Psychological Measurement, 53, 159-172.
• Wuebbels, A. L. (2006). The development of a social emotional and academic self-efficacy curriculum for sixth grade adolescent students. (Doktora Tezi). School of Saint Louis University, Missouri.
• Yörük, A. (2007). Motivasyon. 12/05/2020 tarihinde http://www.sivasram.gov.tr/ sayfasından erişilmiştir.
• Zimmerman, B. J. (1995). Self-efficacy and educational development. (A Bandura, Der.). Self-efficacy in Changing Societies. New York: Cambridge University Press.
• Zimmerman, B. J. (2000). Self-efficacy: An essential motive to learn. Contemporary Educational Psychology, 25, 82-91.
• Yenilmez, K. (2016). Öğretmen adaylarının akademik öz-yeterlikleri ve matematik öğretimine yönelik öz-yeterliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 324-332.
• Yılmaz, M., Gürçay, D. ve Ekici, G. (2007). Akademik Öz-yeterlik Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 253-259.