Abstract
Mülteci, sığınmacı ya da göçmen olarak tanımlanan gruplar, son yıllarda medyada yardım kampanyaları ya da trajik yaşam mücadeleleri, adli vakalar, şiddet, istismar gibi negatif bağlamlarla çerçevelenen haber programları ile karşımıza çıkmaktadır. Ülkemizde ise bu konu, gerek coğrafi gerekse tarihî yakınlık nedeniyle dünya medyasından farklı olarak gündemin ilk sıralarında siyasal, sosyal ve insani boyutlarıyla yer almaktadır. Bununla birlikte mülteciliğin çeşitli medya mecralarında konu edilme biçimi, çağımızın ve insanlığın özgürlük, insan hakları, eşitlik, birlikte yaşama kültürü, öteki gibi pek çok kavram açısından hâlâ ciddi ve kötü bir sınav verdiğine işaret etmektedir. Öte yandan, gerçek hayatta yaşanan pek çok unsurdan beslenen çocuk edebiyatının ve çocuk kitaplarının mülteciliği konu edinmesi ise, çocuk okurların bu gerçeklik karşısında doğru yönde bir farkındalık kazanarak empati gösterebilmeleri noktasında özel bir önem taşımaktadır. “Yolculuk” adlı resimli çocuk kitabı, çocuk hedef kitle için kaleme alınmış bir edebî eserin, şiddet, çatışma ve ölümü de içinde barındıran mültecilik gibi gerçek hayattan yola çıkan, aynı zamanda travmatik bir konuyu anlatımı açısından incelemeye değer bulunmuştur. Çalışmada adı geçen çocuk kitabı, aynı konuyu işleyen benzer kitaplar içinden küçük yaştaki çocukları hedeflemesi ve 12 dile çevrilerek dünya çapında yaygın bir okur kitlesine ulaşması nedeniyle seçilmiştir. Araştırmanın amacı, bir çocuk kitabında gerçekçi bir konunun, Greimas’ın göstergebilimsel yöntemiyle, eyleyenler örnekçesi ve göstergebilimsel dörtgen yardımıyla yazınsal metnin anlamını oluşturan çeşitli katmanlara ulaşıp, eyleyenler ve anlatıdaki işlevleri ile bunların aralarındaki ilişki açığa çıkarılarak irdelenmesidir. Literatürde, çocuk içeriklerine ilişkin analizlerde anlatıda yer alan kişilerin işlevlerine göre betimlendiği Greimas’ın göstergebilimsel yönteminin kullanımının sınırlı olduğu görülmektedir. Özellikle travmatik konular diye adlandırılan ve çocuklara son derece özenli bir dil kullanılarak anlatılması gereken gerçekçi kurgularda, bu yöntemle yapılan Türkçe analizlere rastlanmamaktadır. Çözümlemede, yazınsal metindeki esenliksiz atmosfere rağmen savaş-barış, korku-umut, ayrılma-kavuşma gibi zıtlıkların bir arada kullanılmasının, hikâyede iyimser ve umutlu bir anlatım dilini hâkim kıldığı görülmüştür. Tercih edilen bu yaklaşımın, konunun şiddetten uzak ve çocuk okura uygun bir anlatım sağladığı sonucuna varılmıştır.
References
- Akgün, A. (2015). Edebiyatımızda göç ve göçmen edebiyatları üzerine bir değerlendirme. Göç Dergisi, 2(1), 69–84.
- Aytekin, H. (2008). Çocuk edebiyatında ölüm teması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 89–102.
- Çakır, S. (2015). Peter Bichsel’in Çocuk Hikayeleri adlı yapıtındaki eğitsel kavramların göstergebilimsel çözümlemesi (Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
- Günay, V. D. (2002). Göstergebilim yazıları. İstanbul: Multilingual.
- Günay, V. D. (2008). Görsel okuryazarlık ve imgenin anlamlandırılması. Art-e Sanat Dergisi, 19. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/193366 adresinden edinilmiştir.
- Kıran, A. ve Kıran, Z. (2011). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Kıran, Z. ve Kıran, A. (2010). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Paksu, Sevde, Z. (Ed.). (2017). Çocuk Edebiyatı Muhabbeti. 1(Kasım). http://tazekitap.com/wp- content/uploads/2017/12/cocuk-edebiyati-muhabbeti-dergisi.pdf adresinden edinilmiştir.
- Rifat, M. (1982). Genel göstergebilim sorunları – Kuram ve uygulama. İstanbul: Alaz Yayınları.
- Rifat, M. (1990). Dilbilim ve göstergebilimin çağdaş kuramları. İstanbul: Düzlem Yayınları.
- Sivri, M. ve Örkün, B. (2014). Çocuk ve gençlik edebiyatında göstergebilimsel bir uygulama: Aytül Akal. İzmir: Uçanbalık Yayıncılık.
- Şen, E. (2016). Çocuk edebiyatında bir yaşam gerçekliği olarak ölüm olgusu üzerine bir inceleme (Sevim Ak örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 14–23.
- Şirin, R. M. (2000). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Tüfekci Can, D. (2014a). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Tüfekci Can, D. (2014b). Çocuk edebiyatı giriş. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Uçan, H. (2016). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Ural, S. (2006, Ekim). Çocuk edebiyatı yapıtlarındaki yaşam gerçekliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri.
- Yakar, M. Y. (2017). Türk çocuk edebiyatında göç olgusu. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 58, 339–353.
Abstract
Groups defined as refugees, asylum seekers, or immigrants have faced us in recent years through aid campaigns in the media or news programs framed in negative contexts like tragic life struggles, judicial cases, violence, and abuse. The political, humane, and social dimensions of the topic, being different from the world media, have taken place on Turkey’s agenda because of both its geographical and historical proximity. The way that refugees are discussed in various media circles shows that humanity in our era is still passing a serious and nasty test in terms of many concepts like freedom, human rights, equality, coexistent culture, and beyond. Being enriched from many factors experienced in real life, meanwhile, children’s books and literature on the issue of refugees’ condition carry particular importance in terms of children who read being able to show empathy while gaining an awareness of this reality in the proper direction. The illustrated children’s book The Journey is worth investigating in terms of being a literary work that takes children as the target audience; includes violence, conflict, and death; and at the same time narrates a traumatic subject drawn from real life, such as being a refugee. In the study, this children’s book was chosen because of targeting small children from within similar books functioning on the same topic and, by being translated into 12 languages, for its ability to reach worldwide readership. The aim of the research is to scrutinize a realistic topic in a children’s book by arriving at the various layers forming the literary meaning of the text with the help of semiotics through the example of agents using Greimas’ semiotic method and exposing the agents, the functions they explain, and the relationships among them. Greimas’ semiotic method, which describes the people located in the narrative according to their function, appears to have limited use in analyses related to children’s content in the literature. No Turkish analyses are encountered that have been performed with this method on realistic constructs referring to traumatic issues in particular or that need to be told using highly attentive language for children. In the analysis, the use of combining contrasts like war-peace, fear-hope, and separation-union, in spite of the uneasy atmosphere of the literary text, was dominantly seen as an optimistic and hopeful language of expression in the story. This preferred perspective provides an appropriate expression for children to read that is far from the topic of violence.
References
- Akgün, A. (2015). Edebiyatımızda göç ve göçmen edebiyatları üzerine bir değerlendirme. Göç Dergisi, 2(1), 69–84.
- Aytekin, H. (2008). Çocuk edebiyatında ölüm teması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 89–102.
- Çakır, S. (2015). Peter Bichsel’in Çocuk Hikayeleri adlı yapıtındaki eğitsel kavramların göstergebilimsel çözümlemesi (Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum). https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi adresinden edinilmiştir.
- Günay, V. D. (2002). Göstergebilim yazıları. İstanbul: Multilingual.
- Günay, V. D. (2008). Görsel okuryazarlık ve imgenin anlamlandırılması. Art-e Sanat Dergisi, 19. http://dergipark.gov.tr/download/article-file/193366 adresinden edinilmiştir.
- Kıran, A. ve Kıran, Z. (2011). Yazınsal okuma süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Kıran, Z. ve Kıran, A. (2010). Dilbilime giriş. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
- Paksu, Sevde, Z. (Ed.). (2017). Çocuk Edebiyatı Muhabbeti. 1(Kasım). http://tazekitap.com/wp- content/uploads/2017/12/cocuk-edebiyati-muhabbeti-dergisi.pdf adresinden edinilmiştir.
- Rifat, M. (1982). Genel göstergebilim sorunları – Kuram ve uygulama. İstanbul: Alaz Yayınları.
- Rifat, M. (1990). Dilbilim ve göstergebilimin çağdaş kuramları. İstanbul: Düzlem Yayınları.
- Sivri, M. ve Örkün, B. (2014). Çocuk ve gençlik edebiyatında göstergebilimsel bir uygulama: Aytül Akal. İzmir: Uçanbalık Yayıncılık.
- Şen, E. (2016). Çocuk edebiyatında bir yaşam gerçekliği olarak ölüm olgusu üzerine bir inceleme (Sevim Ak örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 14–23.
- Şirin, R. M. (2000). 99 soruda çocuk edebiyatı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
- Tüfekci Can, D. (2014a). Çocuk edebiyatı kuramsal yaklaşım. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Tüfekci Can, D. (2014b). Çocuk edebiyatı giriş. Konya: Eğitim Yayınevi.
- Uçan, H. (2016). Yazınsal eleştiri ve göstergebilim. İstanbul: İz Yayıncılık.
- Ural, S. (2006, Ekim). Çocuk edebiyatı yapıtlarındaki yaşam gerçekliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi. 2. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri.
- Yakar, M. Y. (2017). Türk çocuk edebiyatında göç olgusu. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 58, 339–353.
Details
| Primary Language | Turkish |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | June 1, 2018 |
| Published in Issue | Year 2018 |