Misafirlikten Vatandaşlığa Türkiye’de Geçici Koruma Altındaki Suriyeliler

Year 2018, , 171 - 195, 01.12.2018

Ahmet Koyuncu

https://doi.org/10.12738/mejrs.2018.3.2.0009

Cited By: 6

Abstract

2010 yılında yaşanan Arap Baharı’nın ardından başta Suriye olmak üzere bölgede yaşanan savaş ve çatışmaların ardından 3,5 milyonu aşkın Suriyeli Türkiye’ye sığınmıştır. Bugün itibarıyla göçmen, sığınmacı, mülteci ve geçici koruma/misafir gibi farklı statülerde 4 milyondan fazla kişiye ev sahipliği yapan Türkiye, aynı zamanda dünyanın en fazla “sığınmacı” barındıran ülkesidir. Türkiye’ye sığınan Suriye vatandaşlarına uluslararası hukukta istisnai bir prosedür olan geçici koruma statüsü verilmiştir. Başka bir ifadeyle her türlü ihtiyaçları devlet tarafından karşılanmak üzere bir anlamda “misafir” konumunda kabul edilmişlerdir. Zira geçici koruma statüsü, savaşın bitmesiyle Suriyeli savaş mağdurlarının evlerine döneceğini varsaymaktadır. Ancak aradan geçen altı yılda Suriye’deki savaş sona ermemiş dahası mevcut koşullar itibarıyla kısa sürede sona ermesi de mümkün gözükmemektedir. Bu durum, geçici koruma statüsünün sürdürülebilir olmadığını açıkça ortaya koymuştur. Bu süreçte bir taraftan geçici koruma statüsünden kaynaklanan sorunlara ilişkin tartışmalar sürerken diğer yandan Türkiye’de ikamet eden ve ülkeye katma değer sunan Suriyelilere vatandaşlık verilmesine ilişkin tartışmalar hız kazanmıştır. Ancak bu süreçte belki de en çok ihmal edilen husus “Suriyelilerin kendilerine vatandaşlık verilmesi hususunda ne düşündükleri” olmuştur. Bu bağlamda çalışmamız Suriyelilerin gözünden vatandaşlık tartışmalarına odaklanmaktadır. Çalışma kapsamında Ocak- Mayıs 2017 tarihlerinde farklı sosyoekonomik seviyeden 125 Suriyeli ile gerçekleştirilen nitel araştırma verilerinden hareketle Türkiye’deki Suriyelilerin vatandaşlık tartışmalarını nasıl değerlendirdikleri ve vatandaşlığa ilişkin kanaatleri analitik bir perspektifle ele alınmaktadır.

Keywords

Türkiye • Göç • Suriyeliler • Vatandaşlık • Geçici koruma

Syrians in Turkey under Temporary Protection: From Guest Status to Citizenship

Abstract

Beginning in the wake of the Arab Spring that occurred in 2010, 3,070,000 Syrians have taken refuge in Turkey following the war and conflicts experienced in the region that is Syria. The country of Turkey, which as of today has four million people in different statuses like immigrant, asylum seeker, refugee, and temporary protection/guest who have become homeowners, hosts the most “asylum seekers” in the world at the same time. Temporary protection status, as an exceptional procedure under international law, has been provided to Syrian citizens taking refuge in Turkey. In other words, every need of theirs is accepted in the position of “guest” in the sense of being met by the state, because the temporary protection status assumes the victims of the Syrian war will return to their homes with the war’s end. However, the war in Syria has not yet come to an end, nor does its finish seem possible in the short term with current conditions. This situation reveals the temporary protection status to be non-sustainable. While on one side debates lead on related to the problems arising from temporary protection status in this process, on the other, debates related to granting citizenship to Syrians residing in Turkey who add value to the country have gained speed. However, the most neglected point in this process is perhaps “What do we think about the issue of giving Syrian individuals citizenship?” In this context our study is focused on the debates of citizenship from the eye of Syrians. How Syrians in Turkey evaluate the debates on citizenship and their convictions related to citizenship have been discussed from an analytical perspective with motion from qualitative research data conducted over 125 Syrians with different socio-economic levels from January to May 2017.

Keywords

Turkey • Immigration • Syrians • Citizenship • Temporary protection

References

• Atay, H. (2007). Söylem analizi kavramının yapıları ve işlem akışı. A. Yüksel., B. Mil., Y. Bilim (Ed.), Nitel araştırma: Neden, nasıl, niçin içinde (s. 169–180). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Baban, F. (2009). Cemaat, vatandaşlık ve kimlik. F. Keyman ve A. İçduygu (Ed.) Küreselleşme, Avrupalılaşma ve Türkiye’de vatandaşlık içinde (s. 60–83). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Barker, C., & Galasinski, D. (2001). Cultural studies and discourse analysis: A dialogue on lnaguage and identity. London, UK: Sage.
• Devlet Planlama Teşkilatı. (1990). Bulgaristan’dan Türk göçleri (DPT Sosyal Planlama Başkanlığı Hizmete Özel Rapor). Ankara: Yazar.
• Ekinci, T. Z. (1999). Vatandaşlık açısından Kürt sorunu ve bir çözüm önerisi. İstanbul: Küyerel Yayınları.
• Emre, A. (2015, 01 Eylül). Muhacirlikten sığınmacılığa bir dönüşüm hikayesi. Yeni Şafak.
• Erdoğan, M. (2014). Türkiye’deki Suriyeliler: Toplumsal kabul ve uyum araştırması. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Göç ve Siyaset Araştırmaları Merkezi.
• Hakan, A. (2016, 06 Temmuz). İkiyüzlülük ve Avukat Rahmi örnek olayı. Hürriyet. http://www. hurriyet.com.tr/yazarlar/ahmet-hakan/ikiyuzluluk-ve-avukat-rahmi-ornek-olayi-40133698 adresinden edinilmiştir.
• İçişleri Bakanlığı. (2017). İçişleri Bakanı Soylu: “Avrupa, 16 Nisan Referandumunu Dert Ettiği Kadar Milyonlarca Mülteciyi Dert Edinmemiştir. https://www.icisleri.gov.tr/icisleri- bakani-soylu-avrupa-16-nisan-referandumunu-dert-ettigi-kadar-milyonlarca-multeciyi-dert- edinmemistir adresinden edinilmiştir.
• Kaya, A. (2003). Ulusal yurttaşlıktan çoğul yurttaşlığa: Yurttaşlık kuramlarına eleştirel bir yaklaşım. A. Kaya ve G. Göksu Özdoğan (Haz.), Uluslararası ilişkilerde sınır tanımayan sorunlar içinde (s. 149–189). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Koyuncu, A. (2016a). Nimet mi? Külfet mi? Türkiye’nin Suriyeli sığınmacıları ve göç ekonomisi üzerine bir derkenar. A. Esen ve M. Duman (Ed.), Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeliler: Tespitler ve öneriler içinde (s. 107–130). İstanbul: WALD.
• Koyuncu, A. (2016b). Şiddetin İslamileştirilmesinin yeni aktörü DEAŞ’e katılımlar üzerinden bir profil denemesi. I. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Müslümanlar Kongresi içinde (s. 58–65). Konya.
• Koyuncu, A. (2018). Türkiye toplumunda Suriyeli sığınmacıların toplumsal kabulü ve dışlanması. B. Kartal ve U. Manço (Der.), Beklenmeyen misafirler: Suriyeli sığınmacılar penceresinden Türkiye toplumunun geleceği (s. 271–294.). London: Transnational Press London.
• Nazıroğlu, B. (2013). Vatandaşlık ve din eğitimi. İstanbul: Açılım Kitap.
• Özel, S. (2007). Küreselleşme döneminde vatandaşlık. Anayasa Yargısı Dergisi, 24, 577–583.
• Pew Research Center. (2015). The future of world religions: Population growth projections: 2010- 2050. Retrieved from http://www.pewforum.org/2015/04/02/religious-projections-2010-2050/
• TBMM İnsan Hakları İnceleme Komisyonu. (2012), Ülkemize sığınan Suriye vatandaşlarının barındıkları çadırkentler hakkında inceleme rapor. http://www.tbmm.gov.tr/komisyon/ insanhaklari/docs/2012/raporlar/28_02_2012_1.pdf adresinden edinilmiştir.
• Topçuoğlu, A., Özelsel, E. ve Koyuncu A. (2015), Konya’daki Suriyeli misafirlerin ekonomik potansiyelleri ve işbirliği imkanlarının belirlenmesi araştırması. Kalkınma Bakanlığı, MEVKA, MÜSİAD Konya Şubesi.
• Turner, B. S. (1993). Contemporary problems in the theory of citizenship. In B. S. Turner (Ed.) Citizenship and social theory (pp. 1–18). London, UK: Sage.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2013). Türkiye’deki Suriyeli sığınmacılar, 2013 saha araştırması sonuçları. https://www.afad.gov.tr/Dokuman/TR/60- 2013123015491-syrian-refugees-in-turkey-2013_baski_30.12.2013_tr.pdf adresinden edinilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2014). Suriye’den Türkiye’ye nüfus hareketleri, kardeş topraklarındaki misafirlik raporu. https://www.afad. gov.tr/Dokuman/TR/79-20140529153928-suriye’den-turkiye’ye-nufus-hareketleri,-kardes- topraklarindaki-misafirlik,-2014.pdf adresinden edinilmiştir.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2017). 32 ülkeden 60 gazeteci AFAD’ı ziyaret etti. https://www.afad.gov.tr/tr/19324/32-Ulkeden-60-Gazeteci-AFAD- i-Ziyaret-Etti adresinden 21.07.2017 tarihinde edinilmiştir.
• Van Dijk, T. (2003). Critical discourse analysis. In D. Schiffrin, D. Tannen, & E. H. Hamilton (Eds.), The handbook of discourse analysis (p. 352–372). Oxford: Blakwell Publishing.
• Vardar, D. (2009). Avrupa Birliği-Türkiye ilişkileri ve vatandaşlık sorunu. F. Keyman ve A. İçduygu (Ed.), Küreselleşme, Avrupalılaşma ve Türkiye’de vatandaşlık içinde (s. 86–108). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.