BİZANS İMPARATORU HERAKLEİOS’UN EKONOMİK REFORMLARI

Year 2023, Issue: V, 1 - 16, 30.12.2023

Sercan Akiniz , Zeynep Güngör

Abstract

Baskıcı Fokas rejimine karşı Kartaca eksarhı Herakleios’un organize ettiği bir darbe girişimiyle imparatorluğu elde eden, babası ile aynı adı taşıyan Herakleios, 610 yılında Bizans’ın yeni imparatoru olmuştur. Herakleios imparatorluğu devraldığında Iustinianos devrinin ışıltılarından eser kalmamıştır. Herakleios’un imparatorluğu elde etmesinin hemen ardından batıda Avar-Slav akınlarının baskı ve istilaları doğuda ise Sâsânîler hemen ardından İslâm akınları ile mücadele etmek zorunda kalmıştır. İmparatorluk hem Avar-Slav akınları hem de Sâsânî-İslâm akınlarıyla baş edecek ekonomik-askeri güçten yoksundu. Bu süreç Herakleios’un imparatorluğu saran bütün tehditlerle mücadele edebilmesi için birtakım alanlarda reform hareketlerine girişmesini gerekli kılmıştır. Herakleios’un, önceliği çöken ekonomik durumda finansman sorununu çözmek olmuştur. Bu doğrultuda sikkeler ve darphaneler reformlara tabi tutulmuş ve mali idare de birtakım düzenlemelere gidilmiştir. Bu reformlar neticesinde Avar-Slav kavimlerini haraç ödeyerek dizginleyebilmiş ve Sâsânî İmparatorluğuna karşı girişeceği savaşlarda yeni birlikler tesis edebilmiştir. Bu çalışmada Herakleios’un ekonomi alanında neden reformlara ihtiyaç duyduğunun gözler önüne serilebilmesi için dönemin siyasi olaylarına genel hatlarıyla değinilecek ve ardından Herakleios’un ekonomi alanında yapmış olduğu reformlara yer verilecektir.

Keywords

Bizans, Herakleios, Ekonomi, Sikke, Reform.

Supporting Institution

Akdeniz Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

Project Number

SYL-2018-2227

References

• Abû’l-Farac. Abû’l Farac Tarihi I, Çev. Ö.R. Doğrul (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 1945).
• Avcı, Casim. İslâm-Bizans İlişkileri (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 2015).
• Belâzuri. Fütuhu’l Büldân, çev. Mustafa Fayda (İstanbul: Siyer Yayınları 2013).
• Brown, Peter. Geç Antikçağ Dünyası, çev. Turhan Kaçar (İstanbul: Alfa Yayınları 2017).
• Bury, B. John. The Imperial Administrative System in the Ninth Century (London: Oxford University Press 1911).
• Cameron, Averil. The Byzantines (Oxford: Blackwell Publishing 2006).
• Catalogue of The Byzantine Coins in the Dumbarton Oaks Collection and in the Whittemore Collection II, ed. Alfred R. Bellinger-Philip Grierson (Washington: Dumbarton Oaks Research and Collection 1993).
• Decker, J. Michael. The Byzantine Dark Ages, (New York: Bloomsbury 2016)
• Dodd, C. Erica. Byzantine Silver Stamps (Washington: Dumbarton Oaks 1961).
• Gil, Moshe. A History of Palestine 634-1099 (Cambridge: Cambridge University Press 1992).
• Gregory, E. Timothy A History of Byzantium, (New Jersey: WileyBlackwell 2010).
• Grierson, Philip. “Hexagram”, The Oxford Dictionary of Byzantium, Ed. A. Kazhdan, (Oxford: Oxford University Press 1991) 1289.
• Grierson, Philip. Byzantine Coinage (Washington: Dumbarton Oaks 1999).
• Grierson, Philip. Byzantine Coins (California: University of California Press 1982).
• Haldon, John. “The Reign of Heraclius A Context For Change?”, The Reign of Heraclius (610-641): Crisis and Confrantation, ed. Gerrit J. Reinink-Bernard H. Stolte (Leuven: Peeters 2002).
• John Haldon, The Palgrave Atlas of Byzantine History, (New York: Palgrave Macmillan 2005).
• Hendy, F. Michael. Studies in The Byzantine Monetary Economy 300-1450 (Cambridge: Cambridge University Press 1985).
• Herrin, Judith. Bizans Bir Ortaçağ İmparatorluğunun Şaşırtıcı Yaşamı, çev. Uygur Kocabaşoğlu (İstanbul: İletişim Yayınları 2016).
• İbn Cafer. Kitabü’l-Harac, çev. Ramazan Şeşen (İstanbul: Yeditepe Yayınları 2018).
• Kaegi, E. Walter. Bizans ve İlk İslam Fetihleri, çev. Mehmet Özay (İstanbul: Kaknüs Yayınları 2000).
• Kaegi, E. Walter. Heraclius Emperor of Byzantium (Cambridge: Cambridge University Press 2003).
• Laiou, Angeliki E.- Morrisson, Cecile. Bizans Ekonomisi, çev. Bahattin Bayram (İstanbul: Runik Kitap 2020).
• Lemerle,Paul. Bizans Tarihi, çev. Galip Üstün (İstanbul: İletişim Yayınları 2013).
• Mango, Cyril. Bizans Yeni Roma İmparatorluğu, çev. Gül Ç. Güven (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları 2016).
• Mitchell, Stephen. Geç Roma İmparatorluğu Tarihi, çev. Turhan Kaçar (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 2016).
• Morgan, Giles. Bizans’ın Kısa Tarihi, çev. E.Ç. Babaoğlu (İstanbul: Kalkedon Yayınları 2010).
• Morrisson, Cecile. “Olaylar /Kronolojik Perspektif”, Bizans Dünyası I, ed. C.Morrisson, çev. Aslı Bilge (İstanbul: Ayrıntı Yayınları 2014). 21-67.
• Nikephoros. Nikephoros Patriarch of Constantinople Short History trans. C.Mango (Washington: Dumbarton Oaks 1990).
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi, çev. F. Işıltan (Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları 2015).
• Paschale. Chronicon Paschale, 284-628 A.D., trans. Michael Whitby-Mary Whitby (Liverpool: Liverpool University 1989).
• Sebeos. The Armenian History Attributed to Sebeos, trans. R.W. Thomson (Liverpool: Liverpool University Press 1999).
• Stathakopoulos, Dionysios. Bizans İmparatorluğu’nun Kısa Tarihi çev.Cumhur Atay (İstanbul: İletişim Yayınları 2018).
• Theophanes. The Chronicle of Theophanes Confessor Byzantine and Near Eastern History A.D. 284-813, trans. C.Mango- R.Scott (Oxford: Clarendon Press 1997).
• Ünal, Ceren. Bizans Sikkelerinde Kutsal Kişi Tasvirleri, Doktora Tezi (İzmir :Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı 2010).
• Vasiliev, A.A. Bizans İmparatorluğu Tarihi, çev. T. Alkaç (İstanbul: Alfa Yayınları 2016).
• Whalin, C. Douglas. “A Note Reconsidering the Message of Heraclius’ Silver Hexagram Circa AD 615”, Byzantinische Zeitschrift, V.112/1, 2019: 221-232.
• Zuckerman, Constantin. “Ordu”, Bizans Dünyası I, çev. Aslı Bilge (İstanbul: Ayrıntı Yayınları 2014).