Yutma: İnsanın Etolojik Geriliminde Bir Fenomenin Felsefesi

Yıl 2018, Cilt: 8 Sayı: 1, 59 - 65, 30.06.2018

Çetin Balanuye

Öz

“Yutma” kavramı, insanın ‘anthropocentric’ yatkınlığı nedeniyle olacak, nörofizyolojik bir olay olarak sıklıkla ‘ağız’ ile ilişkilendirilir. İnsan, kendisine benzettiği diğer hayvanlar gibi, bir şeyleri yer ve yutar; yutma bu bağlamda genellikle -insanı da içeren tüm hayvanlar için- olağan bir beslenmenin temel yolu ya da kanalıdır. Olağanlığın bu güncelik kabulü yutma fenomenine ilişkin felsefenin belirgin bir dikkat geliştirmesini engeller; filozoflar arasında doğrudan bu fenomeni çalışmış birinin olmayışı büyük ölçüde bu ‘varsayılmış tematik uzaklık’ nedeniyledir. Ne var ki, dilsel bir keyfiyet bir kenara bırakılırsa yutma fenomeninin oldukça geniş bir metafizik tartışmayla yakından ilişkili olduğu görülür: Yutma, canlı ya da cansız her varlık için, kendi olmayanı kendi kılmak ve böylece var kalmak çabasında bir eşik işlevi görür; varlığın sınırını muğlaklaştırır, ben ile ben olmayanı sorunsallaştırır ve etolojik bir gerilim için tüm mizanseni hazırlar. Bu çalışma, sözü edilen mizanseni Spinozacı bir perspektiften açımlamak ve bir tür ‘yutma felsefesi’ için spekülatif çözümlemeleri geliştirmek amacındadır.

Anahtar Kelimeler

Spinoza, Yutma, Metafizik, Bireyleşim

Kaynakça

• Ashe G. (1985). The Discovery of King Arthur. Garden City 1985.
• Gılgameş Destanı (2012). Çev. İsmet Zeki Eyüboğlu. İstanbul 2012.
• Jager B. (1999). ”Eating as Natural Event and as Intersubjective Phenomenon: Towards a Phenomenology of Eating”. Journal of Phenomenological Psychology 30/1 (1999).
• Lakoff G. & Johnsen M. (2003). Metaphors We Live by. London 2003.
• Perec G. (1990). La Disparition. Paris 1990. Kayboluş. Çev. C. Yardımcı. İstanbul 2005.
• Sherman J. H. (2008). “A Geneology of Participation“. Eds. J. N. Ferrer & J. H. Sherman Participatory Turn, The: Spirituality, Mysticism, Religious Studies. Albany 2008.
• Spinoza B. (2004). Etika: Geometrik Düzene Göre Kanıtlanmış ve Beş Bölüme Ayrılmış Olan. Çev. H. Z. Üken. Ankara 1999.