Yeni Yazıtlar Işığında Ata Yadigarı (Patroos) Tanrı Ksanthos Kültü

Year 2017, Volume: 7 Issue: 2, 347 - 357, 30.12.2017

Nihal Tüner Önen

Abstract

İki başlık altında ele alınan buradaki makalede ilk olarak Lykialılar için antikçağ boyunca Letoon‟la birlikte bölgenin idari ve kült merkezi olma özelliğini sürdürmüş olan Ksanthos antik kentinden ele geçen ve her biri farklı zamanlarda ata yadigarı tanrı Ksanthos‟un rahipliğini yapmış kişilerin dikmiş oldukları heykellere ait olan dört yazıt tanıtılmıştır; ardından tanrı Ksanthos‟un kimliğine ilişkin var olan tartışmalar değerlendirilmiş ve yeni öneriler getirilmiştir. Bunu yaparken günümüze kadar, Homeros‟un Ilias destanından itibaren adını bildiğimiz ve tanrıça Leto efsanelerine konu olmuş Ksanthos nehri ile özdeşleştirilen, fakat Lykia‟da genellikle baş tanrı Apollon için kullanılan παηξῶνο epithetini alması dolayısıyla diğer nehir tanrılarından ayrılan ve kent üstü bir tanıma kavuşan söz konusu tanrının konumunun yazıtlar ve antik kaynaklar üzerinden gözden geçirilerek irdelenmesi gerekli görülmüştür. Tanrı Ksanthos kültünün kökenlerinin Hellenistik Dönem‟e dayandığı düşünülse de burada ele alınan yazıtların tümü Roma İmparatorluk Dönemi‟ne tarihlendirilmektedir. Yeni yayınlananlar dışında tanrı Ksanthos‟a ilişkin kentten beş yazıt daha bilinmektedir. Bu durum söz konusu tanrıya ilişkin uzun süreli bu tapınımın önemini ortaya koymaktadır.

Keywords

Lykia, Ksanthos, Ata Yadigarı Tanrı Ksanthos, Patroos

References

• Akdoğu-Arca E. N. (2005). “The Genitive Case on Altares from Asia Minor indicating a Boundary Inscription”. Gephyra (2005) 47-58.
• Baker P. & Thériault G. (2002). Anatolia Antiqua X (2002) 302-305.
• Baker P. & Thériault G. (2003). Anatolia Antiqua XI (2003) 431-435.
• Baker P. & Thériault G. (2004). Anatolia Antiqua XII (2004) 316-319.
• Baker P. & Thériault G. (2006). Anatolia Antiqua XIV (2006) 284-286.
• Baker P. & Thériault G. (2009). “Notes sur quelques inscriptions grecques de Lycie, Xanthos, Arykanda et Kadyanda, et deux nouvelles inscriptions xanthiennes”. REG 122 (2009) 63-84.
• Bryce T. R. (1983). “The Arrival of the Goddess Leto in Lycia”. Historia 32 (1983) 1-13.
• Bryce T. R. (1986). The Lycians in Literary and Epigraphic Sources. Copenhagen 1986.
• Bryce T. R. (2006). The Trojans and Their Neighbours. New York 2006.
• des Courtils C. (2003). Dünya Kültür Mirası Kentlerinden Ksanthos ve Letoon Rehberi. İstanbul 2003.
• Efendioğlu T. (2010). Lykia’da Yerel Tanrı ve Tanrıçalar. İstanbul 2010.
• Fellows Ch. (1841). An Account of Discoveries in Lycia. London 1840.
• Ferrary J.-L. (2005). “L‟onomastique dans les provinces orientales de l‟empire à la lumière du dossier des mémoriaux de délégations de Claros”. Cahrlers du Centre Gustave Glotz 19 (2008) 247-278.
• Frei P. (1990). “Die Götterkulte Lykiens in der Kaiserzeit”. ANRW II 18.3 (1990) 1730-1864.
• Heberdey R. & Kalinka E. (1897). Bericht über zwei Reisen im südwestlichen Kleinasien. Vienna 1897. IGR Inscriptiones Graecae ad res Romanas pertinentes