Eğitimde Toplumsal Eşitsizliğin Kültürel Sermayenin Aktarımıyla Yeniden Üretilmesi

Year 2020, Volume: 9 Issue: 2, 778 - 797, 24.04.2020

Taner Atmaca , Ayhan Aydın

https://doi.org/10.33206/mjss.673924

Cited By: 6

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı büyük ölçüde aileden miras alınan kültürel sermaye ve yatkınlıklardan (habitus) kaynaklanan eğitimde bireyler arasındaki toplumsal eşitsizliğin yeniden ve nasıl üretildiğini ortaya koymak ve Bourdieu’nün kültürel sermaye-yeniden üretim teorisini test etmektir. Araştırmada karma metodun yakınsayan paralel deseninden yararlanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2017-2018 eğitim öğretim yılında İstanbul’un Beşiktaş ve Sultanbeyli ilçelerindeki ortaöğretim kurumu öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklemi ise TEOG puanı esas alınarak amaçlı örneklem kullanılarak belirlenmiştir. Temel ölçüt olarak ise özellikle Beşiktaş ve Sultanbeyli’de düşük-orta-yüksek şekilde kademelenen TEOG puanı esas alınmıştır. Bu bağlamda her iki ilçeden toplamda 18 farklı okuldan 1044 öğrenciden envanter aracılığı ile nicel-nitel veri toplanmıştır. Verilerin çözümlemesinde çoklu mütekabiliyet analizinden yararlanılmıştır. Ayrıca t-testi, kay-kare testi ve korelasyon analizi kullanılmıştır. Temel bulgulara bakıldığında yüksek akademik başarı gösteren öğrencilerin ailelerinin yüksek kültürel sermayeye sahip oldukları ve bu sermayeyi çocuklarının akademik başarısında tahvil ettikleri anlaşılmaktadır. Buna karşın, düşük akademik başarıdaki öğrencilerin kendilerinin ve ailelerinin de düşük kültürel sermayeye sahip oldukları bulunmuştur. Yüksek kültürel ve ekonomik sermayeye birlikte sahip olan aileler çocuklarının akademik başarılarını artırmak, alanlarını korumak ve toplumsal statüde üst konumlar elde edebilmek için önemli bir bilinç düzeyiyle çeşitli stratejiler üretmektedirler. Bu stratejilerin kaynağını ise ailelerin kültürel sermayesi oluşturmaktadır. Kültürel ve ekonomik sermayesi yüksek olan ailelerin çocukları yine kendileri gibi olan ailelerin çocukları ile yüksek nitelikte ve donanımdaki okullara gitmekte ve avantajlı durumlarını koruyarak ve artırarak sürdürmektedirler. Bu haliyle kültürel sermayesi ve ekonomik sermayesi olan ailelerin çocukları ile tam tersi durumdaki ailelerin çocukları arasındaki toplumsal eşitsizlik korunarak yeniden üretilmektedir.

Keywords

Eşitsizlik, Bourdieu, Kültürel sermaye

Reproduction of Social Inequality in Education by Transferring Cultural Capital

Abstract

The primary goal of this research is to explore how social inequality resulting from cultural capital and habitus substantially inherited from family in education among individuals is reproduced and to test Bourdieu’s theory of cultural capital-reproduction. Convergent parallel design of mixed methods was used in the research. The survey was conducted among the students of the secondary education institutions in Beşiktaş and Sultanbeyli districts in İstanbul in 2017-2018 academic years. The sample was determined to use the target method based on Exam for Transition from Primary to Secondary Education (TEOG) score. The main criterion was the TEOG scores graded as low-moderate-high in Beşiktaş and Sultanbeyli. Accordingly, quantitative and qualitative data were collected from 1044 students of 18 different schools in both districts. Multiple Correspondence Analysis was used for data analysis. According to results of the research there is an important difference between the students with the TEOG scores of 480 and above and the students with lower TEOG scores in Beşiktaş due to cultural capital. Parents of students with higher academic achievement were found to have high levels of cultural capital and convert this capital into their children’s academic achievement. On the other hand, both students with lower academic achievement and their parents were observed to have lower cultural capital. Implications for Research and Practice: Parents that have high levels of cultural and economic capital produce various strategies in a critical conscious state to increase their children’s academic achievement, to protect their environment and to help them achieve upper statuses in the society. The source of these strategies is the cultural capital of parents.

Keywords

Inequality, Bourdieu, Cultural capital, Education

References

• Aktaş, H. H. (2016). Students' view about and experiences at school: Investigating the role of cultural capital and hidden curriculum. (Yüksek lisans tezi) ODTÜ, Ankara.
• Aktay, Y. (2016). Pierre Bourdieu ve bir Maxwell cini olarak okul. Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı ve Ümit Tatlıcan (Derleyenler), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu Derlemesi içinde (s. 473-499). İstanbul: İletişim.
• Alpman, P. (2009). Toplumsal sınıflar ve eğitim (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Amman, M.T. (1995). Sosyal tabakalaşma ve günümüz Fransız sosyolojisinin yaklaşımları (Doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Arun, Ö. (2015). Alan, sermaye, beğeni: Sınırlar ve imkânlar. Modus Operandi, 3(8), 209-219.
• Atmaca, T. (2018). Eğitimde eşitlik yanılsaması: Türkiye'de eğitim eşitsizliklerinin yeniden üretimi (s. 215-253), Türkiye'de toplumsal tabakalaşma ve eşitsizlik (Lütfü Sunar, Ed.) içinde. Ankara: Nobel
• Aydemir, M. A. (2011). Toplumsal ilişkilerin sosyal sermaye değeri (Doktora tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital, Handbook of theory and research for the sociology of education içinde (s. 241-258). New York: Greenwood.
• Bourdieu, P. (2015). Pratik nedenler (Hülya Uğur Tanrıöver, Çev.). İstanbul: Hil.
• Bourdieu, P. & Passeron, J. (2015). Vârisler: Öğrenciler ve kültür (Levent Ünsaldı ve Aslı Sümer, Çev.). Ankara: Heretik.
• Bourdieu, P. (2017). Ayrım: Beğeni yargısının topumsal eleştirisi (Derya Fırat ve Günce Berkkurt, Çev.). Ankara: Heretik.
• Brubaker, R. (2007). Klasik teoriyi yeniden düşünmek: Pierre Bourdie'nün sosyolojik yaklaşımı. Erman Yüce ve Özge Berber
• Ağtaş (Çev.) Fark, kimlik, sınıf içinde (Derleyen: Hayriye Erbaş), (s. 217-260). Ankara: Eos.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Calhoun, C. (2016). Bourdieu sosyolojisinin ana hatları. (Güney Çeğin, Çev.). Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde, (s.77-131). Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Der.) İstanbul: İletişim.
• Chanderbhan-Forde, S. (2010). Asian Indian mothers’ involvement in their children’s schooling: An analysis of social and cultural capital (Doctoral dissertation). University of South Florida.
• Creswell, J. ve Clark, V. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (Yüksel Dede, Selçuk Beşir Demir, Çev. Ed.). Ankara: Anı.
• Creswell, J. (2017). Karma yöntem araştırmalarına giriş (Mustafa Sözbilir, Çev.Ed.). Ankara: Pegem.
• Çeğin, G. (2005). Toplumun yeniden tanımlanması: Pierre Bourdieu ve Zygmunt Bauman üzerine bir çalışma (Yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Çeğin, G. (2018). Gündelik hayatın kavranışı için Pierre Bourdie'nün kavramsal repertuvarının verimlilikleri ve sınırlılıkları (Ali
• Esgin, Güney Çeğin; Ed.) Gündelik hayat sosyolojisi içinde (s. 405-430), Ankara: Phoenix.
• Çelikkol, Ö. (2017). Liselere erişim bağlamında eğitimsel eşitsizlik alanlarının araştırılması (Isparta Örneği) (Doktora tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Çolak Bakçay, E. (2015). Sanat eğitiminde toplumsal eşitsizliğin yeniden üretilmesi. Sanat-Tasarım Dergisi, 6, 7-16.
• De Certau, M. (2009). Gündelik hayatın keşfi-I (Lale Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost.
• Duran, A. (2015). Cultural capital and student engagement: Examining the differences between culturally relevant curriculum and traditional ınstruction in an elementary school setting (Doctoral dissertation). University of Redlands, California-USA.
• Göker, E. (2016). Ekonomik indirgemeci mi dediniz? Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Derleyenler). Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde (s. 277-303). İstanbul: İletişim.
• Hurn, C. (2018). Eğitim sosyoloji: Okulun imkân ve sınırları (Mustafa Sever, Çev.Ed.). Ankara: Pegem Akademi. Işık, O. ve Pınarcıoğlu, M. (2015). Nöbetleşe yoksulluk. İstanbul: İletişim.
• İnce, C. (2014). Sosyal sermaye ve akademik başarı arasındaki ilişkinin sosyolojik bir analizi: Şanlıurfa’da bir alan araştırması (Yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Jourdain, A. ve Naulin, S. (2016). Pierre Bourdieu'nün kuramı ve sosyolojik kullanımları (Öykü Elitez, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Lareau, A. ve Weininger, E. (2004). Cultural capital in educational research: A critical assessment. (David L. Swartz ve Vera L. Zolberg, Ed.). After Bourdieu: Influence, critique, elaboration içinde (s. 105-144). Dordrecht: Kluwer Academic.
• Önür, H. (2013). Toplumsal eşitsizliklerin yeniden üretilmesinde eğitimin rolü: Afyonkarahisar Süleyman Demirel Fen Lisesi ve Atatürk Lisesi örneği (Doktora tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Öztürk, E. (2015). Türkiye’de eğitim ve gelir eşitsizliği: Panel data üzerinden yeni bulgular (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Rawolle, S. ve Lingard, B. (2018). Bourdieu ve eğitim araştırması: Düşünce araçları, rasyonel düşünce ve epistemolojik masumiyetin ötesi. Mark Murphy (Ed.), Sosyal teori ve eğitim: Foucault, Habermas, Bourdieu ve Derrida'yı anlamak (Mithat Korumaz ve Yunus Emre Ömür, Çev.) içinde (s. 187-220). Konya: Eğitim.
• Swartz, D. (2013). Kültür ve iktidar (Elçin Gen, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Shih, Y. (2010). Raising an international child: parenting, class and social boundaries in Taiwan (Unpublished doctoral dissertation). State University of New York, USA.
• Tatlıcan, Ü. ve Çeğin, G. (2016). Bourdieu ve Giddens: Habitus ve yapının ikiliği. Güney Çeğin, Emrah Göker, Alim Arlı, Ümit Tatlıcan (Der.), Ocak ve zanaat: Pierre Bourdieu derlemesi içinde (s. 303-366). İstanbul: İletişim.
• Ünal, A. (2004). Sosyal tabakalaşma bağlamında Pierre Bourdieu'nün kültürel sermaye kavramı (Doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Ünal, A. (2016). Toplumsal tabakalaşma ve hareketlilik. Ankara: Birleşik.
• Yazgan, Ç. ve Suğur, N. (2018). Aşağıya düşüş korkusu ve yukarıya çıkma umudu: Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk algıları üzerine sosyolojik bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi / Journal of Sociological Research, 21, 269-310.
• Yıldız, S. (2015). Türkiye’de eğitim ve toplumsal katmanlaşma ilişkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Yüce, E. (2007). Simgesel seçkinler ve habitus: Hürriyet Gazetesi'nde köşe yazarlığı. (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Vongprateep, K. P. (2014). Parents’ social and cultural capital: one parent group’s ınfluence on student engagement in an upper middle class high school (Doctoral dissertation). University of Redlands, California-USA.
• Wacquant, L. (2016). "Giriş", düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (Nazlı Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim.