DİJİTALLEŞME VE DEMOKRASİNİN KRİZİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 67 - Dijital Çağda Siyaset, 38 - 58, 16.12.2024

Sefa Mertek

Öz

Kitle iletişim araçlarının gelişmesiyle birlikte günümüz dünyasında insanlar dijital bir evrende yaşarlar.
Dijitalleşme ile anlık olarak bilgi akışı sağlanmakta, insanlar birbiriyle iletişim kurmakta, düşüncelerini
özellikle sosyal medya aracılığıyla geniş kitlelere ulaştırmakta, çevrimiçi platformlarda
eğitim almakta ve daha birçok yönüyle fayda elde etmektedirler. Çoğu zaman bu dijital evrenin
olumlu yanları öne çıkarılsa da insan hayatını ve yönetim şekillerini -özelde demokrasiyi- derinden
etkileyen olumsuz yanları göz ardı edilmektedir. Kitle iletişim araçlarının ve internetin yaygınlaşmasıyla
birlikte demokratik kurumlar, kamusal alan ve siyasal süreçler, önemli dönüşümlere
uğramışlardır. Bu dönüşüm sürecinde sosyal medya, kamusal alan olarak görülmüş ve post-truth
(hakikat ötesi, alternatif gerçek, nitelikli yalan) ve popülizm gibi yeni siyaset yapma biçimleri ön plana
çıkmıştır. Bu da demokrasiyi zayıflatmıştır. Bu çalışma, dijitalleşmenin demokrasiler üzerindeki
etkilerini analiz ederek demokrasinin dijital çağda bir kriz içinde olduğunu savunmaktadır. Bu çerçevede
çalışmanın amacı, demokrasinin krizine yol açtığı düşünülen ana dinamikleri analiz etmek
ve dijital iletişim sistemlerindeki gelişmelerin bu dinamikleri nasıl şekillendirdiğini ortaya koymaya
çalışmaktır. Araştırma sorusu, “kitlesel iletişim araçlarının hızla geliştiği dijital çağda demokrasinin
bir kriz içinde olup olmadığı” üzerine odaklanmakta ve demokrasinin dijitalleşmenin etkisiyle karşı
karşıya kaldığı zorlukları irdelemeyi hedeflemektedir. Çalışma, eleştirel kuram yöntemiyle şekillendirilmiştir.
Bu yöntem ile demokrasinin dijitalleşme sürecinde karşılaştığı krizler ve dijital araçların
bu krizleri nasıl derinleştirdiği eleştirel bir bakış açısıyla analiz edilmeye çalışılacaktır. Araştırmada,
isegoria ve parrhesia ilkeleri ile demokrasi arasındaki ilişkinin sorgulanmasının ardından demokratik
kurumların değişen rolleri, kamusal alanın çözülüşü ve sosyal medyanın siyasal süreçlere etkisi
detaylı şekilde ele alınacaktır. Sonuç olarak dijital çağda demokrasinin bir kriz içinde olduğu öne
sürülmüş ve bu krizin, demokrasiye özgü parrhesia (doğruyu söyleme cesareti) ilkesinin yeniden
benimsenmesiyle aşılabileceği savunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Demokrasi, Dijital Çağ, İktidar, Kamusal Alan, Parrhesia

Kaynakça

• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu. Çev. Bahadır Sina Şener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2012). Geçmişle Gelecek Arasında. Çev. Bahadır Sina Şener. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Benhabib, S. (1992). Situating the Self: Gender, Community and Postmodernism in Contemporary Ethics. Cambridge: Polity Press.
• Benhabib, S. (1994). “Deliberative Rationalality and Models of Democratic Legitimacy.” Constellations. 1 (1): 26-52. https://doi.org/10.1111/j.1467-8675.1994.tb00003.x
• Bermeo, N. (2016). “On Democratic Backsliding.” Journal of Democracy. 27 (1): 5-19. https:// doi.org/10.1353/jod.2016.0012
• Chadwick, A. (2013). The Hybrid Media System: Politics and Power. Oxford: Oxford University Press.
• Czingon, C., Diefenbach, A., ve Kempf, V. (2020). “Moral Universalism at a Time of Political Regression: A Conversation with Jürgen Habermas about the Present and His Life’s Work.” Theory, Culture & Society: Explorations in Critical Social Science, 37 (7-8): 11-36. https:// doi.org/10.1177/0263276420961146
• Dale, R. (2017). Industry Watch: NLP in a post truth World. Natural Language Engineering, 23 (2): 319-32.
• Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu ve Yorumlar. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Euromyths. https://blogs.ec.europa.eu/ECintheUK/euromyths-a-z-index/, E.T.: 14.10.2024 Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. Çev. M. A. Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2000). Özne ve İktidar. Çev. I. Ergüden ve O. Akınhay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2006). Deliliğin Tarihi (4. Baskı). Çev. M. A. Kılıçbay. Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2010). The Government of Self and Others: Lectures at the Collège de France 1982-1983, ed.Frédéric Gros, çev. Graham Burchell. New York: Palgrave MacMillan.
• Foucault, M. (2011a). Entelektüelin Siyasi İşlevi (3. Baskı). Çev. Işık Ergüden, Osman Akınhay ve Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011b). Büyük Kapatılma (3. Baskı). Çev. Işık Ergüden ve Ferda Keskin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011c). The Courage of Truth: Lectures at the Collège de France 1983-1984, (Ed.) Frédéric, G. Çev. Graham Burchell. New York: Palgrave MacMillan.
• Foucault, M. (2012). İktidarın Gözü (3. Baskı). Çev. I. Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, Toprak, Nüfus. Çev. Ferhat Taylan. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2014). Kliniğin Doğuşu: Tıbbi Algının Arkeolojisi (3. Baskı). Çev. Şule Ünsaldı. Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2015). Biyopolitikanın Doğuşu. Çev. Alican Tayla. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Giddens, A. (1989). The Nation State And Violence. Cambridge: Polity Press.
• Habermas, J. (1993). ‘İdeoloji’ Olarak Teknik ve Bilim. Çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: YKY.
• Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı I-II. Çev. Mustafa Tüzel. İstanbul: Kabalcı.
• Habermas, J. (2003). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. Çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Habermas, J. (2010). “Kamusal Alan”. (Ed.) M. Özbek. Kamusal Alan İçinde ss. 95-102. İstanbul: Hil Yayınları.
• Hamilton, A., Madison, J. ve Jay, J. (2021). Federalist Yazılar. Çev. Tolga Şirin ve Necdet Umut Özcan. İstanbul: Runik Kitap.
• Han, B. (2023). Enfokrasi: Dijitalleşme ve Demokrasini Krizi. İstanbul: Ketebe Yayınları.
• Joyce, G. (2017). “Brexit Data: Post-Truth Politics and the EU Referandum”, 21 Mart, https:// www.brandwatch.com/blog/react-brexit-post-truth/, E.T.: 14.10.2024
• Le Bon, G. (2019). Kitleler Psikolojisi. Çev. Elif Kanur. İstanbul: Say Yayınları.
• Levitsky, S., Ziblatt, D. (2018). How Democracies Die. New York: Crown Publishing Group.
• Mounk, Y. (2018). The People vs. Democracy: Why Our Freedom Is in Danger and How to Save It. Harvard: Harvard University Press.
• The Economist (2016). Debunking Years of Tabloid Claims About Europe. 22 Haziran, https:// www.economist.com/graphic-detail/2016/06/22/debunking-years-of-tabloid-claimsabout- europe , E.T.: 14.10.2024
• Oxford Dictionaries. “Post-truth”. https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/ english/post-truth?q=post-truth , E.T.: 14.10.2024
• Oxford Languages. “Word of the Year 2016”. https://languages.oup.com/word-of-theyear/ 2016/ , E.T.: 14.10.2024
• Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You?. New York: The Penguen Press.
• Suiter, J. (2016). Post-truth Politics. Political Insight, 25-27.
• The Economist Intelligence Unit. (2023). Democracy Index 2023: The global state of democracy in 167 countries. https://www.drdatastats.com/demokrasi-endeksi-2023/
• V-Dem Institute. (2024). Democracy Report 2024: Autocratization Turns Viral. University of Gothenburg. https://v-dem.net/data/the-v-dem-dataset/
• We are Social ve Meltwater. (2024). “Digital 2024 Global Overview Report”. https://wearesocial. com/uk/blog/2024/01/digital-2024-5-billion-social-media-users/
• Yılmaz, A. (2024). Karanlığın Aristokrasisi: Heidegger, Adorno ve Deleuze Üçgeninde Teorik Sorgulamalar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Zabcı, F. (2012). Kamusal Alan. (Ed.) Atılgan, G., Aytekin, E. A. Siyaset Bilimi: Kavramlar, İdeolojiler, Disiplinler Arası İlişkiler İçinde ss. 109-122. İstanbul: Yordam Kitap.
• Zabcı, F. (2017). Aşırı Sağ Popülizm: Kılık Değiştirmiş Faşizm mi?. Monthly Review, 2, 27-43.