The Role of Civil Society Organizations in Creating Collective Identity Awareness: The Case of Havle Women's Association

Year 2024, Volume: 48 Issue: 4, 1134 - 1162, 15.12.2024

Cansel Uslu , Didem Doğanyılmaz Duman

Abstract

The construction of identities depending on the time and place provides individuals with various identities. It is possible to claim that within this nested structure, a certain identity or identities can come to the front in accordance with different interactions. Amongst the entire identity components, religious identity is a sociological reality that directs one’s view of life, whether it possesses any bound to any religion or not. The emphasis on religious identity is important for examining the association discussed within the scope of this study. Because Havle emphasizes that they are Muslims, feminists and women by defining their collective identity through religious reference, ideology and gender.
Therefore, the study focuses on the framework in which the organization’s own solidarity elements are formed, considering that Havle Women’s Association, the first Muslim feminist women’s association in Türkiye, defines its organizational identity through a religious reference and its members come together within the scope of this religious reference. The reference point of the study is the Istanbul Convention, which has become an important area of controversy for both religious and feminist groups. In this regard, it has been researched how Havle contributed to the discussions from the Muslim feminist perspective. The study was analyzed through a qualitative research method, content analysis, by categorizing Havle’s studies on its website into two categories as activities and publications. Thus, the importance and originality of the study is that it focuses on the Istanbul Convention, which has become a significant issue of controversy for both religious and secular groups, and how Havle contributed to the relevant discussions with its Muslim feminist identity. In the study, it was analyzed that the Istanbul Convention was not seen as suitable for “Muslim family life” by the religious segment, and what kind of expression Havle took part in with its Muslim identity. Thus, it was aimed to fill the gap in the literature by analyzing the ongoing activities and publications of a Muslim feminist non-governmental organization regarding the Istanbul Convention. As a result, it is possible to say that Havle supports the Istanbul Convention with its Muslim feminist identity, contributes to the struggle for women’s rights and the localization of feminism through its religious identity, and maintains solidarity networks regardless of different beliefs, cultures and ideologies.

Keywords

Identity, Religion, Civil Society, Islamic Feminism, Havle Women’s Association.

Kolektif Kimlik Farkındalığının Oluşmasında Sivil Toplum Örgütlerinin Rolü: Havle Kadın Derneği Örneği

Abstract

Kimliklerin, zamana ve mekâna bağlı olarak inşa edilmesi, bireylerin birçok farklı kimlik bileşenine sahip olmasını beraberinde getirmektedir. Bu iç içe geçmiş yapı içerisinde farklı etkileşimlere bağlı olarak belirli kimliklerin veya kimliğin ön plana çıkabileceğini söylemek mümkündür. Söz konusu iç içe geçmişlik içerisinde herhangi bir aidiyet olsun/olmasın dini kimlik, kişinin hayata karşı bakışını yönlendiren sosyolojik bir gerçekliktir. Dini kimlik vurgusu, bu çalışma kapsamında ele alınan derneğin incelenmesi bakımından önemlidir. Zira Havle, kolektif kimliğini dini referans, ideoloji ve cinsiyet üzerinden tanımlamasıyla Müslüman, feminist ve kadın olduklarını vurgulamaktadır.
Dolayısıyla bu çalışmada, Türkiye’de ilk Müslüman feminist kadın derneği olan Havle Kadın Derneği’nin kendi örgüt kimliğini dini bir referans üzerinden tanımlamasından ve üyelerinin de bu dini referans kapsamında bir araya gelmesinden hareketle, örgütün kendi dayanışma unsurlarının hangi çerçevede oluştuğu üzerine odaklanılmıştır. Çalışmanın referans noktasını ise hem dindar hem feminist kesim tarafından önemli bir ihtilaf alanı haline gelen İstanbul Sözleşmesi oluşturmaktadır. Bu doğrultuda Havle Kadın Derneği’nin ilgili tartışmalara Müslüman feminist perspektifinden nasıl katkı sağladığının açıklanması amacıyla örgütün internet sitesindeki çalışmaları etkinlik ve yayınlar olmak üzere iki kategoriye ayrılmış, nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi aracılığıyla ilgili içerikleri üreten aktörlerin tutumları ve bu tutumların hangi kimlik bileşenlerinden ne derece etkilendikleri incelemeye alınmıştır. Çalışmanın önemi ve özgünlüğü hem dindar hem seküler kesim tarafından önemli bir ihtilaf konusu haline gelen İstanbul Sözleşmesi’ne, Müslüman feminist kimliği ile Havle’nin ilgili tartışmalara nasıl katkı sağladığına odaklanmasıdır. Çalışmada, dindar kesim tarafından İstanbul Sözleşmesi’nin “Müslüman aile hayatına” uygun olmadığı görüşüne karşılık, Müslüman kimliği ile Havle’nin nasıl bir söylemde bulunduğu analiz edilmiştir. Böylelikle Müslüman feminist bir sivil toplum örgütünün İstanbul Sözleşmesi’ne dönük etkinlikleri ve yayınları analiz edilerek literatürdeki boşluğun doldurulması hedeflenmiştir. Sonuç olarak, Havle Kadın Derneği’nin Müslüman feminist kimliği ile ihtilaflı kimlik bileşenlerinin kesişim kümesinde yer alarak İstanbul Sözleşmesi’ne destek verdiğini, dini kimlik aracılığı ile kadın hakları mücadelesine ve feminizmin yerelleşmesine katkıda bulunduğunu, farklı inanç, kültür ve ideoloji gözetmeksizin dayanışma ağlarını sürdürdüğünü söylemek mümkündür.

Keywords

Kimlik, Din, Sivil Toplum, Feminizm, Havle Kadın Derneği

References

• Aka A (2010). Kimliğe Teorik Yaklaşımlar. Cumhuriyet Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi , 34(1), 17-24.
• Ali Z (2017). İslâmi Feminizmler . Çev. Ö Elitez, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Altıparmak Ş ve Budak H (2020). İslami Feminizm ve Türkiye’deki Yansımaları. Karatay Sosyal Araştırmalar Dergisi 4, 21-41.
• Aydoğdu H (2004). Modern Kimlikte Öznenin Ölümü. Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(10), 115-147.
• Badran M (2017). İslâmi Feminizm: Nedir? İçinde: Z Ali (der) İslâmi Feminizmler. Çev. Ö. Elitez, İstanbul: İletişim Yayınları, 37-50.
• Barlas A (2017). Müslüman Kadınlar ve Baskı: Kuran’dan Yola Çıkan Özgürlük Okuması. İçinde: Z Ali (der), İslâmî Feminizmler. Çev. Ö Elitez, İstanbul: İletişim Yayınları, 65-87.
• Berktay F (2019). Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın. İstanbul: Metis Yayınları.
• Castells M (2006). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Kimliğin Gücü, Çev. E Kılıç, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakır S (2021). Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle N (2000). Melez Desenler. İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle N (2010). İç İçe Girişler: İslam ve Avrupa. Çev. A Berktay, İstanbul: Metis Yayınları.
• Göle N (2011). Modern Mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Güç A (2008). İslamcı Feminizm: Müslüman Kadınların Birey Olma Çabaları . Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17(2), 649-673.
• Gülerce H ve Gülerce R (2020). Türkiye’de Kimlik Siyaseti Sorunları ve Çokkültürlülük. Euroasia Journal of Social Sciences and Humanities, 7(4), 1-10. doi:10.38064/eurssh.65.
• Gürhan N (2010). Toplumsal Cinsiyet ve “İslami Feminist” Söylem. Contemporary Perceptions of Islam in The Context of Science, Ethics, and Art, International Symposium, 365-383.
• Giddens A (2012). Sosyoloji. Çev. H Özel vd. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gleason P (2014). Kimliği Tanımlamak: Semantik Bir Tarih. İçinde: F Mollaer (der), Kimlik Politikaları, Çev. F Mollaer, Ankara: Doğu Batı Yayınları. 21-52.
• Havle, K. D. (2022). Türkiye’de Aile: Hayaller ve Gerçekler. İstanbul: Havle Kadın Derneği.
• Havle, K. D. (2023). Kadınların Masası, Dindar Kadınlar Yeni Dönemden Ne Bekliyor? İstanbul: Havle Kadın Derneği.
• Heywood A (2018). Siyasi İdeolojiler. Çev. L Köker, İstanbul: BB101 Yayınları.
• Kalpaklıoğlu B (2021). Şiddetin Adını Koymak: Kadınların Dini Aidiyetleri ve Şiddetle Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Havle Kadın Derneği.
• Kalpaklıoğlu B ve Çamdereli R (2021). Türkiye’de Erken Yaşta Evlilik Tecrübeleri ve Algıları. İstanbul: Havle Kadın Derneği.
• Karaca Ş (2012). Öncü Bir Kadın Yazar Emine Semiye’nin Kaleminden “İslamiyet’te Feminizm”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 269-280.
• Keleş D ve Onay Çöker D (2021). İslamcı Basında İstanbul Sözleşmesi Karşıtlığının İzlekleri: Milli Gazete Örneği. Kültür ve İletişim Dergisi, 24(2), 372-405. DOI:10.18691/kulturveiletisim.915364.
• Keneş Çoban H ve Kocabay Şener N (2023). İstanbul Sözleşmesi Tartışmalarında Açık Muhalefetten Zemin Kaydırmaya Farklı Tutumlar: Sabah ve Sözcü Örnekleri. Fe Dergi, 15(2), 153-197. DOI: 10.46655/federgi.1278694.
• Kömeçoğlu U (2016). Örtünme Pratiği ve Toplumsal Cinsiyete İlişkin Mekânsal Bir Etnografi. Doğu Batı Düşünce Dergisi: Kimlikler(23), s. 39-78.
• Meryem D (2019). Sivil Sayfalar: https://www.sivilsayfalar.org/2019/04/02/turkiyede-ilk-musluman-feminist-kadin-dernegi-havle/. Son erişim tarihi, 09/05/2021.
• Ören M F (2022). Toplumsal Cinsiyet ve Cami: Kadınlar Camilerde Platformu Örneği. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 6(2), 210-231. DOI: 10.33708/ktc.1167780.
• Özinanır S Y (2016). Kadın Perspektifli Bir İslami Yorumlama Biçimi Olarak Kadına Şiddete Karşı Müslümanlar İnisiyatifi. Fe Dergi, 8(1), 118-130. DOI: 10.1501/Fe0001_0000000156.
• Özüdoğru Erdoğan H N (2021). Yeni Toplumsal Hareketler Bağlamında Kadın Hareketleri: Dijital Aktivizm. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 112-119.
• Parekh B (2014). Kimliğin Mantığı. İçinde: F Mollaer (der), Kimlik Politikaları, Çev. S Aksoy, Ankara: Doğu Batı Yayınları, 53-76.
• Parmaksız B ve Öztan B (2021). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkiye’de İslami Feminizm ve Havle Kadın Derneği. Tezkire, 125-157.
• Sözlük G T (2022). Kimlik. Türk Dil: https://sozluk.gov.tr/.
• Şefkatli Tuksal H (2020). Türkiye’de İslami Feminizm Tartışmaları. İçinde: F Saygılıgil ve N Berber (der), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Feminizm cilt 10, İstanbul: İletişim Yayınları, 216-238.
• Tajfel H (1974). Social identity and intergroup behaviour. Social Science Information, 13(65), 65-93. DOI:10.1177/053901847401300204.
• Taylor C (2018). Benliğin Kaynakları: Modern Kimliğin İnşası. Çev. S A Baş ve B Baş, İstanbul: Küre Yayınları.
• Uslu C ve Doğanyılmaz Duman D (2023). Türkiye’deki Kadın Sivil Toplum Örgütlerinde Kimlik Olgusu, Ankara: Gazi Kitabevi.