Türkiye’de Havacılık Psikiyatrisi ve Psikolojisi

Year 2021, Volume: 11 Issue: 1, 160 - 172, 26.01.2021

Nazım Ata

https://doi.org/10.31020/mutftd.794640

Cited By: 1

Abstract

Amaç: Havacılık psikiyatrisi ve psikolojisi, psikolojik ilke ve tekniklerin havacılığa ait özel durum ve sorunlara uygulanması ile ilgilenir. Bu çalışmanın amacı ülkemizde uzun zamandır mevcut olan ancak son yıllarda düzenlenen kurslar, kongreler ve açılan yüksek lisans programları ile daha çok adı duyulur hale gelen “havacılık psikiyatrisi ve psikolojisi” alanının ülkemizdeki gelişimini tıp tarihi dizinine kazandırmaktır.
Gereç ve Yöntem: 2012 ile 2019 yılları arasında Cumhurbaşkanlığı Cumhuriyet Arşivi, Milli Kütüphane, Eskişehir Asker Hastanesi Kütüphanesi, Gülhane Askeri Tıp Akademisi (GATA) Kütüphanesi, Eskişehir Yunusemre Devlet Hastanesi Kütüphanesi ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Ulusal Arşivi ile ABD Hava Kuvvetleri Havacılık Tıp Okulu Kütüphanesi kataloglarındaki havacılık tıbbı ile ilgili kitap ve dergiler taranmış, havacılık psikiyatrisi ve psikolojisi ile ilgili olanlar incelenmiştir.
Bulgular: 1911 yılından itibaren uçuş personelinin sağlık muayeneleri yapılmakla birlikte 1930’lu yıllardan itibaren fiziksel ve ruhsal muayeneleri uçuş tabipleri tarafından yapılmaktadır. 1938 tarihli Beden Kabiliyet Talimatnamesinde uçuş personeli için özel sağlık kriterleri belirlenmiş olsa da özellikle psikiyatrik hastalıklara yönelik maddeler kısıtlıdır. Bu durum 1957 tarihli talimatnamede uçuş personeli nöropsikiyatrik değerlendirmesinin ayrıntılandırılması ile giderilmiştir. 2000’li yıllara gelindiğinde ise havacılık psikiyatrisi ve psikolijisi tek başına bir bilim dalı olacak kadar çok konuyu ihtiva eder hale gelmiştir.
Sonuç: Ülkemizde havacılık psikiyatrisi ve psikolojisinin önemi 1911 yılında iki pilot adayının muayenesi ile başlamıştır. Bu alanın daha da gelişmesi için üniversitelerimizde yüksek lisans ve doktora programları açılması ve daha fazla araştırmalar yapılarak ulusal ve uluslararası dergilerde yayınlanması hedeflenmelidir.

Keywords

Havacılık psikiyatrisi, havacılık psikolojsi, havacılık tıbbı, tıp tarihi

Supporting Institution

-

Project Number

-

Thanks

Makalenin hazırlanması aşamasında ellerindeki bilgi ve belgeleri paylaşan psikiyatri uzmanı Prof.Dr.Muzaffer Çetingüç'e, uçuş psikologlarımız Deniz Tunçer, Ece Ergür, Gülay Dönmez ve Nurgül Bağcı Kurt’a ve eski Türkçe sağlık raporlarının günümüz Türkçesi’ne çevirilmesinde yardımcı olan Dr. Ebru Özcan Şensoy’a teşekkür ederim.

Aviation Psychiatry and Psychology in Turkey

Abstract

Purpose: Aviation psychiatry and psychology is concerned with the application of psychological principles and techniques to special situations and problems in aviation. Aviation psychiatry and psychology has been presented in our country for a long time. However, it has become more prominent with the courses, congresses and the master’s programs organized in recent years. The aim of this study is to give information about the development of “aviation psychiatry and psychology” in our country and bring this information to medical history index.
Materials and Methods: Between 2012 and 2019, catalogs of National Archives, National Library, Eskisehir Military Hospital Library, Gulhane Military Medical Academy (GMMA) Library, Eskisehir Yunusemre State Hospital Library in Turkey and National Archives and Air Force School of Aerospace Medicine Library in United States (USA) were researched on aviation medicine. Books and journals on aviation psychiatry and psychology were examined.
Results: Although medical examinations of aircrew have been carried out since 1911, physical and mental examinations have been carried out by flight surgeons since 1930s. Although special medical examination criteria were determined for aircrew in the Physical Ability Instruction dated 1938, the items especially for psychiatric diseases are limited. This was detailed in 1957. In the 2000s, aviation psychiatry and psychology has become a major discipline in Turkey.
Conclusion: The importance of aviation psychiatry and psychology in our country began in 1911 with the medical examination of two pilot candidates. In future it should be aimed to open master programs in our universities and there should be more studies related to aviation psychiatry and psychology.

Keywords

Aviation psychiatry, aviation psychology, aviation medicine, medical history

Project Number

-

References

• 1. Ata N. Dr. Yusuf Balkan; Yurtsever bir tıbbiyeliden ülkemizin ilk uçuş tabipliğine uzanan hayatı. Türkiye Klinikleri J Med Ethics 2020;28(2):199-205.
• 2. Martinussen M, Hunter DR. Introduction. In: Martinussen M, Hunter DR, editors. Aviation psychology and human factors. New York: CRC Press; 2010. pp:1-19.
• 3. Jones DR. Aerospace psychiatry. In: Davis JR, Johnson R, Stepanek J, Fogarty JA, editors. Fundamentals of aerospace medicine. Philadelphia: Lippincott Williams and Wilkins; 2008. pp: 406-424.
• 4. Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü. Havacılık Sağlık Talimatı (SHT-MED). Ankara; 2020. 5. Oykam İ. Türk askeri havacılık hekimliği tarihi. Eskişehir: Hv. Basımevi; 1956.
• 6. Çetingüç M. Uçuş psikologları. Havacılık Tıbbı Bülteni 2018; 32:1022-3
• 7. Çetingüç M. Havacılık psikolojisi kursu açıldı. Havacılık Tıbbı Bülteni 2017; 31:966
• 8. Goksel B. Hava Harp Okulunu selamlıyoruz. Eskişehir: Hv. Basımevi; 1951
• 9. TC Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (1932) 27 Ocak 1932 tarihli ve 12189 sayılı Kararname. Cumhuriyet Arşivi. Ankara.
• 10. Kural F. Türkiye’de havacılıkla ilgili ilk girişimler. In: Kural F, editor. Kuruluş yıllarında türk askeri havacılığı belgeleri (1909-1913). Etimesgut: Hv. Bas. ve Neş. Md.lüğü; 1975. pp:10-53.
• 11. Keyüsk M. Teşkilat. In: Keyüsk M, editor. Türk havacılık tarihi 1912-1914 (Birinci Kitap). Eskişehir: Uçuş Okulları Basımevi; 1950. pp: 104-113.
• 12. Yakal F. Anılarım. Hava Dergisi 1971; 241:17.
• 13. National Archives and Record Administration, College Park, MD: Air Force Monthly Progress Report on American Aid to Turkey Program, for Month September 1948; Report No:17, pp:6.
• 14. National Archives and Record Administration, College Park, MD: Air Force Monthly Progress Report on American Aid to Turkey Program, for Month February 1949; Report No:24, pp:20.
• 15. TC Resmi Gazete (1957) Ordu Beden Kabiliyeti Talimatnamesi. 30 Kasım 1957. Sayı: 9770. Başbakanlık Basımevi. Ankara.
• 16. Oykam İF. Havacılarda aranması lazım gelen asabi, akli ve psikolojik vasıflar. Hava Dergisi 1949;40(155):78-86.
• 17. Oykam İF. Uçuş hekiminin dört mühim vazifesi. Hava Dergisi 1949;40(156):135-138.
• 18. TC Resmi Gazete (1938) Ordu Mensuplarına ait Beden Kabiliyeti Yönetmeliği. 07 Nisan 1938. Sayı: 2/8528. Başbakanlık Basımevi. Ankara.
• 19. TC Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (1933) 17 Ekim 1933 tarihli ve 15135 sayılı Kararname. Cumhuriyet Arşivi. Ankara.
• 20. USAFSAM Library, Dayton, OH: American Military Mission for Aid to Turkey contributed by Eldon Sanders.
• 21. Ozbay K. Eskisehir Asker Hastanesi. In: Ozbay K, editor. Türk asker hekimliği tarihi ve asker hastaneleri. İstanbul: Yörük Basımevi; 1981. pp:366-85.
• 22. USAFSAM Library, Dayton, OH: Turkish AAMIMO Students.
• 23. TC Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (1947) 20 Şubat 1947 tarihli ve 3/5418 sayılı Karar. Cumhuriyet Arşivi. Ankara.
• 24. National Archives and Record Administration, College Park, MD: Air Force Monthly Progress Report on American Aid to Turkey Program, for Month December 1948; Report No: 21, pp:4.
• 25. Oykam İF. Bir pilotun hayatı. Hava Dergisi 1952:43(165);145-46. 26. Uçuş Psikolojisi ve Fizyolojik Eğitim Kursu Kurs Eğitim Standardı. 2003. 27. Ata N. TSK uçuş Tabipliği uygulamaları ve bir eğitim programı önerisi. Eskişehir; 2010.
• 28. Çetingüç M. Uçuş psikologları devreye giriyor. Havacılık Tıbbı Bülteni 2008; 07:32.
• 29. Çetingüç M. 5. dönem havacılık psikolojisi sertifika kursu. Havacılık Tıbbı Bülteni 2019;35: 1186.
• 30. Praxis.aero [Internet]. Antalya: Uçuş/Havacılık Psikolojisi Sertifika Programı [cited 2021 Jan 11]. Available from:https://praxis.aero/.
• 31. Hava Eğitim Komutanlığı. Hava psikolojisi. Etimesgut: Hv. Bas. ve Neş. Md.lüğü; 1975.
• 32. Tuncer D. Öğretmen pilot-aday öğrenci iletişimi. İstanbul: Hava Harp Okulu; 1995.
• 33. Tuncer D. Subay oryantasyon eğitimi el kitapçığı. İstanbul: Hava Harp Okulu; 1995.
• 34. Hava Harp Okulu. Psikolojik danışmanlık, liderlik ve kişilik geliştirme merkezi. İstanbul: Hava Harp Okulu Matbaası; 2001.
• 35. Cetinguc M. An assessment of Turkish Air Force pilots' anxiety and depression levels. Aviat Space Environ Med 1992;63(10):905-907.
• 36. Çetingüç M. Sunuş. Havacılık Tıbbı Bülteni 2006; 01:3.
• 37. Istanbul.edu.tr [Internet]. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Havacılık Psikolojisi Araştırmaları Enstitüsü [cited 2021 Jan 11]. Available from:http://havacilikpsikolojisi.istanbul.edu.tr.
• 38. Çetingüç M. Pilot akran destek programı eğitimi. Havacılık Tıbbı Bülteni 2019; 34:1132.
• 39. 3.Ana Jet Üs K. lığı. Uçuş psikolojisi semineri kitapçığı. Konya; 2000.
• 40. Uhtk.org [Internet]. Istanbul: 4. Ulusal Hava ve Uzay Tıbbı Kongresi 2018 [cited 2021 Jan 11]. Available from:https://www.uhtk.org/2018/
• 41. Çetingüç M. 1. Havacılık, uzay ve pskikoloji (HUP) kongresi. Havacılık Tıbbı Bülteni 2020; 35:1187.
• 42. Çetingüç M. Havacılık ve uzay psikolojisi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık; 2016.