An Analysis of Doctor Cemal Zeki’s Articles in Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu Magazine Between 1925-1927

Year 2025, Volume: 15 Issue: 1, 96 - 109, 31.01.2025

Meryem Öztürk Önal , Nurdan Kırımlıoğlu

https://doi.org/10.31020/mutftd.1550970

Abstract

Objective: This study aims to analyze the main themes and topics of the articles written by Dr. Cemal Zeki in the Kadın Yolu / Türk Kadın Yolu magazine between 1925-1927.
Method: This study was prepared between January and April 2022 as a result of the analysis of the articles in the Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu magazine, one of the old-script Turkish women's magazines, which was transcribed into the Latin alphabet and republished by the Women's Library and Information Center Foundation. The study employed the content analysis method, one of the analytical techniques used in qualitative research. Through this method, the main themes of Dr. Cemal Zeki's articles in the Kadın Yolu / Türk Kadın Yolu magazine were systematically examined and evaluated.
Results: As a result of the analysis, three main themes were identified: "Women’s Health and Reproduction," "Maternal-Child Health," and "Diseases and Public Health." These three main themes were composed of sub-themes such as "Suicide, Marriage Age of Women, Tuberculosis, Charleston Dance, Diseases Mentioned in the Magazine (Cancer, Infertility, Gonorrhea, Venereal Diseases), Ways to Prevent Infectious Diseases, Abortion, Infectious Diseases, and Influenza."
Conclusion: In Dr. Cemal Zeki's articles, practices related to pregnancy termination, maternal-child health, the negative impacts of early marriage on health, and harmful activities for women’s health were discussed in detail. These articles aimed to raise women's health awareness, promote healthy lifestyle habits, and also contributed to the Republic’s modernization and public health reforms. Dr. Cemal Zeki's contributions are valuable in terms of developing health awareness and informing the public during that period.

Keywords

Cemal Zeki, Türk Kadın Yolu, Women's Magazines, Health

Doktor Cemal Zeki’nin 1925-1927 Yılları Arasında Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu Dergisindeki Makalelerinin İncelenmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışma, Doktor Cemal Zeki’nin 1925-1927 yılları arasında Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu dergisinde kaleme aldığı yazılarının ana temalarını ve konularını analiz etmek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Çalışma, Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı tarafından Latin alfabesiyle transkribe edilerek yeniden yayımlanan, eski harfli Türkçe kadın dergilerinden biri olan Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu dergisindeki makalelerin incelenmesi sonucunda Ocak-Nisan 2022 tarihleri arasında hazırlanmıştır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinin analiz tekniklerinden biri olan içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemle, Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu Dergisi’nde yer alan Doktor Cemal Zeki’nin makalelerinin ana temaları sistematik bir şekilde incelenmiş ve değerlendirilmiştir.
Bulgular: Makalelerin incelenmesi sonucunda; “Kadın Sağlığı ve Üreme”, “Anne-Çocuk Sağlığı”, “Hastalıklar ve Toplum Sağlığı” şeklinde üç ana tema tespit edilmiştir. Bu üç ana tema: “İntihar, Kadınların Evlenme Yaşı, Verem, Çarliston Dansı, Dergide Adı Geçen Hastalıklar (Kanser, Kısırlık, Bel Soğukluğu, Zührevi Hastalıklar), Bulaşıcı Hastalıklardan Korunma Yolları, Çocuk Düşürmek, Bulaşıcı Hastalıklar ve Grip” şeklinde alt temalardan oluşmaktadır.
Sonuç: Dr. Cemal Zeki’nin makalelerinde, özellikle gebelik sonlandırma uygulamaları, anne-çocuk sağlığı, genç yaşta evliliğin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri ve kadın sağlığına zararlı aktiviteler detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Bu makaleler, kadınların sağlık bilincini artırmayı ve sağlıklı yaşam alışkanlıklarını teşvik etmeyi hedeflemiş, aynı zamanda da Cumhuriyet’in modernleşme ve halk sağlığı reformlarına da hizmet etmiştir. Dr. Cemal Zeki'nin katkıları, dönemin sağlık bilincinin geliştirilmesi ve toplumu bilgilendirme çabaları açısından değerlidir.

Keywords

Cemal Zeki, Türk Kadın Yolu, Kadın Dergileri, Sağlık

References

• 1.Malkoç Kılıç S, Vefikuluçay Yılmaz D. Cumhuriyet Dönemi Kadın Dergileri (1923-1992). OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 2019;10(17):2139-2156. DOI: 10.26466/opus.518421
• 2. Davaz Mardin A. Hanımlar Âlemi'nden Roza'ya Kadın Süreli Yayınları Bibliyografyası:1928-1996. İstanbul: Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Yayınları; 1998.
• 3. Akagündüz Ü. 1918-1928 Yılları Arasında Yayımlanan Kısa Ömürlü Osmanlıca Kadın Dergileri Hakkında Bir Değerlendirme. Kebikeç 2012; 323-346.
• 4. Toprak Z. Türkiye'de Kadın Özgürlüğü ve Feminizm (1908-1935). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları; 2014.
• 5. Kar F, & Üçüncü İ. Türk Kadın Hareketinin Öncü İsimlerinden Nezihe Muhiddin -Açıklamalı Bir Kaynakça Denemesi- . Hars Akademi 2023; 147-167.
• 6. Terzi Eskin B. Tarihin Tanımazlıktan Geldiği Kadın: Nezihe Muhiddin. Kadem Kadın Araştırmaları Dergisi 2019; 324- 329.
• 7. Toprak Z. “Dr. Cemal Zeki’nin ‘Delişmen, Çılgın Kızlar’ı – Cumhuriyette Genç Kız ve Kadın İntiharları”. Toplumsal Tarih 2001; 25-29.
• 8. Yeni Harflerle Kadın Yolu/Türk Kadın Yolu (1925-1927). İstanbul: Kadın Eserler Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı; 2009.
• 9. Ceylan S. Nitel Araştırma Yöntemi. İçinde: İliç D, Aydoğdu İ, Budur R, editörler. Sosyal & Beşerî Bilimlerde Araştırma ve Değerlendirmeler-1: 1. Ankara: Gece Kitaplığı; 2023. ss: 1-389.
• 10. Baltacı A. Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED) 2019; 368-388. DOI: 10.31592/aeusbed.598299.
• 11. Yıldırım A, Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık; 2011.
• 12. Alanka D. Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve. Kronotop İletişim Dergisi 2024; 62-82.
• 13. Nalbant H. Kadın Dergilerinde Sağlık Konularına Ayrılan Yer (Elele, Kadınca, Kadın Kimliği ve Aile Dergilerinin 1997 Yılı Karşılaştırması). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı; 1999.
• 14. Olgunlu Atlıhan T. Erken Dönem Cumhuriyet'te Genç Kadın İntiharları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kadın Çalışmaları Anabilim Dalı; 2019.
• 15. Kılıç R. Gerçeklik ve Kurgu Olarak Osmanlı’dan Cumhuriyet’e İstanbul’da İntihar. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 2013; 43-70. DOI: 10.1501.
• 16. Köse A, Arslan F. Sosyolojik Bir Olgu Olarak İntihar. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 2019;1-20.
• 17. Bayraktar S. İntihar Kavramının Çocuklar ve Ergenler Açısından Ele Alınması. Mediterranean Journal of Humanities 2015; 139-159. DOI: 10.13114
• 18. Kılıç R. Erken Cumhuriyet Dönemi İstanbulu’nda İntihar: Toplum-Ferd-Siyaset. Modern Türklük Araştırmaları Dergisi 2013; 100-117. DOI: 10.1501
• 19. Toprak Z. Sosyologların ve Psikiyatrist Hekimlerin Farklı Yorumları: Erken Cumhuriyet Genç Kız-Kadın İntiharları. Toplumsal Tarih Dergisi 2011;40-48.
• 20. Saygın I. Atatürk, Cumhuriyet ve Kadın Hakları. Erdem; 1998.
• 21. Çetin M. Toplumsal Bir Gerçeklik Olarak Çocuk Gelin Kavramı, Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi 2020; (5), 107-122.
• 22. Tuğrul Y. G. Erken Yaşta Evlendirilen Kadınların Evlilik Süreçleri, Deneyimleri ve Sonraki Yaşamları Üzerine Nitel Bir Çalışma. Sosyoloji Notları 2018;2(1):2-38.
• 23. Özkaya H. Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele. Türk Aile Hekimliği Dergisi 2016; 77-84. DOI: 10.15511/tahd.16.21677
• 24. İlikan Rasimoğlu C. Erken Cumhuriyet Döneminde Sağlıklı Bireyin İnşası: Pronatalist Politikalar, Çocuk Sağlığı ve Verem. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 2019; 329-357. DOI: https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.2.0104 http://iusd.istanbul.edu.tr
• 25. Kopar M. Türkiye'de Sağlık Sistemi ve Salgın Hastalıklarla Mücadele (1920-1938). Adıyaman: İksad Yayınevi. 2021.
• 26. Conolly M, Nunn P. Women and Tuberculosis, World Health Stat. Q. 1996;49(2):115-9
• 27. Gender in Tuberculosis Research, Department of Gender, Women and Health, Family and Community Health, World Health Organization, 2004. https://iris.who.int/handle/10665/43085
• 28. Demissie M, Lindtjorn B. Gender perspective in health: does it matter in tuberculosis control? http://www.ajol.info/index.php/ejhd/article/viewFile/9845/31310.
• 29. Toprak Z. Rakstan Dansa Erken Cumhuriyet ve Çarliston Gençliği. Toplumsal Tarih 2017;64-79. 30. Yılmaz A. Erken Cumhuriyet Döneminde Kürtaj Yasağı ile İlişkili Suçlar ve Basındaki Yansımaları (1929-1943). Belgi Dergisi 2024; 49-74. DOI: 10.33431/belgi.1437309
• 31. İlikan Rasimoğlu C. Cumhuriyet Kurulurken Sağlık, Hastalık ve Sağlık Politikaları. Toplum ve Hekim 2024; 68-80.
• 32. Oktay E. Y. Türkiye'de Cumhuriyet'in ilanından Günümüze Uygulanan Nüfus Politikaları. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 2014; 31-53.
• 33. Toprak Z. Erken Cumhuriyet, Kürtaj Ya Da Iskat-ı Cenin. Toplumsal Tarih 2017; 50-61.
• 34. Vatandaş S, Vatandaş C. Osmanlı'dan Erken Cumhuriyet Dönemi'ne Biyopolitika ve Sporun Siyaseti. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 2023;1437-1469.
• 35.Kaleci A, ve ark. 1983 Tarihli Rahim Tahliyesi ve Sterilizasyon Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Denetlenmesine İlişkin Tüzük’ ün Hazırlanmasındaki Tarihsel Süreç. Ankara: Başkent Üniversitesi 15nci Öğrenci Çalışma Grubu Raporları; 2013.
• 36. Tekir S. Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930). Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 2019;407-430. DOI: http://dx.doi.org/10.14222/Turkiyat4095.
• 37. Ovalı F. Cumhuriyetin İlk Yıllarında Sağlık Alanındaki Faaliyetler. SD Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi 2009; 94-97.
• 38. Temel MK. Gelmiş Geçmiş En Büyük Katil 1918 "İspanyol" Gribi. İstanbul: Betim; 2020.
• 39. Artvinli F. Salgınların Tarihi: Toplumsal ve Siyasal Açıdan Kısa Bir Bakış. Türk Tabipleri Birliği Covid-19 Pandemisi Altıncı Ay Değerlendirme Raporu.
• 40. Koç D. Türk Kadın Hareketini Kadınlar Dünyası ve Türk Kadın Yolu Dergileri Üzerinden Okumak. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi; 2016.
• 41. World Health Organization (WHO). (2021). "Cancer Early Detection". WHO Early Detection https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/cancer.
• 42. World Health Organization (WHO). (2021). "Sexually Transmitted Infections (STIs)". WHO STIs Fact Sheet. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/sexually-transmitted-infections-(stis)
• 43. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). (2023). "Key Facts About Influenza (Flu)". CDC Influenza https://www.cdc.gov/flu/prevent/index.html
• 44. World Health Organization (WHO). (2023). "Influenza (Seasonal)". WHO Influenza https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/influenza-(seasonal)