XVIII. YÜZYILDA HANEFİ BİR MUHADDİS;İBN HİMMÂT ED-DIMEŞKÎ(1175/1761)’NİN MISIR VE HİCÂZ’A YOLCULUKLARI, HOCALARI VE HADİS İCÂZETLERİ

Yıl 2019, Cilt: 48 Sayı: 48, 15 - 46, 31.12.2019

Kadir Ayaz

Öz

Özet

İbn Himmât
ed-Dımeşkî, XVIII. yüzyıl Osmanlı hadis çalışmalarına tedrîs ve telif
bağlamında önemli oranda katkı sunan muhaddis fakihlerden olup, yaşadığı
dönemde İstanbul’un
muhaddisi
ve musnidi olarak tanınmıştır. İbn
Himmât’ın eserleri ile ilgili günümüzde birçok akademik çalışma yapılmasına
rağmen, hadis ilimlerindeki birikimini ortaya koyacak nitelikte bir biyografisi
yazılmamıştır. Biyografi kaynaklarında onun hocalarından yalnızca üçü hakkında
bilgi verilmekte, Dimyat ve Kahire’deki tahsil dönemine dair bilgi
bulunmamaktadır. Bu çalışmada, şu ana kadar pek bilinmeyen icâzetnâme
belgelerindeki biyografik bilgiler derlenerek, İbn Himmât ed-Dımeşkî’nin Şam’dan
başlayarak Dimyat, Kahire, Mekke, Medineve İstanbul’a kadar uzanan ilim
yolculukları ve bu yolculukları sırasında kendilerinden ders aldığı hocaları, okuduğu
kitaplar verivayet birikimitanıtılacaktır.

Anahtar
Kelimeler: İbn Himmât ed-Dımeşkî, Hadis,İcâzet,
Osmanlı.

 

A HanafiMuhaddith in 18th Century, Ibn
Himmat Ed-Dımeşki, His Travel to Egypt and Hejaz, His Scholars and Hadith
Ijazah

Ibn Himmated-Dımeşki, one of the leading muhaddith scholars, made
significant contribution to hadith studies in the context of writing and
teaching science. He was known as muhaddith and musnid of Istanbul in the time
he lived. Although many academic studies have been done about the works of Ibn
Himmat, no biography, describing about his knowledge of hadith science, was
written. In biography sources, only three of his scholars were mentioned and
there was no information about his education period in Cairo and Damietta. In
this study, biographical information in ijazah certificates, which haven’t been
known so far, are compiled and science travels of him starting from Damascus to
Damietta, Cairo, Mecca, Medina and Istanbul will be mentioned. Besides, his
scholars from whom he benefited during his travels, books which he read and
narration accumulation of him will be explained.

Key Words: İbn Himmated-Dımeşki, Hadith, Ijazah,
Ottoman.

Anahtar Kelimeler

İbn Himmât ed-Dımeşkî, Hadis, İcâzet

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet, “Dürerü’l-Hükkâm”, DİA, X (İstanbul, 1994), 27-28.
• Ayaz, Kadir, “Hadis İlimlerinin Tedrîsâtı Açısından Osmanlı Dârulhadisleri”,Osmanlı Araştırmaları (Halil İnalcık’a 100. Yaş Armağanı), sy. XLVIII, İstanbul: İslâm Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2016, s., 39-68.
• ______“Zâhid el-Kevserî’ninİcâzetnâmesinde Yer Alan İsnadların Osmanlı Anadolu’sundaki Tarihçesi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sy. 40, Konya, 2015, s., 63-102.
• Aydınlı, Abdullah, “es-Seyyid Hâmid el-Bandırmavî (1111-1172/1699-1758 veya 1759) ve Ukûdü’d-dürer fî ‘ilmi’l-eser Adlı Eseri”,Hadis Tetkikleri Dergisi, c.1, sy. 2, 2003, s. 67-112.
• Bandırmalı Küçük Hamid Efendi, Câmiu rivâyâti’l-fehâris ve Lâmiu icâzetiehli’l-fevâris, Arif Hikmet Bey Kütüphanesi (Medine), no: 231/36.
• ______Tanînu’l-mucelcelât bi tebyîni’l-müselselât, thk. Abdullah b. Abdulazîz eş-Şebrâvî, Dâru’r-Risâle, Kahire, 1434/2013.Bingöl, Abdülkuddüs, “Îsâgûcî”, DİA, XXII (İstanbul, 2000), s. 488.
• Cabertî, Abdurrahman, TârîhuAcâibi’l-âsârfi’t-terâcimve’l-ahbâr, Dâru’l-cîl, Beyrut, tsz.
• Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı (Çeşitleri – Özellikleri- Faydalanma Usulleri), M.Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, 5. bs., İstanbul, 2003.
• İbn Himmât ed-Dımaşkî, Muhammed b. Hasen b. Muhammed Himmât,et-Tenkîtve’l-ifâde fî tahrîci Ehâdîsi hâtimetiSifri’s-seâde, thk. Ahmed el-Berze, Dâru’l-Me’mûnli’t-Türâs, 1. bs., Beyrut, 1407/1987.
• ______Şerhu Hulâsatu’n-nuhbe, Hacı Mahmud Efendi, no: 745/2.
• ______ Tuhfetü’r-râvî fî tahrîciehâdîsi’l-Beydâvî, Ayasofya, no: 462.
• ______ Netîcetü’n-Nazar fî ilmi’l-eser, Çorum Hasan Paşa Ktp., no: 3626-4.
• ¬¬______ İcâzetnâme, Gazi Hüsrev Bey Kütüphanesi (Saraybosna), no: 3505-16.
• ______ el-İs’âdfîmâli’l-kütübi’s-seb’atimine’l-isnâd, Ğâzî Hüsrev Bey, 3505/5.
• İsmail Paşa, Bağdatlı, Hediyyetü’l-ârifîn esmâi’l-müellifîn ve esâri’l-musannifîn, I -II, İstanbul, 1951.
• Kandemir, M. Yaşar, “Sünen”, DİA, XXXVIII, (İstanbul, 2010), s. 141-142. ______“el-Muvatta”, DİA, XXXI, (İstanbul, 2006), s.416-418.
• Kâtib Çelebi, Mustafa İbn Abdillah,Keşfu’z-zunûn an esâmi’l-kütübive’l-fünûn, nşr. ŞerafeddinYaltkaya ve Kilisli Rıfat Bilge, İstanbul, 1941.
• Kehhâle, Ömer Rızâ, Mu’cemu’l-müellifîn, Terâcimumusannifu’l-kütübi’l-Arabiyye, I-XV, Dâruİhyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1957-1961.
• Kettânî, Abdulhay, Fihrisü’l-fehârîsve’l-esbât ve mu’cemü’l-meâcimve’l-meşyehâtve’l-müselsalât, I-III, thk. İhsan Abbas, Dâru’l-garbi’l-islâmî, Beyrut, 1402/1982.
• Kettânî, Muhammed İbn Ca’fer, er-Risâletü’l-Mustatrafe li beyâniMeşhûr-i Kütübi’s-Sünneti’l-Müşerrefe, dipnot ilavesi ile trc. Yusuf Özbek, Hadis Literatürü, İstanbul 1994. (Hadis Literatürü)
• Kevserî, Mukaddimâtu’l-İmâm el-Kevserî, 1. bsm. Dâru’s-süreyyâ, Dımaşk-Beyrut, 1418/1997.
• Murâdî, Muhammed Halil, Silkü’d-dürer fî a’yâni’l-karni’s-sânî aşar, haz. Ekrem Hasen el-Halebî, I-IV, Beyrut, 2012.
• Uğur, Müctebâ, “Sahih Dışında Kalan Zayıf ve Uydurma Rivayetlere Dair İki Eser”,Diyanet İlmi Dergi, c. 32, sy. 4, (Ekim-Kasım-Aralık) 1996, s. 3-24.
• Yavuz, Yusuf Şevki, “el-Akâidü’l-Adudiyye”,DİA, II, (İstanbul, 1989), s. 216.
• Zirikli, Hayreddin, el-A’lâm Kâmûsuterâcimi li eşheri’r-ricâl ve’n-nisâimine’l-Arabi ve’l-muste’ribîneve’l-müsteşrikîn, Beyrut, Dâru’l-İlm li’l-melâyîn, 2002.